در گذر تاریخ و فرهنگ ملی

[Alireza_Kh]

ریشه و تبار مردم آذربایجان (بخش چهارم- پایانی)
-----------------------------------------------------




گذری كوتاه به تاریخ ایران پس از اسلام

پان تركیست‌ها، با بهره‌گیری از بودجه‌های دولتی و دلارهای خارجی، از چیزی به نام قوم ترك به عنوان برده و قوم همیشه زیر ستم هیولایی به نام قوم فارس نام می‌برند! نخست باید بگویم، ما نه قومی به نام ترك و نه قومی به نام فارس در ایران داریم كه اساسا بتوانیم آنان را در برابر هم بگذاریم. فارس نام زبانی است كه بیشتر در شمال شرق ایران و دربار پادشاهان بدان گویش می‌شد كه پس از غلبه زبان تازی بر زبان پهلوی، به كمك مردم ایران شتافت و توده‌های ایرانی با آغوش باز به پیشواز آن رفتند و در توسعه و گسترش آن كوشیدند و از سمرقند و بخارا و شروان و گنجه و آذربایجان گرفته تا كردستان و شیراز و اسپهان و توس و كاشان، بدان سخن‌ها گفته، شعرها ساخته و كتاب‌ها نوشته‌اند، بدین گونه است كه زبان پارسی از آن تمام مردم ایران است و از آن هیچ توده و گروهی نیست و نماد فرهنگ ملی مردم ایران می‌باشد و پاسداشت آن، پاسداشت تمام مردم ایران زمین است.

اگر قومی به نام فارس هست، پس جایگاه آن كجاست؟ ممكن است ما استانی به نام فارس داشته باشیم، اما در آن استان ایل‌های كوچ نشینی ساكنند كه «پاره‌ای» به نوعی تركی گویش می‌كنند. اكنون دیگر قوم فارس چه صیغه‌ای است، ما ندانیم؟ از دگرسو ما نمی توانیم به ایرانی نژادان آذری كه به یك زبان تركی- ایرانی سخن می‌گویند نام ترك دهیم. شایان نگرش است كه ترك و فارس چیزی است كه در گفت‌وگوی عوام به كار می‌رود یا سر رشته داران برای آسانی كار بخش‌بندی خود، می‌كنند. وگرنه چیزی به نام قوم ترك (البته نه آذری) و قوم فارس هیچ پایه و بنیانی ندارد.

اینان با تعریف كردن كثیرالمله بودن ایران (برپایه همان تعریف كه استالین از ملت كرد (افرادی كه به یك زبان و لهجه سخن می‌گویند)، در پی آنند كه زمینه‌های جدایی سرزمین‌های ایرانی را فراهم آورند، ما می‌پرسیم به گفته شما آیا ایران كثیرالمله است و نه هندوستان و پاكستان و عراق و تركیه و روسیه و چین و ده‌ها كشور دیگر. (به گفته استاد شهریار: ملتی با یك زبان، تاریخ كی دارد نشان).

هنگامی كه ایرانیان توانستند تازیان را كم كم سر جای خود بنشانند، صد افسوس گرفتار مردمانی شدند كه ایرانیان در برابر آنان تازیان را آرزو كردند. تازیان برای آن‌كه بتوانند برای همیشه از شر جنبش‌های ملی ایرانیان آسوده شوند و از دگر سو، شرق خلافتی را كه از چگالشان بدر رفته بود باز به چنگ آورند، با تركان دست به دست هم می‌دهند و تازیان با بهره‌برداری از تعصبات سخت مذهبی تركان كه با برداشت‌های شخصی، قومی و قبیله‌ای هنگام بت پرستی‌شان، از اسلام به عنوان شگردی خونین برای از پای درآوردن مخالفانشان همی بهره می‌بردند، بهترین سود را برای سركوبی ایرانیان بردند و تركان نیز مشروعیت حكومت خود را از تازیان می‌گرفتند.

بدین گونه بیابان گردان نامتمدنی كه تا چند سال پیش به سبب قدرت ساسانیان حتی خواب ورود به ایران را نمی‌دیدند اكنون سررشته‌دار، آن سرزمین گشته بودند. وقتی گفته می‌شود تركان دارای آن ویژگی‌های اخلاقی ناپسند بودند، منظور نژاد زردی است كه چنگیز و هلاكو، تیمور لنگ و آتیلا، چهار تن از خون‌خوارترین، ستم‌كارترین و بی فرهنگ‌ترین موجودات هستی، فرزندان آن نژاد بوده‌اند.

بزرگ‌ترین زیان این بیابان‌گردان، نداشتن دلبستگی به شهر و شهرنشینی بود كه سبب گردید نهادهای مدنی در ایران كه پایه‌های كهن چند هزار ساله داشت، به روز نگردد. به گفته بیهقی؛ «بیابان، ایشان را پدر و مادر است، همان گونه كه ما را شهرها». خودكامگلی این حكومت‌های ایلی، نبود امنیت فردی، اجتماعی، اقتصادی و دادگستری به اینكه نهاد‌های مدنی در ایران شكل نگیرد شدت بخشید.

تاریخ نگاران برجسته‌ای چون ابن حوقل و مسعودی در سده چهارم هجری هنگام سفر به بخش‌های ایران از قوم‌های مختلف ایران یاد كرده‌اند كه در اران، آذربایجان، دربند، قفقاز، خراسان، سیستان، ارمنستان و دگر بخش‌های شرق و غرب و جنوب ایران زندگی می‌كنند و همه به زبان پارسی سخن می‌گویند.


مسعودی تاریخ نگار برجسته در سده دهم میلادی/ چهارم هجری، می‌نویسد:
«ایرانی‌ها مردمانی‌اند كه، حد كشورشان كوهستان‌های ماهات و جز آن و آذربایجان تا بلاد ارمنستان و اران و بیلقان تا دربند كه باب الابواب است، و تا ری و طبرستان و مسقط و شابران و جرجان و ابرشهر، كه نیشابور است، و هرات و مرو و دیگر از شهرهای خراسان و سجستان و كرمان و فارس و اهواز و آن چه كه اكنون بدین قسمت پیوسته است... و همه این شهرها كشور واحدی بوده كه پادشاه و زبان واحدی داشته... جز اینكه در پاره‌ای موارد زبانشان با هم مبانیت داشته اما این زبان واحدی است زیرا الفبای آن واحد است و یكسان نوشته می‌شود و بهم پیوستن حروفش مشابه است اما جدایی‌های آن در فهلوی یا دری یا آذری و جز این‌ها، از زبان فارسی است.»پس به آسانی آشكار است مسعودی آذری‌ها را به عنوان بخشی از خانواده بزرگ پارسی زبان به شمار می‌آورد.

استخری، جهانگرد هم زمان مسعودی نیز زبان آذربایجانیان را پارسی می‌داند.

یاقوت حموی (سده سیزدهم میلادی)، نیز می‌نویسد: «سكنه آذربایجان، چهره‌هایی زیبا و پوستی خوش رنگ دارند و به زبانی كه‌ آذری خوانده می‌شود سخن می‌گویند كه این را خودشان می‌فهمند و لا غیر».

رسمیت زبان پارسی و موقعیت ممتاز آن، تا سده دهم هجری حتی در دربار تركان عثمانی ادامه داشت، به گونه‌ای كه در دوران تركان عثمانی نامه‌ها و نوشته‌ها به پارسی بود و در مكتب خانه‌های عثمانی زبان پارسی، زبان نخست بود.

آوردن رباعی‌های بیش از سد چامه گوی (شاعر) آذری و ارانی در كتاب «نزهت المجالس» در سده هفتم هجری17 نشان می‌دهد كه بخش‌های اران و آذربایجان از دیرباز پایگاه فرهنگ و زبان ایرانی بوده است.

تا این كه همان گونه كه پیشتر رفت آذربایجان به سبب ویژگی‌های ممتاز جغرافیایی و چمنزارهای سرسبز كه همواره برای بیابان گردان دامدار كشش فراوان داشت پس از یورش تركان غز در نیمه سده ششم هجری،كم كم دسته‌های دگر از تركان به آذربایجان روی نهادند، با این حال تا آغاز صفویه، زبان پارسی هنوز در اران و آذربایجان موقعیت ممتاز داشت.

در تمام این دوره‌ها زبان پارسی و آیین‌های ملی بود كه سبب همدلی و همبستگی اقوام مختلف ایران بود.

برخلاف كشورهایی چون فرانسه كه به دستور فرانسوای نخست در 1539 میلادی، گویش «ایل دو فرانس» (پاریس و اطراف) زبان ملی و رسمی همه فرانسوی‌ها شد یا برخلاف كشورهایی چون آلمان و انگلیس كه با دستور و زور سیاسی پادشاهان وقت، گویشی از گویش‌های گوناگون، زبان ملی و رسمی آنان گردید، رسمیت پارسی پس از، از میان رفتن زبان پهلوی به سبب زور سیاسی یا «ستم فرهنگی فارس‌ها» و «سیاست پان فارسیسم پهلوی‌ها!» نبود، چرا كه پارسی برای تمام ایرانیان نماد فرهنگ ایرانی و هویت آنان است، چرا كه اگر پارسی نمی‌ماند، ایرانیان یا همانند مصریان عرب می‌شدند یا همانند مردمان آسیای صغیر، ترك و آن‌گاه دم از هویت ایرانی زدن و خود را فرزندان نیاكان ایرانی‌مان دانستن چه معنایی داشت؟

برگرفته از : پایگاه آذرپادگان




----------------------------
پایان