در گذر تاریخ و فرهنگ ملی

[Alireza_Kh]

دریاچه ی ارومیه تشنه است

فرقی نمی کند آبی که بهش می دهیم شور است یا شیرین یا تلخ فقط آب میخواهد تا زنده بماند و به کویر نمک تبدیل نشود که در آن صورت همه ی خاک کل آذربایجانها و زنجان و قزوین به شوره زار تبدیل میشود و به هیچ وجه قابل کشت نخواهد شد. آبهای زیرزمینی در این مناطق به شوری می گرایند. و مانند استانهای سمنان و قم آب شربشان شور خواهد بود. یعنی بعد از اینکه این بلا آمد مسئولان میخواهند اقدام کنند برای شیرین سازی آب آذربایجانها و حاصلخیز کردن خاک شور آذربایجان؟! در این صورت که هزینه های بسیار زیادی را برای دولت و ملت دربرخواهد داشت. چرا ما همیشه بعد از وقوع حادثه باید چاره اندیشی کنیم. چرا هیچوقت پیشگیرانه عمل نمیکنیم. هزینه ی آبرسانی به دریاچه ی ارومیه که خیلی کمتر از هزینه هایی است که بعد از خشک شدن دریاچه دولت باید بپردازد.

دکتر جمشید منصوری، پرنده‌شناس، با تأکید بر این که پرندگان مهاجر به زیستگاه‌های مختلفی مهاجرت می‌کنند، می گوید:" بسیاری از زیستگاه‌ها در دریاچه ارومیه به خاطر کم‌آبی و سدسازی روی رودخانه‌های اطراف این دریاچه تخریب شده‌اند و همین موضوع باعث شده تا پرندگان از این زیستگاه مهاجرت کنند."

او با انتقاد از مسدودکردن آب رودخانه‌ها به عنوان محل زندگی پرنده‌های دریاچه ارومیه و بستن سدهای بی‌مورد، اضافه می کند:" پرنده‌ها برای یافتن آب و غذا به این مکان‌ها می‌آیند و وقتی با کمبود آب و غذا مواجه می‌شوند به ناچار برمی‌گردند و به مکان‌های دیگر مهاجرت می‌کنند."

سد سازی روی رودخانه‌های زرینه‌‌رود، سیمینه‌‌رود، گدار و باراندوز با هدف تولید برق سبب شده عمق آب در این دریاچه از 16 تا 22 متر به کمتر از پنج متر برسد.

در این زمان از کاسپین به استان سمنان کانال کشی میکند؟,آذربایجان هم باید مثل استان قم یا سمنان کویر و شوره زار بشود بعد به فکر چاره بیفتند؟

تصاویری م/ا/ه/و/ا/ر/ه ای از دریاچه ارومیه و دریاچه "وان" در خاک ترکیه، در گزارش ها رسانه های خارجی به نمایش در می آید و با توسل به آن این موضوع عنوان می شود که " چرا دریاچه ارومیه باید خشک شود ولی دریاچه ای در فاصله چند کیلومتری آن باید پرآب باقی بماند؟"

تا حالا از بادهای نمکی چیزی شنیدین؟, ارزش اقتصادی و صنعتی آرتیمیا رو میدونین؟, در مورد ارزش لجن دریاچه چی میدونی؟, از فاجعه ای که قراره اتفاق بیوفته چی شنیدین؟


بادهای نمكی تهدیدی جدی برای آذربایجان

چند سالی است كه عوامل مختلف دست به دست هم داده اند تا منحصر به فردترین تالاب جهان به دلیل میزان پسرفت آب، به تهدیدی جدی برای ساكنان منطقه تبدیل شود.
در نتیجه پسروی آب دریاچه وسعت آن به میزان قابل توجهی كاهش یافته و برخی قسمت های جنوبی دریاچه غیرقابل دسترسی و تبدیل به نمك زار شده است كه این پدیده می تواند فجایع زیست محیطی بسیار زیادی را همراه داشته باشد كه یكی از آنها، به جای ماندن روستاهای خالی از سكنه در شرق این دریاچه است و هم اكنون پنج روستای حاشیه این دریاچه، خالی از سكنه شده اند.
شوره زارهای حاشیه دریا روز به روز وسیع تر و آب های زیرسطحی نیز شورتر می شوند.
بادهای نمكی در آینده به یكی از تهدیدهای جدی منطقه تبدیل می شود و به گفته مسئولان امر، مزارع درجه یك حاشیه دریاچه ارومیه با تهدید نابودی مواجهند.
معاون برنامه عمران سازمان ملل متحد با ابراز نگرانی از وضعیت كنونی دریاچه ارومیه می گوید: حفاظت این زیست بوم بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
«الیزا ساگین» می گوید: در این راستا، سازمان ملل متحد در قالب حفاظت از عرصه های محیط زیست در جهان برنامه های زیادی را در دست اجرا دارد.
از 13 سال گذشته عمق دریاچه ارومیه 6 متر كاهش یافته است و با ادامه این روند تا 10 سال آینده كل دریاچه ارومیه از بین می رود، برخی از كارشناسان نیز مرگ دریاچه ارومیه را هفت سال دیگر پیش بینی كرده اند.
دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران در شمال غرب كشور بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته است و قدمت آن را 400 هزار سال تخمین می زنند.



«آرتیمیا» موجودی با ارزش اقتصادی بالا

آرتیمیا نام موجودی است با ارزش كه طول آن كمی بیشتر از یك سانتی متر است و به غیر از دریاچه ارومیه و منطقه ای در آمریكا در هیچ جای دیگر دنیا به صورت طبیعی زندگی نمی كند.
از آرتیمیا در صنایع داروسازی، آرایشی، غذایی، نساجی، پرتوزدایی هسته ای استفاده می شود، به خصوص توسعه صنایع آبزی پروری مانند میگو و ماهیان خاویاری وابستگی مستقیمی به این محصول دارند.
كاربردهای فراوان آرتیمیا سبب شده است، تعدادی از كشورها از جمله چین و ویتنام اقدام به تكثیر و تولید این محصول كنند، هر چند میزان تحمل آرتیمیا به شوری آب تا 200 گرم در لیتر است ولی اكنون شوری آب دریاچه از 300 گرم در لیتر گذشته است و این جانور در حالت خطر نابودی قرار دارد، این امر سبب شد برداشت آرتیمیا كه از سال 87 آغاز شده بود، در سال 79 از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست متوقف شود.
كارشناسان اعتقاد دارند، اگر دریاچه در وضعیت طبیعی خود باشد، تنها از طریق برداشت آرتیمیا سالانه چیزی در حدود 2 تریلیون تومان درآمد نصیب كشور می شود، در حالی كه تمام درآمد بخش كشاورزی استان حاصل خیز آذربایجان غربی در بهترین شرایط 700 تا 800 میلیارد تومان برآورد می شود.
بسیار تاسف برانگیز است زمانی كه بدانیم هر كیلو از آرتیمیای تولید شده در كشور چین به قیمت 200 تا 300 دلار برای مصرف در صنعت پرورش آبزیان وارد بازار ارومیه می شود.



لجنی در حكم دارو، خاكی در حكم غذا

ویژگی دیگر دریاچه ارومیه نمك مرغوب دریاچه است كه از زمان های دور برای مصارف خوراكی، استحصال می شود همچنین املاح بسیار ارزشمندی از جمله پتاس و فسفر را نیز می توان استحصال كرد كه كارخانه پتاس مراغه در همین راستا ساخته شده ولی مشكلات زیست محیطی را در پی داشته است.
منبع ارزشمند دیگر دریاچه گل و لجنی است كه در واقع اجساد موجودات ریز داخل دریا هستند و در مداوای بیماری ها و امراض پوستی و جلدی موثر واقع می شوند.
این مواد سیاه رنگ سرشار از پروتئین بوده و ارزش صادراتی دارد كه می تواند با فرآوری و بسته بندی مناسب صادر شود همچنان كه از گل و لجن دریاچه بحرالمیت در اردن برای ساخت لوازم آرایشی استفاده می شود.



120 هزار هكتار شوره زار در حاشیه دریاچه

مدیركل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به تنوع زیستی پارك ملی دریاچه ارومیه و وجود 548 گونه گیاهی، 239گونه پرنده و 27 گونه پستاندار در آن اظهار داشت: 60درصد از مساحت دریاچه، 50درصد جوامع انسانی و 31درصد حوزه آب ریز دریاچه در مدیریت استان آذربایجان شرقی قرار دارد كه تبعات ناشی از بحران دریاچه تاثیرات بیشتری را به استان وارد می كند.
بیوك رئیسی با اشاره به مصرف بیش از 87 درصدی آب حوزه آب ریز دریاچه در مصارف كشاورزی و راندمان پایین آن در در این خصوص افزود: در چند سال اخیر بیش از 120 هزار هكتار از اراضی حاشیه دریاچه به شوره زار تبدیل شده كه این موضوع می تواند زنگ خطری در كویری شدن منطقه، شور شدن خاك ها، خشكیدن قنات ها و از بین رفتن كشت و زرع د رمنطقه باشد.



فاجعه زیست محیطی

همچنان كه دریاچه های قم و ساوه قبلاخشك شده اند، اینك نگرانی شدیدی وجود دارد كه اگر دریاچه ارومیه به سمت خشك شدن پیش رود چه فاجعه زیست محیطی عظیمی رخ می دهد، مطمئنا در نخستین گام اقلیم آذربایجان تغییر خواهد كرد و كشاورزی در استان های همجوار معنای خود را از دست می دهد.
خشك شدن دریاچه یعنی پایان كشاورزی، پایان گردشگری، پایان آرتیمیا، پایان آب و هوای معتدل، پایان كار اسكله ها و شناورها و پایان شرایط زیستی برای جانواران و پرندگان و آغاز یك فاجعه زیست محیطی.هم اكنون دریاچه با 6 متر كاهش عمق آب مواجه شده است كه دو متر از حد آستانه پایین تر است و تاكنون بیش از 20 درصد كل دریاچه خشكیده است، بنابراین برای حفظ حیات منطقه باید كاری كرد.
رعایت حق آبه دریاچه ارومیه توسط وزارت نیرو، اصلاح الگوی آبیاری كشاورزی منطقه، ایجاد تصفیه خانه برای فاضلاب های شهری وصنعتی، استفاده از حق آبه رودخانه های مرزی مانند ارس و انتقال آن به دریاچه ارومیه، مهار یك تا 4 میلیارد مترمكعب آبی كه از شمال غرب كشور خارج شده و به كشورهای همسایه مانند عراق سرازیر می شود و انتقال آن به دریاچه ارومیه، استفاده از روش ماسك پاشی بر روی دریاچه برای جلوگیری از تبخیر بیشتر آن و راه كارهای مشابه دیگر از ضروریاتی است كه باید هر چه سریع تر جامه عمل به خود بپوشند.هر چند در 27 مهرماه سال 87 سند ملی دریاچه ارومیه با كمك مالی و فنی برنامه عمران ملل متحد توسط وزرای ذی ربط و استانداران استان های آذربایجان شرقی و غربی و كردستان به امضا رسید كه نخستین سند فرابخشی كشور در بخش محیط زیست به شمار می رود ولی باید اعتقادی قوی همراه این عزم ملی باشد.

و اما ...
تنها دولت نیست. بعضی از نماینده های بی غیرت آذربایجان هم که دست رو دست گذاشته اند و دارن مرگ دریاچه رو نگاه میکنن. ما نمی گوییم که دریاچه ی ارومیه مثل سابق پرآب شود نه. چون دیگر امکان ندارد. فقط میگوییم نگذارید خشک شود. آذربایجان با آنهمه مناطق زیبا و جنگلی و انواع حیوانات زیبا با خشک شدن دریاچه به شوره زاری بیش شبیه نخواهد شد.

...
ارومیه در زبان آشوری به معنی شهر آب و می رود تا به شوره زار تبدیل شود, اکنون با ماست دریاچه ارومیه داشته باشیم یا نمکزار ارومیه , اکنون با ماست شهر آب داشته باشیم یا شهر نمک ...