رد پاي طبيعت در خانه

[بيلا بالا]

کاج مطبق

گياهی است سوزني برگ زيبا و از خانواده آراكرياسه با شاخه هاي مطبق موطن اصلي جزيره نور فولك استراليا رشد آن در محيط طبيعي زياد و لي در آپارتمان به كندي رشد مينمايد و حداكثر 150 سانتيمتر ميرسد . احتياج شديدي به اكسيژن فراوان دارد ودر جه حرارت بالا را تحمل نميكند گياهاني كه از طريق كاشت بذر بدست آمده اند شاخه هايي بيمار و نامنظم توليد مي نمايد و بهتر است رجهت ازدياد آن از قلمه هاي جوانه هاي انتهايي استفاده گردد.

انواع مختلف آن عبارتند از :

1 ـ کاج مطبق کوکی ئی A. cookii :

اصل آن از استرالیا است و شاخه های آن طبقه طبقه هستند و در گلدان کاشته میشود .

2 ـ کاج مطبق هتروفیلا A. heterophylla:

با برگهای سبز روشن که درموطن اصلی خود و در هوای آزاد به 50 متر می رسد ولی در گلدان به 170 سانتیمتر تجاوز نمی کند و شاخه های آن طبقه طبقه هستند

3 ـ کاج بلند اکسلسا A. excelsa :

که زادگاه آن جزایر نورفولک Aorfolk میباشد .

این کاج که در جزایر نامبرده بیش از 50 متر قد میکشد سبز و دارای زیبائی خاصی است .

4 ـ کاج مطبق اکس گلوکا A. ex glauca :

5 ـ کاج مطبق کونینگهام A. cunninghami :

که بلندی آن به 30 متر می رسد . برگهایش پهن و تیغ دار هستند .

نياز ها :

نور:در تابستان از تابش نور مستقيم آفتاب به آن جلو گيري كنيد:اگر چه سايه را تحمل مينمايد ولي نزديك به پنجره با نور ملايم نگهداري كنيد در بهار و تابستان هر هفته يكبار 80 در جه آنرا بچرخانيد در غير اين صورت گياه بطرف نور حرکت کرده و شكل طبيعي خور را از دست مي دهد.ویا میتوانید از لامپ قرمز در شب از این چرخش جلوگیری نمایید.

دما:حداقل درجه حرارت مطلوب در زمستان 5 درجه سانتيگرادو حداكثر در تابستان 16 درجه سانتيگراد در صورت امكان بهتر است در تابستان بيرون از اتاق نگهداري شود.

آبياري:در تابستان هفته اي دوبار و در زمستان هر هفت تا در روز يكبار آبياري كافي است خاك را هميشه مرطوب نگهداريد.در صورت امكان از آب سبك بدون املاح(آب جوشيده) استفاده گردد.

رطوبت:هفتهاي يكبار در زمستان و هفته اي دوبار در تابستان احتياج به غبار پاشي با آبفشان دارد.

تغذيه:با شروع فصل رشد(بهار و تابستان)جهت تغذيه مصنوعي از كود محلول در آب استفاده كنيد بعلت نياز كم اين گياه به تغذيه مصنوعي نصف آن مقداري كه روي بسته توصيه شده است كافي است.

خاك مناسب:خاك مورد نياط اين گياه كمپوست سبك است.

تعويض گلدان :قبل از اينكه ارتفاع گياه به يك متر برسد هر سال گلدان را بايك در جه بزرگتر تعويض نمايي پس از آن خاكهاي سطح گلدان را با آرامي خارج و با خاك كمپوست نو تعويض نماييد.

تميز نمودن برگها:غبار پاشي با آبفشان در اين خصوص كافي است از مواد براق كننده شيميايي استفاده نكنيد.

تكثير:ريشه دار نمودن قلمه و كاشت بذر (پايه های بذري داراي طبقه هاي نامنظم هستند)

نكته عمومي

جهت جلوگيري از عبور نور و رشد جلبك در اطراف ريشه گلدانهاي تيره رنگ را انتخاب كنيد.

رشد كاج مطبق بسيار كند و هر سال يك طبقه و يا حداكثر دو طبقه بر طبقات خود مي افزايد زيبايي اين گياه در داشتن برگهاي سوزني شفافدر طبقات و محيط جانبي تنه اصلي است براي اين منظور سعي كنيد از دستمالي كردن برگهاي سوزني و استفاده ازمواد براق كننده جلوگيري و با آب فشان رطوبت گياه را تامين نماييد.

عوارض و در مان

1.شاخه هاي باريك و علفي هستند:تغذيه مصنوعي تجويز مي گرددميزان مواد غذايي را دو برابر كنيد.

2.برگهي سوزني زرد و قهوه اي شده و مي ريزند:هوا گرم و خشك است گلدان را به محل خنك تر با اكسيژن فراوان منتقل كنيد آبياري و آبفشاني را فراموش نفرماييد.

3.حشرات ريز سبز رنگ روي برگهاي سوزني ظاهر و برگها چسبناك شده اند:هر 14 روز يكبار با يك سم حشره كش نفوذي سیستمیک ) مثل مالاتیون اکامت وغیره طبق دستور سمپاشي نماييد تا علايم بر طرف گردند.

4.شاخه ها بطرف پايين خم شده اند :هوا خيلي سرد است گياه را به محل گرمتري منتقل نماييد

5.برگهاي شاخه هاي پايين مي ريزند:گياه پير شده است اگر تاريكي زياد باشد گياه را به محل روشن تر انتقال دهيد و شاخه هاي خشك شده را با چاقو و يا قيچي تيز حذف نماييد.

6.برگها سبز هستند ولي مي ريزند:آبياري زياد از اندازه باعث اين عارضه است آبياري را متوقف كنيد تا سطح خشك شود سپس آبياري را با ميزان كمتر انجام دهيد .

7.برگها متمايل به سفيدي هستند :اشعه مستقيم آفتاب مخصوصا از پشت شيشه عامل آن است گياه را به محلي با نور غير مستقيم انتقال دهيد.

8.زخمهاي سفيد پنبه اي شكل و سفيد رنگ در قاعده برگها تشكيل شده است:حشره آفت باعث اين نارسايي است هر 14 روز يكبار با سم حشره كش طبق دستور سمپاشي كنيد و يا با پنبه آغشته محلول به سم روي شاخه بماليد.

9.رسد گياه متوقف شده است:ريشه ها را بازديد كنيد اگر متراكم شده ان زمان تعويض گلدان فرارسيده است

اينم چنتا عكس از كاج مطبق

[بيلا بالا]

پرورش و تکثیر گل لاله

تمام انواع لاله ها به سرما مقاوم هستند و می توان آنها را در پائیز ، حوالی مهر و آبان در باغچه کاشت و از گل آنها در بهار استفاده نمود .

معهذا اگر بخواهند پیاز لاله را پیش رس کنند باید پیازها را در مهر و آبان در گلدان بکارند .

خاک مناسب برای گشت گل لاله خاکهای رُسی ، شنی میباشد که در زمستان آنرا با کود شیمیایی مخلوط کرده باشند

در زمینهای خیلی سبک شنی باید به اندازه کافی کود گاوی پوسیده با خاک مخلوط کرد .

برای گاشت پیاز در گلدان ابتداء قطعه تیله شکسته ای را در ته گلدان قرار داده سپس گلدان را از خاک پر می کنند و آنگاه چهار پیاز را در آن میکارند.

نوک پیازها باید از خاک بیرون باشد .

تولید کنندگان گل فقط یک پیاز لاله را در یک گلدان نشائی می کارند .

معمولا در موقع گاشت دور پیاز را ماسه میریزند تا رطوبت زیاد به آن صدمه نزند .

محیط پیاز لاله ۱۱- ۱۲ سانتیمتر و وزنش در حدود ۳۵ – ۴۰ گرم باید باشد .

یادآوری و تذکر این نکته ضرورت دارد که پیازها باید سالم و عاری از امراض باشند .

پیاز معیوب و ترک خورده را باید دور ریخت .

بعد از کاشت بلافاصله باید خاک را خوب سیراب کرد .

در اینجا تذکر و توضیح مختصری درباره احتیاج پیاز به سه عامل اساسی لازم و ضرورت دارد .

این سه عامل عبارتند : تاریکی – رطوبت و سرما :

قبل از ظهور جوانه گل و برگ باید گیاه پر ریشه شود .

برای این منظور در مرحله اول باید به گلدانها تاریکی داده شود .

در غیر اینصورت یعنی اگر گلدان محتوی لاله را از اول مستقیما در روشنائی قرار دهند ، گل آنها غیر طبیعی می گردد .

بنابراین گلدان را در زیر زمینی خنک _ به جای زیر زمین ممکن است از اطاق خنک یا یخچال استفاده نمود ) که در حدود ۶ درجه سانتیگراد سرد باشد به مدت ۱۰ تا ۱۲ هفته قرار دهند .

روی گلدانها ۲ – ۳ سانتیمتر ماسه و روی ماسه مختصری خاک نرم بریزند .

موقعی که شاخه گل دهنده ۲ سانتیمتر بالا آمد خاک و ماسه را از روی گلدانها برداشته و آنها را در روشنائی و حرارت ۹ – ۱۲ درجه قرار می دهند

از زمانی که جوانه گل بالا می آید تا موقع گل کردن و تا پلاسیدن گل باید خاک گلدان را مرطوب نگهداشت .

همچنین در طول فصل رشد تا موقع گل کردن باید رطوبت زیاد به گیاه داده شود و الا ساقه کوتاه مانده و طبیعی نخواهد شد .

با آبپاشی در گلخانه ، گلها درشت تر شده و پیاز هم زودتر به گل مینشیند .

حال برگردیم به اصل مطلب : مجددا تکرار می کنیم که در مرحله اول گلدانها را در زیر زمین خنک میگذاریم و بعد از ۱۰ تا ۱۲ هفته که شاخه گل کمی بالا آمد گلدانها را در محلی که ۹ – ۱۲ درجه سانتیگراد حرارت داشته باشد قرار میدهیم و فقط یک هفته در این محل میماند

در این مرحله نباید آفتاب شدید باشد .

تغییر تدریجی محل گلدانها از تاریکی به روشنائی بهتر از آن است که یکدفعه گلدانها را از تاریکی به روشنائی ببریم .

بعد ازیک هفته در حرارت ۹ – ۱۲ درجه گلها ظاهر میشوند .

و زمانیکه رنگ گلها ظاهر شد حرارت محل را به ۱۵ درجه میرسانیم تا دوام گلها زیادتر شود .

در این موقع است که تولید کنندگان گل گلدانها را به معرض فروش میگذارند .

البته در منزل هم میتوان گلهای لاله را عمل آورد .

منتها چون در گلخانه شرایط مناسبتر است ، گلها کاملا طبیعی و درشت هستند در صورتیکه در منازل نمی توان کلیه شرایط مخصوصا حرارت و روشنائی را تنظیم نمود .

در هر حال پس از اتمام گل نباید برگهای لاله بریده شوند و تا زمانی که رشد پیاز به اتمام نرسیده باید آب به پیازها داده شود .

والا پیاز ناقص مانده و به رشد کامل خود نمی رسد .

بعد از زرد شدن برگها ، آب دادن به پیاز را قطع می کنند

در حوالی تیرماه که برگها زرد می شود باید پیازها را از خاک درآورده و چند روزی آنها را در محل سایه ، خشک می کنند و بعد آنها را در اطاقی روی طبقاتی پهن می کنند و در ۹ درجه حرارت تا حوالی مهرماه نگه می دارند .

در مهرماه این پیازها را در باغچه میکارند تا سال آینده در بهار گل بدهند .

اگر همین پیازها را مجددا در گلدان بکارند ، ضعیف خواهند شد .

بهتر است در سال دوم آنها را در باغچه بکارند تا تقویت شوند .

---

در مورد چگونگی کاشت و مراقبت از گل های پیازی


کاشت گل و نگهداری از آن، فواید مختلفی دارد ولی از نظر روانی تأثیرات زیادی بر روحیه افراد خواهد داشت. گل و گلکاری با شروع فصل بهار، رونق زیادی می گیرد بطوری که در بیشتر خانه ها حداقل یک گلدان کوچک سنبل یا لاله را می بینیم که زیبایی خانه را دوچندان کرده است.

محمود طالبی، مهندس کشاورزی در مورد گل های پیازی می گوید: پیاز ساقه کوچکی است که توسط برگ های گوشتی فلس مانند پوشیده شده است. پیازها علاوه بر مرکز رویش در کنار فلس ها دارای جوانه هایی هستند که با تکامل و رشد آنها، پیازچه هایی در اطراف پیاز اصلی به وجود می آورند.
● انواع پیاز

مهندس طالبی، پیازها را با توجه به زمان گل دهی به چهار دسته تقسیم می کند: پیاز بهاره، پیاز تابستانه، پیاز پائیزه و زمستانه. به گفته وی زمان کاشت پیاز بهاره، اواخر پائیز و اوایل زمستان است که در فصل بهار می توان شاهد گل دادن آن بود. نرگس، لاله و سنبل از این دسته از گل های پیازی بهاره هستند.

دسته دوم، پیاز تابستانه است، زمان کاشت آنها فصل بهار است و می توان در تابستان گل دادن آنها را شاهد بود. گلایل، سوسن، مریم، اختر، کوکب و گل شیپوری در این گروه قرار دارند. دسته سوم این گل ها مانند آلاله، زعفران پیاز پائیزه دارند. فصل کاشت آنها اوایل تابستان است و در پائیزه گل می دهند. پیاز زمستانه را نیز در فصل پائیز می کارند تا زمستان گل بدهد مانند زعفران زینتی.

● نگهداری پیاز

مونا پوردلان، کارشناس کشاورزی در مورد شرایط نگه داری گل های پیازی می گوید: هر کدام از گل های پیازدار دوره استراحت معینی دارند. دوره استراحت این گیاهان از زمان زرد و پژمرده شدن برگ هایشان شروع می شود که در این زمان لازم است به تدریج آبیاری آنها را کم کرده و پس از خشک شدن کامل، به آن آب نداد. در سال اول، پس از خشک شدن کامل برگ ها پیاز اصلی، دیگر مواد غذایی ندارد بنابراین احتیاج به یک دوره استراحت برای تولید پیازچه های فرعی دارد. به این ترتیب بدون آن که آن را از خاک خارج کنند در محیط بیرون از خانه قرار داده و سطح خاک آن را با ماسه بپوشانند تا فضای داخل خاک کاملاً تاریک شود و پیاز جوانه نزند. رطوبت لازم را نیز از باران دریافت خواهد کرد لذا نیاز به آبیاری ندارد. وی می افزاید: در مواقعی که محل نگه داری این دسته از گل ها، باغچه باشد باید پس از خشک شدن برگ ها، روی پیاز را به وسیله برگ های پوسیده باغچه یا ماسه پوشانده تا در مقابل سرما محافظت شوند.

دوره استراحت برخی پیازها مانند پیاز لاله متفاوت است. طالبی در این مورد می گوید: شرایط نگه داری پیاز لاله به این ترتیب است که پس از زرد و خشک شدن برگ ها، در اوایل مهرماه، پیازچه های آن را جدا کرده و در یک سبد بیرون از خانه قرار داده تا رطوبت آن تبخیر شود، سپس آن را در یک پاکت کاغذی قرار داده و در محیطی خشک که نور و رطوبت وجود نداشته باشد با درجه حرارت ۴ تا ۹ درجه سانتی گراد مانند زیرزمین نگهداری کنید.

● تکثیر

تکثیر گل های پیازی از طریق پیاز است بطوری که پس از گذشت دوره استراحت باید پیاز را از خاک درآورده و پیازچه های اطراف آن را جدا کرد. هر پیازچه را در یک گلدان جداگانه کاشته و روی آن را با ماسه بپوشانید تا محیط تاریکی برای آن فراهم شود و نزدیک فصل گل دهی آن به مکان پرنور و گرم منتقل کرد. پوردلان در مورد نقش سرما بر رشد و گل دهی پیازها می گوید: سرما نقش مهمی بر رویش پیاز دارد بطوری که پیازها باید در دوره استراحت خود سرما ببینند تا گل بدهند در غیراین صورت سبز خواهند شد ولی گل نخواهند داد.

● پیش رس کردن

یکی از خواص جالب گل های پیازی، قابل پیش رس شدن آنهاست بطوری که می توان شرایطی را برای پیاز فراهم کرد تا زودتر از موعد جوانه بزند و گل بدهد. مهندس پوردلان در مورد نحوه پیش رس کردن پیاز می گوید: ابتدا لازم است پیازچه ای که از پیاز اصلی جدا شده است در یک گلدان جداگانه کاشته و به مدت شش تا هفت هفته گوشه باغچه یا باغ قرار داد تا استراحت کند. در این فاصله رطوبت مناسب را برای آن فراهم کنید تا جوانه بزند. پس از آن، گلدان را به گلخانه برده و دمای گلخانه را در حدود ۱۰ درجه سانتی گراد تنظیم کنید. اگر دمای اتاق نیز حدود ۱۰ درجه سانتی گراد باشد و رطوبت گلدان تأمین شود می توان آن را در اتاق نگهداری کرد.

پس از چند روز باید گلدان را نزدیک پنجره برد تا نور بیشتری به آن برسد. در عرض چند هفته شکوفه ها شروع به باز شدن می کنند، در این زمان است که باید گلدان را در محیط روشن، دور از نور مستقیم خورشید و حرارت بخاری و شوفاژ قرار داد و دمای مناسب یعنی ۱۶ تا ۲۱ درجه سانتی گراد را برای آن فراهم کرد. گلدان را هر چند روز یک مرتبه باید چرخانید تا نور به همه قسمت های گلدان برسد.

● آبیاری

آبیاری گل های پیازی نیز باید به صورت منظم انجام شود تا سطح خاک همیشه مرطوب باشد. در مقابل، آبیاری بیش از حد گلدان نیز باعث پر شدن فضای بین ذرات خاک شده در نتیجه خاک حالت باتلاقی و اسیدی به خود می گیرد که باعث صدمه به ریشه گیاه شده و ریشه را می پوساند. طالبی در مورد خصوصیات پیاز مناسب می گوید: هنگام خرید باید دقت شود، پیاز زخمی، نرم، یخ زده، سیاه، پوسیده، پوک و چروکیده نباشد. پیاز خوب سالم، تمیز و پاک بوده و پوسته موجود در سطح آن کامل و سالم است. قطر پیاز باید نه خیلی درشت و نه خیلی ریز باشد.

● نحوه کاشت

عمق کاشت پیاز نیز باتوجه به سایز آن متفاوت است و بطور معمول عمق گودال را باید یک و نیم تا دو برابر قطر پیاز در نظر گرفت، اما بطور دقیق تر عمق کاشت مناسب برای زنبق ۵ تا ۱۰ سانتی متر، نرگس ۵ سانتی متر، زعفران ۵ تا ۸ سانتی متر، گلایل ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر و سنبل و لاله ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر است. کوددهی نیز یک بار به فاصله ۱۵ تا ۲۰ روز مفید است. در این صورت می توان از کودهای مایع که سه عنصر حیاتی برای گیاه یعنی پتاسیم، فسفر و ازت (NPK) را داشته باشد استفاده کرد و به صورت مخلوط با آب روی برگ ها اسپری کرد. پوردلان در مورد نحوه کاشت پیاز می گوید: سایز گلدان با توجه به درشتی و ریزی پیاز متفاوت است. ته گلدان را مقداری سنگ درشت، خرده سفال یا پوکه معدنی ریخته تا آب ته گلدان جمع نشود و زهکشی مناسبی داشته باشد.

بهتر است مقداری خرده زغال نیز روی آن بریزید تا مانع از رشد قارچ و باکتری شود. روی زغال را مخلوطی از خاک برگ پوسیده، کود حیوانی پوسیده و شن به نسبت مساوی ریخته تا نصف گلدان پر شود. پیاز را روی خاک قرارداده و روی آن باید مخلوط خاک باغچه، کود پوسیده و ماسه به نسبت مساوی ریخت و یک سانتی متر از لبه فوقانی گلدان را برای آبیاری خالی گذاشت، سپس خاک اطراف پیاز را کمی فشار داده و آن را آبیاری کرد. مهندس طالبی در مورد پرورش پیازچه ها می افزاید: پیاز مرغوب قطری حدود ۱۲ سانتی متر دارد و هر چه پیاز قوی تر باشد، گل دهی آن نیز بهتر است بنابراین توصیه می شود غنچه گل پس از گل دهی پیازچه ها به مدت سه الی چهار سال قطع شود تا موادغذایی پیاز به غنچه نرسد و پیاز رشد کند.

● نرگس

باتوجه به این که فصل گل دهی گل های پیازی متفاوت است با کاشت چند نوع از آنها می توان باغچه ای همیشه زیبا داشت. نرگس نیز از جمله گل هایی است که دوگونه است، نرگس شیپوری و نرگس امام زمان. نرگسی که بومی مدیترانه است و دارای گلبرگ های کوچک سفید رنگ با گل های معطری است. این نوع نرگس اواخر پائیز تا اواسط بهار گل می دهد. نرگس شیپوری نیز بومی اروپا است و دارای گلبرگ های زردرنگی است که تمایل به خم شدن دارند. فصل گل دهی آنها نیز اواخر زمستان یا اوایل بهار است. مهندس طالبی در مورد شرایط نگهداری آن می گوید: نرگس مقاوم به سرما است و پیاز آن چندین سال در باغچه می ماند. نرگس برگ های نواری عمودی شکل دارد که از میان برگ ها، ساقه هایی که منتهی به یک یا چند گل می شود، بیرون می آید. خاک مناسب برای رشد آن، خاک سبک و غنی با زهکشی مناسب است که باید در محل آفتابی یا سایه آفتاب قرار گیرد.

● زنبق

پوردلان در مورد زنبق می گوید: زنبق مقاوم به سرما است و به مکانی آفتابی، خاک سبک شنی و غنی از هوموس نیاز دارد. فصل گل دهی آن از فروردین تا اواخر خردادماه است و ازدیاد آن از طریق تقسیم پیاز در خردادماه تا شهریورماه و پس از پایان گل دهی است ولی هوموس را بقایای گیاهان و جانوران پوسیده که مواد آلی بسیار زیادی دارند تعریف می کنند که می توان آن را جداگانه خریداری کرده و به خاک گلدان افزود.

● سنبل

سنبل از گیاهانی است که مراقبت بیشتری نیاز دارد و نباید به آن آب زیادی داد زیرا رطوبت زیاد، پیاز را از بین خواهد برد. سنبل به مکان روشن تا نیمه آفتابی همراه با خاک سبک و زهکشی خوب نیاز دارد. مقاوم به سرما است و لازم است هفته ای یک مرتبه گلدان را با کود مایع تقویت کرد. تکثیر آن نیز از طریق تقسیم پیازچه ها در مهرماه می تواند انجام شود.

● لاله

لاله نیز از گروه گل های پیازدار است که پیاز آن ضخیم و تخم مرغی شکل است و پوسته قهوه ای رنگی آن را احاطه کرده است. برگ های آن بلند و نیزه ای شکل با رنگ سبز تیره است. رنگ گل آن متنوع قرمز، زرد، سفید و بنفش رنگ است. خاک سبک با زهکشی مناسب و محل روشن آفتابی لازم دارد. تکثیر آن از طریق جداسازی پیازچه های اطراف پیاز و گل دهی نیز از اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت است.

● گلایل

گلایل نیز در نواحی سردسیر خصوصاً دماوند رشد خوبی دارد. پیاز آن اگرچه ظاهراً شبیه پیازهای معمولی دیگر است ولی فاقد برگ های گوشتی است و در مجموع یک ساقه محکمی را تشکیل می دهند که گره ها و فاصله بین گره ها را در بردارد. پوردلان در این باره می گوید: تکثیر گلایل از طریق پیازهای توپر در اوایل اردیبهشت ماه است و باتوجه به نوع و گونه آن، دوره کاشت تا برداشت ۵۰ تا ۷۰ روز طول می کشد، بنابراین تاریخ کاشت آن را به نحوی تنظیم می کنند تا محصول گل بتدریج به دست آید. به این ترتیب در بهار هر ۲۰ روز یکبار آن را می کارند.

● زعفران

مکان اصلی کشت برای زعفران، شهر مشهد و قائنات است و در تهران بندرت رشد می کند ولی در شرایطی مانند گلخانه می توان آن را پرورش داد. پوردلان در این باره می افزاید: خاک مناسب برای آن خاک رسی شنی است یعنی خاکی که مقدار بیشتری رس داشته باشد. پیازها باید در خاک و در فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر قرار داشته باشند و در عمقی برابر ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر کاشته شوند. توجه داشته باشید غلاف زعفران حتماً در خاک قرار گیرد و باتوجه به این که کشت آن به صورت دیم است باید آن را بطور منظم آبیاری کرد البته به مقدار کم ولی دفعات زیاد، بطوری که سطح خاک همیشه نیمه خشک و رنگ روشنی داشته باشد. تکثیر آن نیز از طریق پیاز توپر ممکن است.

[بيلا بالا]

پرورش گل شمعدانی



گل شمعدانیPelargonium

شمعدانی گونه ای است از خانواده ژرامیناسه Geraminaceae . این گیاه بومی آفریقای جنوبی است .در حدود ۲۲۰ گونه و ۵۰۰۰ – ۶۰۰۰ واریته دارد ، که غالب آنها جنبه بوته دارد و در گلکاری چندان مورد توجه نیستند .

ارقام شمعدانی که در باغبانی مورد استفاده است اکثرا برای گل آنها و عده ای برای برگهای زینتی آن و برخی نیز از عطرشان کاشته می شود .

انواع شمعدانی هائی را که در گلکاری مورد استفاده قرار می گیرند به چهار طبقه تقسیم می نمایند :

▪اول – جنس شمعدانی معمولی p.x hortorum: که در چنس شمعدانی معمولی هورتوروم مجتمع شده اند. بیشتر در باغات و باغچه ها کشت می شود .

در این جنس ، گونه شمعدانی معمولی زونال zonale که در روی برگ آنها حلقه تیره رنگی بشکل نعل مشاهده میشود مورد استفاده است .

گلها به رنگهای قرمز ، صورتی ، سفید ، کم پَر ، پُرپَر ، دیده می شود .

گونه حلقه ای یا زونال zonale دارای واریته های متعددی است و رایران اکثرا ازارقام زیر استفاده میشود .

۱ - شمعدانی ... : پاکوتاه و دارای گلهای قرمز و خیلی پرگل است .

۲ – شمعدانی یهار هلوئی : واریته ای است به ارتفاع ۴۰ – ۵۰ سانتیمتر ، برگها درشت گلها صورتی مایل به نارنجی

۳ – شمعدانی سفید : برگها کوچک ، گلها سفید کم پر یا ر پر .

۴ – شمعدانی نقره ای : اطراف برگها در این واریته به رنگ سفید نقره ای و وسط آن سبز رنگ و گلها برنگ قرمز تند است .

۵ – شمعدانی ترمه ای : در این واریته حلقه وسطی دایره ای شکل به رنگ زرد مایل به قرمز و خود برگها به رنگ زرد تیره میباشد .

گلها به رنگ صورتی تند و کم پَر است . برگهای این واریته زینتی میباشد .

۶ – شمعدانی طلائی : برگها به رنگهای زرد و سبز است . گلها قرمز و پرپر .

در این دسته حلقه وسطی برگها در بعضی بکلی از بین رفته و در برخی کاملا نمایان است .

▪دوم – شمعدانی پیچ یا شمعدانی برگ عشقه ای p.peltatum: شاخه های این نوع شمعدانی نازک و بعضی از ارقام آن بطول یک متر یا بیشتر می رسد.

سوم – شمعدانی اژدر p.domesticum: که بیش از یک واریته از آن بنام شمعدانی گل درشت grandiflorum در ایران کشت نمی شود . بلندی این واریته ۵۰ – ۶۰ سانتیمتر است .

برگها درشت ، به رنگ سبز تیره و چین دار ، گلها درشت به رنگهای مختلف قرمز ، زرد ، بنفش ، و سفید ، یک رنگ و یا دو رنگ می باشد .

چهارم – شمعدانی عطری p.capitatum: برگها کرکدار و دارای عطری است شبیه عطر گل سرخ و برای تهیه اسانس از آن استفاده میشود . گلها کوچک برنگ ارغوانی .

گل شمعدانی عطری در درجه دوم اهمیت قرار دارد .

روشهای کاشت : کوشش یک باغبان مجرب بر این است که شرایط مطلوب برای هر گیاه را بقسمی فراهم کند که آن گیاه بتواند حد اکثر ظرفیت خود را آشکار سازد .

هر گیاه به چهار ماده اصلی و اساسی که عبارتند از: هوا ، آب ، غذا و نور احتیاج دارد

شناخت محیط طبیعی هر گیاه راهنما و کمک ارزنده ای برای باغبان است .

ولی تصور اینکه شرایط طبیعی همیشه کمال مطلوب میباشد اشتباه بزرگی است .

گیاهان وحشی به شرایط سخت و نا پایدار مقاومت و سازگاری پیدا کرده اند و قادر به ادامه زندگی و تولید مثل می باشند .

درحالیکه گیاهان اهلی در نتیجه دورگ گیری و انتخاب بعضی از صفات مورد نظر ، خاصیت مقاومت خود را به مقدار زیاد از دست داده اند .

بهمین دلیل نباید تصور کرد که چون شمعدانی به شرایط نا مساعد مقاوم است ، نباید شرایط بهتری برای آنها مهیا نمود .

●شرایط لازم برای شمعدانی بشرح زیر است:

▪خاک: خاک مناسب شمعدانی خاکی است که اگر آنرا در دست بفشاریم به زحمت بهم بچسبد یعنی کمی سنگین باشد. اگر زیاد بهم بچسبد معلوم می شود رس آن زیاد است و خاک تکه ته می شود .اگر به آسانی دانه های خاک از هم بپاشد معلوم می شود خیلی سبک است و مناسب شمعدانی نیست .

خاک شمعدانی تشکیل میشود از یک قسمت خاک برگ پوسیده ، دو قسمت خاک مرغوب باغچه ، و یک قسمت شن زبر و یک قسمت کود گاوی پوسیده .

در نقاطی که تابستان خیلی گرم دارد ، %۵۰ از خاک گلدان از تورب توصیه می شود .

برای اینکه رطوبت را بهتر نگهدارد .

هرچند تورب زیاد و خاک برگ زیاد مانع رشد شمعدانی است زیرا ترشی ( اسیدیته ) خاک را بالا میبرد ( اسیدیته برای شمعدانی باید بین شش و نیم تا هفت باشد .(

▪غذا: همانطوریکه می دانید کود فسفره برای تقویت ریشه و کود ازته برای ازدیاد شاخ و برگ و کود پتاسی برای تولید گل و میوه مفید است.

تناسب این عناصر موثرتر از میزان مواد غذائی است .باید توجه داشت اگر یکی ازاین عناصر زیاده ازحد به شمعدانی داده شود ، برای شمعدانی مضر است .

اگر با دادن کود دامی ، کود ازته هم زیاد بدهیم ، شاخه های شمعدانی طویل می شود و برگها هم بزرگ می گردد .

و این همان گلدانهائی است که باغبان به آنها گرسنگی می دهد و مدتی به آنها کود نمی دهد ، بطور خلاصه از اردیبهشت تا مهر ماه هر ماه یکمرتبه باید کود تجارتی به شمعدانی داده شود.

ودر زمستان از کود دادن باید خودداری کرد .

کود را موقعی به گیاه می دهند که ریشه گلدان را پُر کرده باشد .

▪آب: شمعدانی در اعضاء خود آب را ذخیره می کند.

این گیاه خیلی سریع و بمقدار زیاد می تواند آب را جذب کند .

بهمین دلیل است که وقتی خاک خیس است باوجودیکه آب زیاد برایش مناسب نیست معذالک آنرا جذب می کند ( در صورتیکه برای اغلب نباتات این آب زیاد ضرر میرساند ) در هر حال در تابستان موقعی که بوته شمعدانی گل دارد به آب نسبتا زیاد احتیاج دارد .

در روزهای کوتاه زمستان و در حرارت کم ، آب دادن را برای چند هفته باید قطع کرد .

ولی وقتی گیاه در حال فعالیت است هیچوقت نباید رطوبت خاک قطع شود .

وقتی شمعدانی کاملا خشکی می بیند پوست ساقه سفت و خشبی می شود و عده ای از ریشه های لطیف و سفید رنگ از بین میروند .برگرداندن این حالت بحالت اولیه خیلی طول می کشد .

در شمعدانیهای گلدانی باید طوری آب داد که خاک گلدان کاملا خیش شود و بعد از آن هروقت خاک کاملا خشک شد باید آب داد.

میزان و موقع آب دادن بستگی به وضع خود گیاه و حرارت هوا و رطوبت جوی دارد .

در روزهای خیلی گرم یا روزهائی که بادهای خشک می وزد ، در وسط تابستان به شمعدانی باید روزی دو مرتبه آب داد .

وقتی شدت نور کم است یا رطوبت زیاد است اصولا گیاه به آب نیاز ندارد .

اگر شدت آفتاب زیاد است بهتر است به گلدانها سایه بدهند تا به این وسیله تعریق در نبات کم شود و این کار بهتر از آن است که مرتبا به گلدانها آب بدهند .

ارقام شمعدانی عطری و پیچ و اژدر نسبت به شمعدانی معمولی بیشتر به آب احتیاج دارند .

▪هوا: می گویند شمعدانی رطوبت جوی را لازم ندارد.

این صحیح است ، شمعدانی مثل سرخس ، گلخانه مرطوب را دوست ندارد .

ولی نباید محیط هم زیاده از حد خشک باشد .

بنظر می آید خیلی از شمعدانیها هوای خشک را می پسندند وعده کمی هم حتما خشکی زیاد هوا را لازم ندارند .

رطوبت جوی برای گیاه شمعدانی مضر نیست . ولی برای غنچه ها ضرر دارد .

در آخر روز که حرارت پائین می آید ، رطوبت زیاد می شود و در شب ممکن است گلبرگها مرطوب شوند و گلها بگندد .

بهتر است آبپاشی در صبح انجام شود که تا عصر رطوبت روی گلها خشک شود و همچنین در منزل در عصر پنجره ها را باز کنند تا رطوبت اضافی بیرون برود .

رویهمرفته جریان هوا خیلی از ناراحتی ها را از بین می برد .

▪روشنائی:

هرچند وطن اصلی شمعدانی سرزمین آفتاب درخشان است ولی شمعدانی که در منزل و باغچه عمل میآورند به نور شدید احتیاج محدودی دارد .

شمعدانی در محل سایه و قسمت شمالی ساختمان گل نمی کند و همچنین گوشه ای تاریک محل مناسبی برای کاشت شمعدانی نیست .

در نقاط سایه شاخ و برگ آن زیاد شده و شاخه هایش طویل و آبکی میشود .

اگر در گلخانه و یا در تابستان سایه به آن ندهیم رنگ براق شمعدانی از بین می رود .

نقاط کاملا آفتابی چه در گلخانه و چه در خارج گلخانه برای شمعدانی مضر است .

▪حرارت:

حرارت مطلوب برای شمعدانی بین ۱۳ – ۱۸ درجه سانتیگراد است .

هرچند در حرارتهای بالا هم زنده میماند .

حرارت بین ۴۳ – ۴۴ درجه کلیه ارقام شمعدانی را از بین می برد .

حرارت مناسب برای شمعدانی عطری و اژدر بین ۷ – ۱۴ درجه سانتیگراد است که در این حرارت ها بهتر رشد می کند .

بعضی از ارقام شمعدانی زونال یا حلقه ای تا ۱۰ درجه سرمای زیر صفر را هم تحمل می کنند .

▪گلدانها:

گلدانهای سفالی برای شمعدانی مناسب است .

مخصوصآ در گلخانه ها اگر شمعدانی را در گلدان کوچکتر بکارند مناسب تر است تا گلدان های بزرگنر .

وقتی قلمه ها ریشه دار شدند باید آنها را در گلدان استکانی ( ۵ سانتیمترقطر دهانه ) کاشت و بعد از گلدان اولی به گلدان فرنگی کوچک ( ۷ – ۵/۸ سانتیمتر قطر دهانه ) منتقل کنند .

خاک گلدان باید کمی سفت و با ثبات باشد . یعنی مقدار رس بیشتر از حدی باشد که قبلا گفته شده .

نه اینکه سخت و سفت و سنگین باشد .

تعویض گلدان وقتی انجام می شود که ریشه ها بتازگی به بدنه گلدان رسیده باشند ، نه اینکه صبر کنند تا علائم گرسنگی در گیاه ظاهر شود .

موقع گل کردن بوته جوان در گلدان بتدریج عوض می شود احتیاجی به کود اضافی نیست .

اندازه گلدانی که گیاه در آن گل می کند بستگی به واریته شمعدانی دارد .

بعضی در گلدان کوچک و بعضی در گلدان فرنگی بزرگ و عده ای در گلدان خیاری ( ۱۷ سانتیمتر قطر دهانه ) خوب گل میکنند

توقف کردن رشد بوته ها:

بیشتر انواع شمعدانی را اگر بحال خود بگذارند یک ساقه اصلی می دهد و وقتی این ساقه رشد کافی کرد ، که اغلب گل هم ندارد ، شاخه های اطراف بیرون می آیند .

این وضعیت رضایت بخش نیست .

ولی اگر سر ساقه اصلی را ببریم یعنی پنسمان کنیم ، دو جوانه نزدیک محل قطع رشد می کنند و اینها هم بنوبه خود تا حدی رشد کرده و از آن ببعد شاخه های جانبی رشد می کنند .

منظور از متوقف کردن رشد ، هم آهنگ و هم زمان کردن رشد جوانه ها می باشد .

شروع رشد شمعدانی در بهار و توقف در رشد و تولید گل آن در اواسط تابستان است .

و شروع مجدد رشد در موقع کوتاه شدن روز یعنی پائیز است .

موقع قلمه گرفتن ، معمولا در آخر مرداد و اوائل شهریور می باشد که گیاه مادری از قدرت و قوت کاملی برخوردار است .

قلمه هائی که گرفته میشود در آخر مهرماه دارای ریشه کامل می باشند و می توان آنها را در گلدان ۵/۸ سانتیمتر قطر کاشت .

در همین موقع که قلمه های ریشه دار جابجا میشود و باید از نقطه نموی قلمه ، سربرداری ( پنسمان ) شود .

شاخه هائی که قبل از نیمه زمستان رشد می کنند از رشد دو یا سه جوانه چانبی سرچشمه می گیرند .

رشد زیاد شاخه ها تا اوایل بهمن ماه احتمالا شروع نمی شود .

در این موقع در ظرف چند هفته شاخه های جوان جانبی شاخه های مجددی میدهند که دو یا سه بند دارند . اینها هم باید سر برداری ( پنسمان ) شوند .بنابراین برای تقویت بوته باید سعی کرد که شاخه های بیشتری ایجاد گردد .

در اواخر اسفند رشد شاخه ها و ریشه ها زیاد می شود و در این موقع است که تغییر اندازه گلدان لازم میباشد . باید بوته ها را به گلدانی که قطر دهانه آن ۱۱ سانتیمتر باشد منتقل نمود .

این تغییر گلدان ممکن است رشد بوته را مجددآ متوقف کند .

در اواسط فروردین اگر رشد خیلی زیاد است قسمتی از سرشاخه ها باید سر برداری شود و این آخرین پنسمان است .در اواسط خرداد بوته باید در یک حالت کامل باشد .

بعضی از انواع شمعدانی ها بیش از یک یا دو ساقه نمی دهند ولی بعصی پُر شاخ و بگند و احتیاج زیادی به سربرداری ندارند . فقط ممکن است گل دادن بوته را به عقب بیاندازد .

معمولا شمعدانی هائیکه یک ساقه راست دارند را پنسمان میکنند ولی مثلا در شمعدانی پیچ این کار معمول نیست ولی شمعدانی های معمولی و بعضی از شمعدانیهای اژدر را می توان با سربرداری فرم داد .

●گل گرفتن زمستانه

شمعدانی پیچ و عطری در تابستان گل می کنند و وقتی روزها کوتاه می شوند گل کردن آنها قطع میگردد .

شمعدانی اژدر ، در اواخر بهار و اوائل تابستان فقط یکمرتبه گل می کند .

ولی شمعدانی معمولی زونال طبیعتآ همیشه دارای گل است و حالت خواب لازم ندارد .

ولی این موضوع باین معنی نیست که اینها در نقاطی که زمستان سرد و ابری و تاریک دارندگل کنند . اما مسلم است که در اوایل زمستان اگر حرارت لازم ، آب کافی و نور لازم در اختیار بوته باشد شمعدانی ها در دیماه هم گل دارند .

برای اینکه بهترین نتیجه در زمستان گرفته شود ، باید قلمه ها را در اسفند و فروردین بزنند و بنا براین بوته ها در گلدان ۵/۱۲ سانتیمتر در پائیز گل می کنند .

تمام جوانه های گل باید تا شهریور و یا اواسط مهر بریده شود . یعنی تا موقعی که رشد گیاه ادامه دارد.

▪عمل آوردن شمعدانی در هوای آزاد:

تمام ارقام شمعدانی را در مناطق معتدل میتوان در هوای آزاد کاشت و عده کمی از آنها طاقت سرما را دارند و بقیه را باید در موقع شروع سرما به گلخانه برد تا از سرما محفوظ باشند .

شمعدانی زونال یا حلقه ای و شمعدانی پیچ برای کاشت در حاشیه ها مناسبند .

ولی شمعدانی عطری و اژدر مناسب نیستند .

در حاشیه ها نباید ارقام مختلف زیادی را باهم کاشت و حتی الامکان باید حاشیه عریض باشد تا رنگ گلها بیشتر و بهتر جلوه کند .

معمولا دو یا سه واریته اصلی در یک حاشیه ندرتا بنظر خوب می آیند .

حاشیه شمعدانی باید در آفتاب کامل در تمام روز قرار گیرد البته در وسط روز کمی سایه داشته باشد بهتر است .

در محل سایه شمعدانی بعوض گل کردن شاخ و برگ زیادی تولید می کند .

خاکهائی که کود زیاد خورده اند و غنی هستند بوته را بیشتر قوی می کنند و عوض اینکه بوته به گل بنشیند شاخ و برگ زیادی میدهد .

خاکهای اسیدی مانند خاک جنگل هائی که به بتازگی به باغ تبدیل شده اند نتیجه مطلوبی برای شمعدانی ندارند .

خاکهای لیمونی رسی برای شمعدانی خیلی مناسب است .

●آفات ، بیماریها و اختلالهای فیزیولوژیک:

شمعدانی نسبت به گیاهان زینتی دیگر نسبتآ قویتر و به آفات و بیماریها و اختلالهای فیزیولوژیک مقاوم تر است .

بوته هائی که خوب عمل آمده باشند کمتر به بیماریها مبتلا میشوند تا آنهائی که ضعیف و زجر کشیده هستند . اساس همه پیشگیریها عمل کشت است .

نور ، هوا ، حرارت و آب همیشه باید با احتیاج گیاه تناسب داشته باشد .

شمعدانی مورد حمله تعداد زیادی از آفات ، بیماریها ، ویروس ها ، باکتریها، و نماتودها قرار می گیرند که مهمترین آنها عبارتند از : شته های گیاهی ، کنه ها ، شپشک ها ، حلزون ها ، گال برگ ، بیماری های ویروسی و غیره .

بیماری های ویروسی که توسط حشرات مکنده ( شته ها ، زنجره ها ) و یا ابزارهای باغبانی ( قیچی ، چاقو و بیلچه ) منتقل می شوند و معمولا بدون درمان میباشند .

در بیماریهای ویروسی روی برگها رگ های بی رنگی آشکار می گردند و در آخرین مرحله زیان بیماری همراه پیچیدگی برگ می باشد .

اگر برگ را مقابل آفتاب نگاه داشته و به آن نگاه کنیم سلولهای مرده در برگ مشاهده میشود .

متاسفانه تشخیص این بیماری در مراحل اولیه بسیار مشکل است و زمانی آثار و علائم آن آشکار میشود که درمانی به غیر از کندن و سوزانیدن ندارد .

برای پیشگیری از بیماریهای ویروسی در مرحله اول باید حشرات ناقل ( شته ها ، زنجره ها ) را نابود کرد و در مرحله دوم وسائل و ابزار باغبانی را هنگام قلمه زدن ضدعفونی کرد .

▪گال برگ:

عامل ایجاد کننده گال برگ نوعی باکتری می باشد .

در برگها تولید تاول کرده و برگها را بشکل گل کلم در می آورد و باعث فساد برگها در نزدیک خاک و ریزش آنها می شود .

این بیماری نیز غیر قابل درمان بوده و باید بوته های مبتلا را از بین برد .

▪سیاه شدن ساقه و برگ ها :

این حالت در اثر بیماری قارچی پیتیوم pythiumبوجود می آید .

این بیماری باعث سیاه شدن انتهای قلمه در نزدیک سطح خاک میشود و در مدت کمی به سایر بوته ها سرایت می کند .

در این صورت بمحض اینکه بالای طوقه قهوه ای رنگ شد قلمه ها را باید بیرون اورده و آنها را از بین برد.

این بیماری فقط زمانی آشکار می شود که پوست ساقه صدمه خورده باشد .

ساقه های نرم و آبدار قلمه ها بیشتر مبتلا به این بیماری میشود .

در محیط مرطوب و رطوبت زیاد خاک ، اغلب قلمه ها به این بیماری مبتلا می گردند .

چاقو باید تیز باشد تا ته قلمه را خرد نکند و مقطع قلمه صاف باشد و ضمنا از آب دادن زیاد باید خودداری کرد .

▪افتادن برگ:

در حقیقت نمی توان اسم آن را بیماری فیزیولوژیکی گذاشت .

افتادن برگ واکنش یک گیاه سالم است برای اینکه خود را با شرایط متغیر سازگار کند موقع که تعادل بین روشنائی ، حرارت ، رطوبت و تعریق بهم میخورد و تغییر می کند ، گیاه خودش را با شرایط جدید تطبیق می دهد .

باین ترتیب هر وقت تغییرات قابل ملاحظه ای در حرارت یا شدت روشنائی اتفاق می افتد ، برگها میریزد

از تغییر ناگهانی شرایط محیط تا حدود امکان باید پرهیز کرد .مثلا گلدانهای شمعدانی را در بهار وقتی از گلخانه بیرون می آورند ، چون به هوای بیرون عادت ندارند ، برگها کم و بیش می ریزند و برگهای جدید خود را با محیط خارج سازگار می کنند .

همچنین تعویض گلدان ممکن است باعث ریختن برگها شود ولی این موضوع زود جبران می شود و برگهای جدیدی بیرون میآید .

به طور آشکار نظیر همین اثرات ممکن است در اشتباهات کشت پیش آید .

گیاهی که خیلی خشک است و یا در زمین غرقاب است برگهایش می ریزد .

اما اینها دلایل غیر طبیعی هستند .

●پژمردگی:

پژمردگی گیاه در روزهای گرم و روشن اتفاق می افتد و این در موردی است که گیاه دارای ساقه های بلند و آبکی است و به طور ناگهانی مواجه با گرما میشود و آنقدر که رطوبت از دست می دهد ، نمی تواند از ریشه آب جذب کند .

در این موارد اغلب برگها و گاهی هم ساقه پژمرده شده و می افتد .

اگر در روزهای گرم اوائل بهار آب سرد به گیاه بدهیم ساقه ها خشبی شده و گیاه در مقابل تغییرات حرارت ناگهانی مقاوم میشود .