در گذر تاریخ و فرهنگ ملی

[Alireza_Kh]

رستم فرخزاد قهرمان ملی ایران و حوادث جنگ قادسیه
------------------------------

رستم فرخ زاد هرمز، یا رستم فرخ زاد یكی از قهرمانان ملی ایران در قرن هفتم میلادی است كه در پایان حكومت ساسانیان حكومت خراسان را در دست داشت. در وصف خصوصیات رستم می‌شود به هیکل بسیار تنومند، شمشیرزنی منحصر به فرد، شجاعتی مثال زدنی، هوش کم‌نظیر و دانش بسیار بالای وی اشاره کرد. در طول تاریخ ایران هیچ فردی مانند رستم فرخزاد تمام خصوصیات نامبرده را یکجا باهم نداشته‌است. رستم فرخزاد، تنها سرداری بود که در تمام طول عمرش، هیچگاه در هیچ جنگی شکست نخورد و در جنگ قادسیه تا او زنده بود، پیروزی از آن ایرانیان بود. امپراطوری روم از هیچ سرداری به اندازهٔ رستم فرخزاد وحشت نداشت.

در سال چهاردهم هجری (635 میلادی) پس از اینكه عمرابن خطاب خلیفه دوم اعراب مسلمان از كارهای شام فراغت یافت مصمم شد به ایران حمله كند و برای نیل به این مقصود ابتدا مثنی بن حارص شیبانی و سپس سعدبن وقاص را به سركردگی برگزید و لشكری از سی هزار عرب تهیه كرد و روانه ایران ساخت.

در این زمان یزدگرد سوم شایسته ترین مرزداران خود را به فرماندهی سپاه، منظور كرد و به جنگ تازیان فرستاد. این فرمانده جدید رستم پسر فرخ هرمزد معروف به رستم فرخزاد بود كه پدرش با توطئه و نیرنگ توسط آزرمی‌دخت سی و دومین شاهنشاه ساسانی کشته شد. رستم به خونخواهی پدر به تاج و تخت آزرمیدخت حمله کرد و او را از سلطنت خلع کرد. در تاریخ ذکر شده که او به تلافی مرگ پدر چشمان آزرمی‌دخت را نابینا کرد. او پس از شکست آزرمیدخت، شاهزاده یزدگرد سوم را به سلطنت نشاند و خود به عنوان یک سردار وفادار به پادشاهی در خدمت سپاه و ارتش ماند و اسپهبد خراسان بود تا روزی که در جنگ با اعراب در راه نجات وطن به شهادت رسید.

اکنون شرح واقعه را از آنجایی نقل میکنیم که در عربستان خلیفه عمر بر منبر رفته و خطبه کرد و گفت: "ای مردم خداوند شما را بزبان رسول خویش گنج خسروان و قیصران وعده داده است، پس برخیزید و جنگ با فارس را ساز کنید."

اعراب کم کم دسته دسته به پشت مرزهای ایران می رسیدند و حملات پراکنده به دهات و شهرهای مرزی ایران انجام میگرفت. از جانب شهرهای مرزی مکرر تقاضای کمک به دربار ساسانی می رسید و گزارش از غارت و کشتار مردم مرز نشین به دست اعراب بود.

یزدگرد چون این اخبار را شنید از آنجا او را به پایتخت خواسته و فرماندهی كل جنگ با تازیان را بر عهده او محول نموده بود. رستم که از ابتدا خطر هجوم اعرب را به روشنی درک کرده بود سعی کرد یزدگرد را به صبر و چاره جویی دعوت کند و پادشاه جوان را از انجام کارهای احساسی و لحظه ای بر حذر دارد. به همین دلیل در مقابل درخواست شاه برای فرستادن شخص رستم به منطقه مقاومت کرد و سعی کرد شاه را راضی کند تا به جای او فعلا شخص دیگری به منطقه فرستاده شود.

رستم گفت:" ای پادشاه مرا بگذار که عربان تا وقتی مرا به مقابله آنها وانداری پیوسته از عجمان بیمناک باشند، شاید سیاست این باشد که فعلا مر ا نگه داری...، در جنگ، تامل از شتاب بهتر است و اینک تامل باید که جنگ سپاهی از پس سپاهی دیگر، از هزیمت یکجا درست تر می نماید و برای دشمن سخت تر"

در واقع عقیده رستم فرخزاد بر این اساس بود که چنانچه در اولین جنگ شکستی نصیب ایرانیان گردد و در این جنگ سپهسالار اصلی ایران کشته شود ، عربان از این شکست قدرت و نیرو و اعتماد به نفس فراوان میگیرند و دیگر هیچ چیز جلودار آنها نخواهد بود و از طرف دیگر سپاه ایران بدون فرمانده دچار هرج و مرج و ترس می شود. هرچند که در آخر همین نظریه رستم درست از آب درآمد و دقیقا همین پیش بینی در جنگ به حقیقت پیوست.

رستم در هنگام عزیمت نامه ای به برادران خود نوشت و به آنها تاکید کرد چنان دانم که این قوم احتمالا بر ما چیره شوند و بر ملک مجاور ما تسلط یابند. قلعه ها را استوار گردانید و آماده باشید و لوازم فراهم آورید که زود باشد که عربان به دیار شما آیند. سخت ترین چیزی که دیدم این بود که شاه گفت "یا تو سوی آنها میروی یا من خودم میروم" اکنون من سوی آنها روانم.

رستم فرخ زاد كه با اختیارات تام در تیسفون مامور جنگ شده بود با عجله تمام، لشكر تازه نفسی فراهم آورده تحت سرداری مردانشاه (بهمن جادویه) بدان حدود فرستاد. این لشكر به طرف خرابه های شهر تاریخی بابل روانه شد در اینجا اعراب موفق شده بودند به وسیله پلی از قایق از فرات بگذرند، در این جنگ بهمن سی زنجیر فیل داشت. فیل های مزبور باعث وحشت اسبهای تازین گردید، به طوری كه هیچ قدم به جلو برنمی داشتند. بنابراین اعراب مجبور شدند كه پیاده جنگ كنند.در اینجا ابو عبیده به یك فیل سفید زخمی وارد كرد و آن جانور هم خورطوم خود را به دور كمر او پیچید و او را از اسب بلند كرد و زیر پای خود كارش را تمام كرد. به این ترتیب ابو عبیده در زیر دست و پای فیل جان سپرد.

بعد از این واقعه هریك از سرداران عرب كه به میدان آمدند كشته شدند و اعراب برای نخستین بار شكست خوردند.در این زمان یكی از سربازان با یك وضع دلیرانه ندا سر داد كه این لشكر یا باید فتح كند یا تا آخرین نفر كشته شود. این بگفت و طناب نخستین قایق را بریده و آن را در میان آب رها كرده این كار او همه را مات و مبهوت ساخت.

مثنی كه با بودن ابوعبیده و به علت بدوی بودن و نداشتن نسب عالی از فرماندهی افتاده بود، پس از كشته ابوعبیده به جای وی به مبدان نبرد شتافت و به فرماندهی لشكر پرداخت. مثنی كوشش كرد كه ایرانیان را معطل نگاهدارد تا پل را دوباره به جای خود برقرار نماید. ولی او در این كوشش كه خودش هم در اثناء آن زخم برداشت چندان موفقیتی حاصل نكرد. تلفات تازیان بالغ بر چهار هزار نفر بود. در حالی كه دو هزار نفر هم به سوی مدینه فرار كردند بالجمله پس از این جنگ كه معروف به جنگ پل است و عربها آن را جنگ یوم الجسر نامیده اند، او فقط توانست سه هزار تن را جمع آوری كند، اگر بهمن آنها را تعقیب كرده بود میتوانست همه آنها از میان بردارد. ولی از خوش بختی اعراب انتشار یافت كه در تیسفون شورشی بپا شده، لذا سردار ایرانی با سپاه خود به پایتخت مراجعت نمود، و مثنی با باقی افراد خود مراجعت كرد و به الیس رفت. كسانی كه از این جنگ فرار كرده بودند و خود را به مدینه رسانیده بودند، خبر آن را به عمر دادند. وی خبر این بلیه را با بردباری تحمل نمود و مشغول جمع آوری سپاه شد. قوای امدادی به زودی رهسپار میدان جنگ شد. در این اثنا خود مثنی هم از میان قبایل دوست عده ای را جمع آوری نمود. وقتی كه نیروی تازه نفس مذكور از مدینه رسید، بار دیگر به میدان جنگ شتافت و در نزدیكی كوفه طرف راست ساحل غربی شعبه فرات كه در آن وقت بویب می نامیدند با ایرانیان مصاف داد.


----------------------
ادامه دارد ...