در گذر تاریخ و فرهنگ ملی

[مــجــیــנ]

پيدا شدن آبراه خشايارشا و شگفتي جهانيان از مهندسي ايرانيان‌باستان

نگار پاكدل :

پس از ١٠ سال پژوهش پي‌در‌پي تیم‌های کار‌آزموده‌ي باستان‌شناسی دانشگاه‌های گلاسکو و لیدز،(پژوهشگران باستان‌شناس انگلیسی)، آبراه خشایارشا، سرانجام در هشتم ماه مي ٢٠٠١ در یکی از شبه‌جزایر دریای اژه، پيدا شد. امروز هم‌زمان است با اين كشف.
کار بر روی پروژه‌ي کشف کانال خشايارشا از آوریل 1990 آغاز شده بود. يك گروه باستان‌شناسی یونانی نیز باستان‌شناسان انگلیسی را در اين كار ياري مي‌كردند.
خشایارشا، شاه دودمان هخامنشی در سال 480 پيش از میلاد در جریان تلاش ایرانی‌ها برای چيرگي بر یونان، فرمان كندن این کانال شگفت‌‌انگیز را داده است. اين آبراه يكي از بزرگ‌ترین و شگفت‌انگیزترین كارهاي مهندسی زمان بوده است.
این خبر شگفت‌انگيز در بخش علمی 13 نوامبر 2001 روزنامه‌ي نیویورک‌تایمز، به چاپ رسيد. دکتر‌ «ریچارد جونز»، سرپرست تیم پژوهشي پروژه و باستان‌شناس دانشگاه گلاسکو پس از پيدا شدن اين آبراه بنابه گزارش نيويورك‌تايمز، گفت: «این کانال بر روي زمین 100 فوت (30متر) پهنا داشته كه اين پهنا براي حركت دو کشتی بادبانی جنگی بسنده بوده است. آبراه به گونه‌ای كنده شده که از هر دو سو رو به پایین، شیب داشته و پهناي آبراه در ژرفا به 15 متر می‌رسیده است. درازاي این آبراه که در ميان شبه‌جزیره‌ای در دریای اژه كنده شده بود نزديك به 4/1 مایل (2253 متر، کمتر از 5/2 کیلومتر) است.
«یوجیت بهاتاچارجی»، گزارشگر بخش علمی روزنامه‌ي نیویورک تایمز و تنظیم‌کننده‌ي این گزارش نوشته: «‌كندن این کانال برای خشایارشا جنبه‌ي حیاتی داشته چرا‌ كه اگر اين آبراه را نمي‌ساختند ایرانیان می‌بایست کیلومتر‌ها در امتداد این شبه‌جزیره به سوی جنوب دریای اژه کشتیرانی کنند و دوباره همان راه را پس از رسیدن به دماغه‌ي جنوبی شبه جزیره به سوی شمال بروند.

اما خشایارشا از این کار خودداری کرد چرا که ژنرال او ماردونیوس، 12 سال پيش در جریان يورش به یونان، ناوگان ایران را به سوی دماغه‌ي شبه جزیره هدایت کرد. هنگامی که ناوگان ایرانی در جنوب دماغه در حال دور زدن به سوی شمال بود دچار توفاني سخت شد و بيشتر کشتی‌های ایرانی غرق شدند.

خشایارشا، برای پرهیز از پيش‌آمدن دوباره‌ي اين رويداد به مهندسان ارتش ایران فرمان داد آبراهي را از كرانه‌ي خاوري(:شرقي) شبه جزیره به كرانه‌ي باختري آن حفر کنند. پس از كندن آبراه، ناوگان ایران بر يونانيان چيره شد.»

به گفته‌ي «دکتر جونز»، سرپرست پروژه‌ي کشف آبراه؛ «ایرانیان گمان نمی‌کردند این آبراه تبدیل به اثری شود که از آن‌ها برجاي بماند چراكه خيلي زود پس از بازگشت كشتي‌ها از اين آبراه به كشور، پایان استفاده از کانال فرا رسید. در سده‌هاي پي‌در‌پي، این رويداد تاریخی كم‌كم به‌گونه‌ي یک افسانه در‌آمد و کسی گمان نمی‌کرد که آبراه شگفت‌انگيز مهندسی جهان باستان حقيقت داشته است.»
«هرودوت»، رخداد‌نگار یونانی داستان كندن این آبراه را در کتاب تاریخی خود آورده است اما کسی این داستان شگفت‌انگیز را باور نمی‌کرد چراكه بيشتر به افسانه مي‌مانست.

سرانجام با تلاش دانشمندان انگلیسی و یونانی و با بهره‌گيري از يافته‌هاي زمین‌شناسی اين آبراه در سال ٢٠٠١ پيدا شد.
نیویورک تایمز مي‌نويسد؛ ساختار کانال که زیر رسوبات دریایی و لای و لجن 25سده‌ي پيش دفن شده است، به استراتژی نظامی درخشان ایرانی‌ها و مدیریت کار انسانی و مهندسی راه‌و‌ساختمان آن‌ها گواهی می‌دهد.
««دكتر جونز»،يادآور شده است كه: «تيم او از يك شيوه‌ي لرزه‌نگاري براي پيدا كردن آبراه سود جسته‌اند. اين‌چنين كه از يك قطعه فلز د‌ر روي زمين، امواج شوك بسيار قد‌رتمند‌ي را د‌رون زمين مي‌فرستاد‌ند‌ و سپس با تحليل زمان رسيد‌ن امواج، توانستند‌ نقشه‌ي آبراه را طراحي كنند