پرورش ارتميا طلاي زنده

[بيلا بالا]

نکاتی پیرامون تکثیر و پرورش آرتمیا نویسنده: محمد جهانشاهی - سه‌شنبه ۱٥ فروردین ،۱۳٩۱

آرتمیا سخت پوست کوچک و ظریفی است که با زندگی در آبهای بسیار شور سازش حاصل کرده است و دارای موارد کاربرد بسیار متنوعی است استفاده از اشکال مختلف آرتمیا در آبزی پروری از مهمترین کاربردهای آن میباشد.

برای تولید آرتمیا در مقیاس کوچک نکاتی را برای شما مطرح می کنیم:

نکته اول:

آرتمیا PH و سختی کربناتی(KH) بالایی را می پسندد. برای انجام تکثیر با یک سرعت بهینه PH حدود 9 و KH بالای 10 مورد نیاز است. آرتمیا در آب باPH و سختی کمتر نیز تفریخ می شود اما بیشتر اوقات سرعت تکثیر مناسب نیست. یک روش افزایش PH و KH آب برای تکثیر آرتمیا افزودن مقدار کمی بی کربنات سدیم است. روش جدید وآسانتر برای تعدیل PH آکواریوم افزودن چند قطره JUST UP است. همیشه آب مصرفی را قبل از افزودن آرتمیا به آن مورد آزمایش قرار می دهند تا از مناسب بودن KH و PH آن اطمینان حاصل کنند. در صورتیکه تعداد زیادی آرتمیا داشته باشیم که به طور منظم تکثیر می شوند بهتر است ظرف بزرگی را از آب پر کرده و PH و KH آنرا به حد مورد نیاز برسانیم و سپس مقداری از این آب را برای هر تکثیر داخل دستگاه تکثیر مورد استفاده قرار دهیم

نکته دوم:

ضروری است از ذخیره هوای محل تکثیر در طول مدتی که تخم ها تفریخ می شوند محافظت شود. پس از اینکه کپسول تخم ها برداشته شد آنها خاصیت شناوری طبیعی شان را از دست می دهند. در این هنگام اگر به تخم ها اجازه ته نشین شدن داده شود روی هم انباشته شده و فقط تعداد کمی از آرتمیاها از تخم خارج می شوند. هوادهی اکسیژن را به آب افزوده و دی اکسید کربن را خارج می کند. در صورتیکه CO2 از آب خارج نگردد منجر به پایین آمدن PH و کاهش میزان بقا آرتمیاها خواهد شد.

نکته سوم

روشنایی یک فاکتور ضروری برای رشد آرتمیا است. یک آنزیم حساس نوری در تغییرات سیست حضور دارد. این آنزیم تری هالوز نام دارد که درون گلیسیرول است و بر اثر نور تحریک می شود. این ماده قندی بسیار رطوبت پسند است. نفوذ آب از بیرون پوسته سخت تخم به داخل آن بوسیله اسمز منجر به شکفتن تخم و در نتیجه رهایی ناپلیوس ها می شود. بنابراین سراسر فرآیند تکثیر وابسته به حضور نور است. لامپهای فلئورسنت معمولی آکواریومها لامپهای تنگستنی یا حتی روشنایی روز برای تفریخ آرتمیا کافی است. فقط نور قرمز نباشد.

نکته چهارم

آرتمیاها پس از گذشت 24 ساعت از زمان تکثیرشان (نائوپیلی نامیده می شوند) تغذیه می کنند. در صورتیکه شرایط برای تکثیر آرتمیاها ایده آل باشد (شرایط شیمیای آب هوادهی نور و غیره) اکثر نائوپیلی ها تفریخ می شوند. در این مرحله از زندگی آرتمیاها از اندوخته های چربی شان تغذیه می کنند. در این مرحله دهان و مخرج آرتمیا هنوز شکل نگرفته است.

نکته پنجم

دو روش برای پرورش سریع تر آرتمیا در اندازه بالغ در منزل پیشنهاد می شود:

پیشنهاد اول اینکه آرتمیاها درون یک ظرف کوچک مانند بطریهای نوشابه پرورش داده شوند. این روش با تراکم زیاد آرتمیاها نیز قابل انجام است اما تقریبا هر روز مشکلات زیادی به دلیل تغییر شوری آب ایجاد می شود. در همان ابتدای تکثیر بطور مثال آرتمیاها در یک ظرف 2 لیتری قرار داده می شوند اما مقدار زیادی ضایعات مانند آمونیوم و نیتریت ساخته می شود. به همین دلیل ضروری است در وضعیت آب آرتمیاهای در حال پرورش هر روز تغییر داده شود. جاری کردن پیوسته آب کهنه به حالت بارش از بالای ظرف آرتمیاها ونیز افزودن مقداری آب نمک تازه مانع از رسیدن خسارت به آنها می شود. اگر مخزنی از آب دریا دارید سعی کنید برای تغییر آب ظرف پرورشی از این آب استفاده کنید زیرا این آب سطوحی از باکتریها جلبکها و ترکیبات ارگانیک دارد که به رژیم غذایی آرتمیاهای در حال رشد کمک می کند. این آب را پس از استفاده برگشت ندهید زیرا سطوح آمونیوم و نیریت آن می تواند خیلی بالا باشد.

پیشنهاد دیگر استقرار یک سیستم ف/ی/ل/ت/رکننده است. در این روش تعویض آب بسیار کم بوده و سیستم برای نگه داری به شرایط ویژه نیاز ندارد . اشکال این روش اینست که استقرار آن در خانه بسیار مشکل است و نسبت به روشهای قبلی با تراکم کمتری از ذخیره قابل انجام است. وقتی تراکم ذخیره کمتر باشد سطوح آلودگی نیز کمتر است بنابراین یک ف/ی/ل/ت/ر بیولوژیکی می تواند ضایعات را فرایند کند. انجام این روش تکثیر داخل یک سطل بزرگ امکان پذیر است.

هر دوی این روش ها به شدت نیازمند گردش سریع آب همراه با هوادهی هستند. بهترین روش استفاده از یک دستگاه هواده نظیر هواده هایی که در ف/ی/ل/ت/رهای شنی وجود دارد می باشد. این چرخش آب و ممانعت از راکد ماندن آن و نیز هوادهی آب اکسیژن را به آب اضافه کرده و دی اکسید کربن را از آب خارج می کند.

نکته ششم

تغذیه آرتمیاها امری است که براثر تجربه بدست می آید. در تکنولوژی جدید از غذای آرتمیا که یک غذای مایع منحصر به فرد بخصوص برای رشد آرتمیا دافنی Infusoria و سایر بی مهرگان پرورشی است استفاده می شود. درصورتیکه آرتمیاها به میزان لازم تغذیه شوند مواد غذایی کمترین فرونشست را در آب خواهد داشت. غذادهی بیش از حد آرتمیاها اهمیتی ندارد زیرا آلودگی زیاد آب آنها را خواهد کشت.

آرتمیاها از حدود یک روز پس از تفریخ غذا خوردن را آغاز می کنند. در این مدت آنها اندوخته چربی شان را تمام کرده و شروع به تغذیه از طریق ف/ی/ل/ت/ر کردن آب می نمایند. وقتی آرتمیاها بزرگتر شدند با ذرات غذایی بزرگتر مانند غذاهای فلسی آکواریومی تغذیه می شوند. در اینجا نیز غذادهی بیش از حد اهمیتی ندارد.

نکته هفتم

پس از گذشت چند روز از رشد آرتمیاها در ظرف پرورشی یک گل و لجن قابل توجه در دیواره های ظرف بوجود می آید. این لجن محتوی جلبک و باکتریهایی است که آرتمیاها از آنها تغذیه خواهند کرد و ارزش غذایی فوق الاده زیادی برای رشد آرتمیا دارد. ساختمان این لایه لجن با افزایش غذای آرتمیا توسعه می یابد.
نکته هشتم

هنگام مصرف آرتمیای بالغ شده بعنوان یک منبع غذایی اطمینان حاصل کنید که آرتمیاها به خوبی تغذیه شده اند زیرا آنها این مواد مغذی را به ماهی که از آنها تغذیه می کند انتقال خواهند داد. در برخی گونه ها مانند پروانه ماهی دریایی آرتمیای بالغ بخش بزرگی از رژیم غذایی آن را در آکواریوم تشکیل می دهد بنابراین ضروری است آرتمیاها تا حد امکان دارای ارزش غذایی زیادی باشند.

آرتمیاهای بالغ شده را در سردخانه نگه داری کنید. درجه حرارت پایین تر فعالیتهای حیاتی آنها را کاهش داده و همچنین باعث کاهش سمیت آمونیاک حاصل از مواد دفعی شان می شود. حدود 1 تا 2 ساعت قبل از اینکه آنها را به تغذیه ماهی برسانید به تعداد مورد نیاز از آرتمیاها را خارج کرده و آنها را در یک ظرف محتوی سوسپانسیون غلیظ از غذای آرتمیا قرار دهید. این کار شما را مطمئن خواهد ساخت که وقتی آنها به تغذیه ماهی می رسند سرشار از مواد مغذی خواهند بود.

تکثیر و پرورش آرتمیا برای سالیان طولانی است که در مقیاس آبزی پروری تجاری انجام می پذیرد. با این حال انجام آن در خانه کاری بسیار دشوار است. اما با انجام آزمایشات مختلف می توانید به روشی دست یابید که برای پرورش ماهی در آکواریوم بی نظیر باشد. تکثیر آرتمیا به منظور تغذیه ماهی کار ساده ای نیست اما با بردباری می توان به نتایج ارزشمندی دست یافت. این کار نه تنها هزینه خرید غذای زنده را کاهش می دهد بلکه توانایی و سلامتی ماهی تان را افزایش خواهد داد.

صنعت پرورش آرتمیا تهدیدی جدی تر از خشکسالی

تنوع زیستی از نظر علمی به مجموعه ای از تنوع ‍ژنی، تنوع گونه ای و تنوع اکوسیستمی در یک منطقه اطلاق می شود ولی به زبان ساده تر تنوع زیستی را می توان گوناگونی در شکل حیات یک منطقه دانست. در حقیقت تنوع زیستی یک ثروت طبیعی است که نیاز بشر را در زمینه پوشاک، خوراک، مسکن و حتی سلامتی روح و روان تامین می کند. زندگی ما، مدیون گیاهانی است که دی اکسید کربن هوا – این معضل بزرگ زیست محیطی – را کاهش می دهند و اکسیژن مورد نیاز را تامین می کنند، جانورانی که منابع غذایی ما هستند، حشراتی که در گرده افشانی شرکت می کنند و نیز مدیون مناظر بکر و زیبای طبیعت است که بشر خسته از زندگی ماشینی را برای لحظاتی در آغوش می کشد. اما تخریب زیستگاه ها، بهره برداری بیش از اندازه از منابع طبیعی، استفاده غیر اصولی از سموم دفع آفات و نیز تکثیر و پرورش گونه های غیر بومی گیاهی و جانوری از جمله عواملی هستند که تنوع زیستی را با خطر مواجه ساخته و به عبارتی کاهش تنوع را برای اکوسیستم به ارمغان آورده اند. امروزه موضوع توسعه پایدار آن هم در مقوله محیط زیست و منابع طبیعی از جمله مباحث روز جامعه بشری می باشد. تنوع یکی از ابزارهای مهم پایداری بحساب می آید، ولی امروزه فعالیتهای انسانی خود عاملی برای کاهش تنوع شده است.

یکی از عوامل مهم تهدید کننده تنوع زیستی ورود و تکثیر گونه های غیر بومی می باشد. ورود گونه های غیر بومی به دو دلیل تنوع زیستی را به خطر می اندازد. اولا اینکه ورود هر گونه غیر بومی به اکوسیستم در واقع گامی در جهت همگن سازی تنوع موجودات کره زمین است. این مسئله از دست رفتن تنوع و گوناگونی حیات را در اکوسیستم های مستقل به دنبال دارد. دانیل سیمبرلاف، اکولوژیست دانشگاه تنسی، دراین ارتباط اظهار داشته است: «تصور کنید درحال تماشای یک تابلو نقاشی زیبا و رنگارنگ هستید که ناگهان تمام رنگهای آن در هم ادغام می شوند وتابلو مغشوش وآشفته می گردد چنین چیزی بر سر گیاهان و جانوران جهان آمده است. با افزایش ارتباطات در جهان امروز، جریان ورود گونه های بیگانه به سرعت افزایش یافته است. اگر همچنان دست روی دست بگذاریم، یورش این گونه های مهاجم باعث طرد گونه های بومی شده که خسارات اقتصادی و اکولوژیکی جبران ناپذیری بر جای خواهد گذاشت». ثانیا زمانی که یک گونه غیر بومی می تواند در یک اکوسیستم جدید به حیات خود ادامه دهد می توان انتظار داشت که به تدریج ماهیت تهاجمی پیدا کرده و با حذف گونه های بومی به گونه غالب تبدیل شود. تجربه چند دهه اخیر حاکی از آنست که ریشه کنی گونه های غیر بومی در اکثر موارد غیر ممکن بوده و یا حداقل نیاز به صرف هزینه های گزاف مالی و زیست محیطی دارد. مبارزه با این قبیل گونه ها در بیشتر موارد برای گونه های بومی منطقه نیز زیان آور بوده و باعث نابودی آنها می شود. برای مثال آزولا (نوعی سرخس) در ابتدا برای تغذیه ماهی کپور علف خوار از کشورهای جنوب شرق آسیا وارد ناحیه شمالی ایران شد؛ ولی اکنون با رشد غیر قابل کنترل خود در سطح منابع آبی شمال ایران، اکسیژن آب را می گیرد و مانع از رسیدن نور خورشید به زیر آب می شود. گونه ای که روزی با اهداف اقتصادی یا بهتر است بگوییم با رویاهای اقتصادی وارد ایران شده بود، امروز به یک مشکل زیست محیطی تبدیل شده است.

آرتمیا یا میگوی آب شور یک سخت پوست کوچک، با ارزش اقتصادی فراوان است که در توسعه صنعت آبزی پروری تاثیر مستقیم داشته است. استحصال آرتمیا و سیست (تخم) آن بصورت وسیع از سال 1930 در دریاچه بزرگ نمک در ایالت یوتا آغاز گردیده است و امروزه هر کیلو سیست آرتمیای این دریاچه که تحت عنوان آرتمیا فرانسیسکانا نامگذاری شده است حدود 100 دلار به فروش می رسد. نخستین گزارش در مورد ارزش غذایی لارو آرتمیا به سال 1933 و متعاقبا 1939 بر می گردد. مهمترین کاربرد آرتمیا در پرورش آبزیان است. با توسعه پرورش آبزیان در دهه های 60 و 70 استفاده از آرتمیا نیز به دلیل عمل آوری آسان و همچنین بخاطر ارزش غذایی آن برای آبزیان، وسعت بیشتری یافته و امروزه آرتمیا بعنوان بهترین ماده غذایی برای پرورش آبزیان شناخته شده است. آرتمیا از ارزش غذایی بسیار بالایی بر خوردار است. مقدار پروتئین، چربی و هیدرتهای کربن بترتیب 60 درصد، 15 درصد و 6 درصد از وزن خشک آن برآورد شده است و کلیه اسید های آمینه اصلی نیز در آرتمیا موجود است. به استناد کلیه موارد ذکر شده، امروزه آرتمیا بعنوان یک گونه جانوری با ارزش شناخته شده است و در اکثر کشورهای جهان برنامه های توسعه ای جهت پرورش و تکثیر آن اجرا می شود.

در طول یک قرن گذشته مقالات متعددی در خصوص جغرافیای زیستی و پراکندگی آرتمیا در جهان به رشته تحریر در آمده است. اولین مقاله رسمی در سال 1915 تنها به 80 منطقه بعنوان زیستگاه آرتمیا اشاره کرده در حالیکه در آخرین لیست ارائه شده در سال 2002، 600 منطقه جغرافیایی برای پراکندگی آرتمیا معرفی شده است. این اختلاف دارای یک دلیل اصلی است و آن کشف مناطق جدید به واسطه توسعه تحقیقات علمی می باشد ولی در کنار آن، دکتر وان استاپن اعتقاد دارد که انقراض آرتمیا در برخی مناطق (مانند منطقه لیمینگتن انگلستان و دریاچه شورابیل ایران) و در عوض انتقال آرتمیا به زیستگاه های جدید جهت پرورش، می تواند لیست زیستگاه ها و پراکندگی آرتمیا را دستخوش تغییر نماید.

در یک دهه اخیر به موازات گسترش تحقیقات در زمینه زیست شناسی آرتمیا در ایران، پرورش و تکثیر آن در گشور آغاز شده است و دست اندرکاران صنعت آبزی پروری در حرکتی گسترده اقدام به شناسایی مناطق مستعد و پرورش آرتمیا نموده اند. گزارشات غیررسمی و حتی گزارشات رسمی حاکی از آنست که در اکثر موارد گونه آرتمیا فرانسیسکانا (گونه بومی قاره آمریکا) جهت پرورش در ایران استفاد می شود.

آرتمیا دارای پراکنش غیر فعال می باشد. باد و پرندگان آبی (بویژه فلامینگوها) از عوامل مهم پراکنش طبیعی آن هستند، سیست های (تخم) شناور به پاها و پرهای پرندگان می چسبند و زمانیکه خورده شوند حداقل یکی دو روز دست نخورده در دستگاه گوارش پرندگان باقی می مانند و از این طریق به صورت غیرفعال توسط پرندگان پراکنده می شوند. علاوه بر روشهای طبیعی، انتقال سیست های (تخم) آرتمیا توسط انسان به محیط های دیگر از مدتها پیش رایج شده است. از دهه 70 میلادی تا کنون انسان مستقیما مسئول پراکنش آرتمیا به استرالیا، آمریکای جنوبی و بخشهایی از آسیا به جهت تکثیر و پرورش آبزیان بوده است.

با توجه به مطالعاتی وسیعی که در خصوص زیست شناسی آرتمیا فرانسیسکانا صورت گرفته است، شناخت کاملی از این گونه وجود دارد که سبب گردیده تا در اکثر کشورها گونه آرتمیا فرانسیسکانا برای پرورش انتخاب شود. (در این بین نباید ویژگیهای فیزیولوژیکی آن نادیده گرفته شود) غافل از اینکه پرورش این گونه بومی قاره آمریکا، با چنین دامنه وسیع در بلند مدت می تواند پراکنش و تنوع زیستی سایر گونه های آرتمیا را تحت الشعاع قرار دهد و می تواند باعث از بین رفتن مفهوم تنوع و گوناگونی آرتمیا شود. از طرف دیگر می تواند به عنوان یک گونه مهاجم، حیات و تنوع سایر گونه ها و جمعیت های آرتمیا را به مخاطره اندازد. آنچه تغییر تنوع زیستی آرتمیا را نسبت به سایر گونه های پرورشی آبزیان تحت تاثیر قرار می دهد، نحوه انتقال غیرفعال آن به زیستگاه های دیگر توسط باد و پرندگان است.

بررسی های علمی وجود آرتمیا فرانسیسکانا (گونه بومی قاره آمریکا) را در ایران تایید می کند. پراکندگی این گونه در منطقه نوق در استان کرمان گزارش شده است(7) و مهم تر از همه وجود آن در دریاچه مهارلو در استان فارس به عنوان یک گونه مهاجم در کنار آرتمیای این دریاچه به اثبات رسیده است. دریاچه مهارلو میزبان یک جمعیت بکرزا از آرتمیاست ولی این دریاچه مورد تهاجم گونه آرتمیا فرانسیسکانا قرار گرفته است. در خصوص وجود آرتمیا فرانسیسکانا در این دریاچه شاید بتوان دو نظریه ارائه کرد:

1-این گونه مستقیما و عمدا به جهت اهداف اقتصادی در دریاچه مهارلو رها سازی شده است.

2-از سایر مناطق و مزارع پرورش آرتمیا درکشورتوسط عواملی مانند پرندگان و باد به این دریاچه منتقل شده است.

آنچه اکنون بیش از نحوه آلوده شدن دریاچه مهارلو به این گونه غیر بومی اهمیت دارد، واقعیت وجود آرتمیا فرانسیسکانا در این دریاچه است که می تواند در اندک زمانی تعادل اکولوژیکی دریاچه مهارلو را برهم زند.

اینک با توجه به مطالب ذکر شده، خطر گسترش آرتمیا فرانسیسکانا و ترس از اینکه پس از چند سال این گونه آرتمیا نیز به معضل دیگری مانند آزولا تبدیل شود به وضوح احساس می شود. اهمیت و حساسیت این موضوع زمانی جدی می شود که بدانیم که در کشورهای منطقه پرورش آرتمیا فرانسیسکانا سرعت گرفته است و خطر پراکندگی و انتقال آن به سایر زیستگاه ها وجود دارد.

از طرف دیگر مطالعات چند سال اخیر در مورد آرتمیا اورمیانا (آرتمیای دریاچه ارومیه) نشان می دهد که این گونه در زیستگاه خود در دریاچه ارومیه، دارای تنوع درون گونه ای است. این مسئله با توجه به مطالعات ژنتیکی، مورفومتریک و تحقیقات مربوط به صفات بیومتریک سیست (تخم مقاوم) آرتمیا اورمیانا به اثبات رسیده است. حتی در این خصوص پیشنهاد شده است که با توجه به تنوع درون گونه ای موجود در آرتمیا اورمیانا، حداقل به محل تهیه نمونه، ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آب و زمان نمونه برداری جهت مطالعات علمی اشاره شود زیرا انتظار می رود آرتمیای تهیه شده از ایستگاه های مختلف دریاچه ارومیه در یک آزمایش، نتایج متفاوتی نشان دهند. ذکر این موضوع مقدمه ای است بر اینکه بگوییم امروزه بحث هایی در مورد بازسازی ذخایر آرتمیای دریاچه ارومیه از طریق پرورش آن بصورت مصنوعی و یا نیمه مصنوعی و انتقال مجدد به داخل دریاچه ارومیه شنیده می شود. با توجه به اثبات تنوع درون گونه ای آرتمیای دریاچه ارومیه، این طرح نیز تنوع درون گونه ای آرتمیا اورمیانا و تعادل اکوسیستم دریاچه ارومیه را برهم خواهد زد. از آنجاییکه محدوده یک کشور خود شامل اکوسیستم های متعدد و گاها اقلیم های جغرافیایی مختلف است؛ درنتیجه گونه های یک اکوسیستم می تواند برای سایر اکوسیستم های همان کشور، گونه بیگانه و مهاجم محسوب می شود. بنابراین پرورش آرتمیا اورمیانا و یا پرورش هر جمعیت از آرتمیای ایران در سایر مناطق کشور نیز، با توجه به مکانیسم پراکنش و دلایلی که برای بیان خطر پرورش گونه های غیر بومی آورده شده است کاری غیر علمی است. اگرچه بنظر می رسد که این طرز تفکر و نفی پرورش آرتمیا در بستر طبیعت، نوعی سفسطه علمی و نگرش متحجرانه به مسائل اکولوژیکی باشد ولی شاید شما نیز طرفدار این تفکر متحجرانه (!) شوید اگر بدانید که "یک حلزون بزرگ آفریقایی که خسارت بسیاری به محصولات زراعی اکثر جزایر اقیانوس آرام وارد کرده است توسط یک پسر بچه از هاوایی به فلوریدا بعنوان هدیه برای مادرش منتقل شده است."

به استناد ماده 8 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست (مصوب 28/3/1353 و اصلاحیه 24/8/1371 ) هرگونه پرورش و تکثیر جانوران وحشی مستلزم تحصیل پروانه یا اجازه می باشد و نیز بر طبق ماده 18 قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 14/6/1374 مجلس شورای اسلامی): "چنانچه ایجاد مزارع و تاسیسات تکثیر و پرورش آبزیان باعث خسارت به منابع آبزی شود، صید و تکثیر و پرورش ممنوع خواهد بود." خوشبختانه قانونگذار تمهیدات لازم برای مقابله با تخریب محیط زیست را اندیشیده است و امید است با اتکا به همین قوانین بتوان اکوسیستم و تنوع زیستی ایران و در کنار آن تنوع زیستی آرتمیا را حفظ و نگهداری کرد و مانع از آن شد که تنها به واسطه سود اقتصادی، گنجینه های ژنتیکی وثروت های طبیعی کشور رو به تباهی روند.

بی تردید بهترین روش برای حفاظت از تنوع زیستی و در عین حال بهره برداری اقتصادی از آن استفاده صحیح، اصولی، علمی و پایدار از منابع طبیعی می باشد. چند سالی است بعلت خشکسالی و کاهش ذخایر آرتمیا اورمیانا، استحصال آن از دریاچه ارومیه متوقف شده است. نه تنها تغییرات اقلیمی یک دهه اخیر در فرایند خشکی دریاچه ارومیه موثر بوده بلکه تاثیر مستقیم نیز داشته است. ولی آیا استفاده اصولی از سیلاب ها و آبهای سطحی، رعایت الگوی صحیح مصرف آب در مصارف کشاورزی، خانگی و صنعتی در محدوده حوزه آبریز دریاچه ارومیه نمی تواند یکی از راهکاری مناسب برای خروج از بحران کاهش ذخایر آبی دریاچه ارومیه و متعاقبا ذخایر آرتمیا در این دریاچه باشد؟ آیا تاکنون به میزان آبی که سالانه به صورت سیلاب و یا بعلت عدم جمع آوری آبهای سطحی به هدر می رود فکر کرده ایم؟ آیا تا بحال به اختلاف مقدار مصرف آب در کشور و میزان استاندارد آن توجه شده است؟ آیا مکانیزه کردن سیستم آبیاری در صنایع کشاورزی و رهایی از سیستم سنتی، اجرای طرحهای آموزشی جهت بهینه سازی الگوی مصرف خانگی و نیز استفاده از سیستم های مدرن و استاندارد در صنایع نمی تواند مازاد آب ذخیره شده را به دریاچه ارومیه یا هر اکوسیستم دیگر باز گرداند؟ نباید فراموش کرد که طبق مطالعات انجام گرفته توسط محققین بلژیکی در سال 1373، مشخص شده است که در آن زمان هرساله 3200 تن سیست (تخم) آرتمیا معادل 399 سیست در لیتر در نیم متر از سطح دریاچه ارومیه تولید می شده است؛ ولی این مقدار به 29 سیست در لیتر در سال 1382 کاهش یافته است. آیا تا بحال اندیشیده ایم که در طی 10 سال گذشته، دریاچه ارومیه چه حجمی از ذخایر آبی خود را از دست داده است و در طی این 10 سال چه مقدار آب در حوزه آبریز دریاچه ارومیه به علت عدم جمع آوری و مهار سیلاب ها و آبهای سطحی، عدم رعایت الگوهای استاندارد در مصارف کشاورزی، خانگی و صنعتی به هدر رفته است؟ آیا این زیاده خواهی و خودخواهی بشر نیست که اکوسیستم ها و ثروت های طبیعی را به نابودی می کشاند؟ بی گمان یک مدیریت صحیح و علمی در مصرف آب و نیز استفاده از دانش بشری برای بازسازی منابع طبیعی می تواند به احیای اکوسیستم ها کمک موثر نماید و بی شک در قبال این دوراندیشی، طبیعت نیز ما را از نعمت های خود بی بهره نخواهد کرد.

آرتمیا و تنوع زیستی آن

یکی از عوامل مهم تهدید کننده تنوع زیستی ورود و تکثیر گونه های غیر بومی می باشد. ورود گونه های غیر بومی به دو دلیل تنوع زیستی را به خطر می اندازد. اولا اینکه ورود هر گونه غیر بومی به اکوسیستم در واقع گامی در جهت همگن سازی تنوع موجودات کره زمین است. این مسئله از دست رفتن تنوع و گوناگونی حیات را در اکوسیستم های مستقل به دنبال دارد. با افزایش ارتباطات در جهان امروز، جریان ورود گونه های بیگانه به سرعت افزایش یافته است. اگر همچنان دست روی دست بگذاریم، یورش این گونه های مهاجم باعث طرد گونه های بومی شده که خسارات اقتصادی و اکولوژیکی جبران ناپذیری بر جای خواهد گذاشت. ثانیا زمانی که یک گونه غیر بومی می تواند در یک اکوسیستم جدید به حیات خود ادامه دهد می توان انتظار داشت که به تدریج ماهیت تهاجمی پیدا کرده و با حذف گونه های بومی به گونه غالب تبدیل شود. تجربه چند دهه اخیر حاکی از آنست که ریشه کنی گونه های غیر بومی در اکثر موارد غیر ممکن بوده و یا حداقل نیاز به صرف هزینه های گزاف مالی و زیست محیطی دارد. مبارزه با این قبیل گونه ها در بیشتر موارد برای گونه های بومی منطقه نیز زیان آور بوده و باعث نابودی آنها می شود. برای مثال آزولا (نوعی سرخس) در ابتدا برای تغذیه ماهی کپور علف خوار از کشورهای جنوب شرق آسیا وارد ناحیه شمالی ایران شد؛ ولی اکنون با رشد غیر قابل کنترل خود در سطح منابع آبی شمال ایران، اکسیژن آب را می گیرد و مانع از رسیدن نور خورشید به زیر آب می شود. گونه ای که روزی با اهداف اقتصادی یا بهتر است بگوییم با رویاهای اقتصادی وارد ایران شده بود، امروز به یک مشکل زیست محیطی تبدیل شده است. همانطور که در مقاله پیشین اشاره شد، صنعت پرورش آرتمیا عامل تهدید کننده جدی برای برهم زدن تنوع زیستی این گونه با ارزش در ایران و در نهایت تهددی برای تنوع زیستی آرتمیا در جهان است زیرا عواملی مانند باد و پرندگان به راحتی می توانند تخم آرتمیا را از یک منطقه به منطقه دیگر منتقل کنند. انتفال آرتمیا به سایر اکوسیستم ها توسط پرندگان به قدی اهمیت دارد که فقدان مهاجرت پرندگان به برخی مناطق مستعد مانند سواحل شمالی برزیل را عامل اصلی عدم وجود آرتمیا در این مناطق می دانند.

امید است با تمهیدات لازم و برخوردی منطقی ماتع از آن شویم تا آرتمیا این گونه با ارزش به سرنوشت اسفناک آزولا دچار شود.

بحران در بزرگترین زیستگاه آرتمیا

دریاچه ارومیه با مساحت متوسط 5200 کیلومتر مربع بزرگترین زیستگاه طبیعی آرتمیا در جهان بحساب می آید ولی تغییرات اقلیمی چند سال اخیر وضعیت اکولوژیکی این اکوسیستم با ارزش را با بحران مواجه کرده است. بی شک هرگونه تغییر در ساختار اکولوژیکی اکوسیستم ها در وحله اول ذخایر اکولوژیکی آن اکوسیستم (اعم از گونه های گیاهی و جانوری) را تحت تاثیر قرار میدهد بدین ترتیب آرتمیای دریاچه ارومیه نیز از آسیب های زیست محیطی اخیر در امان نبوده است. در طی یک دهه گذشته مطالعات ارزشمندی در خصوص ذخایر آرتمیا در این دریاچه انجام شده است. اولین تحقیق در این زمینه توسط محققین بلژیکی در سال 1374 (دوره پر آبی) صورت گرفته و بر اساس نتایج منتشره میزان سیست (تخم) تولید شده آرتمیا در سال 74 بطور متوسط 4400 تن در نیم متر از سطح دریاچه گزارش شده است. نتایج ارزیابی ذخایر دریاچه ارومیه در سال 1382 (دوره کم آبی) که توسط پژوهشکده آرتمیا و جانوران آبزی دانشگاه ارومیه به انجام رسیده، نشان میدهد که در این دوره (تیر و مرداد 1382) متوسط سیست آرتمیای موجود در نیم متر از سطح دریاچه برابر 29 سیست در لیتر بوده است.

همانطور که اشاره شد این دو مطالعه در دو دوره کم آبی و پر آبی دریاچه انجام گرفته و نتایج آن از نظر تحلیلهای اکولوژیکی بسیار حائز اهمیت میباشد ولی اطلاعات آن به دلیل معادل نبودن یافته های علمی قابل مقایسه نیست و نمی توان تحلیلی از تغییرات ذخایر آرتمیا در طی این دو دوره را استنباط کرد و به واقع یک سند علمی در این مورد که آیا در طی دوره کم آبی دریاچه ارومیه، آرتمیا با بحران زیست محیطی مواجه بوده یا نه، موجود نیست!

بنابراین نتایج حاصله می بایستی به شکل صحیح معادل سازی شوند. برای این منظور نیاز به مساحت دریاچه ارومیه در سالهای 1374 و 1382 می باشد. طبق گزارش منتشر شده توسط دانشگاه گنت بلژیک مساحت دریاچه در سال 1374 معادل 5500 کیلومتر مربع برآورد و کلیه محاسبات بر اساس آن صورت پذیرفته است. در این صورت تنها مشکل باقی، برآورد مساحت دریاچه در سال 1382 می باشد که با استفاده از عکس های م/ا/ه/و/ا/ر/ه ای، نرم افزار فتوشاپ و نرم افزار اتوکد مساحت دریاچه ارومیه برای سال 1382 معادل 4303 کیلومتر مربع محاسبه گردید.

صرف نظر از محاسبات ریاضی، نتایج نهایی و معادل سازی شده ذخایر آرتمیا در دو دوره پر آبی (74) و کم آبی (82) به شرح زیر گزارش میشود:

سال 1374 (دوره پرآبی )

1- میانگین وزن سیست تولید شده (نیم متر از سطح دریاچه) = تن 4400

2- تعداد سیست در هر لیتر (نیم متر از سطح دریاچه) = سیست در لیتر 399

سال 1382 (دوره کم آبی)

1- میانگین وزن سیست تولید شده (نیم متر از سطح دریاچه) = 250 تن
2- تعداد سیست در هر لیتر (نیم متر از سطح دریاچه) = 29 سیست در لیتر

با یک محاسبه ساده ریاضی مشخص می شود که تعداد سیست در هر لیتر (نیم متر از سطح دریاچه) در سال 82 نسبت به سال 74 حدود 14 برابر و در مجموع کل میزان ذخایر سیست آرتمیا در همین مدت حدود 18 برابر کاهش یافته است. این معادل سازی اطلاعات، به واقع میزان صدمات زیست محیطی دریاچه ارومیه را به خوبی نشان میدهد.

دریاچه ارومیه یکی از مهم‌ترین زیست‌بوم‌های جهان به‌شمار می‌رود از این‌رو همواره در کتاب‌ها و مقالات این دریاچه با عبارتهای مختلفی توصیف شده که از آن جمله عبارتند از:
«دومین دریاچه شور جهان»، «بزرگترین زیستگاه طبیعی آرتمیا»، «بیستمین دریاچه بزرگ جهان»، «شورترین دریاچه جهان که حیات در آن جریان دارد» و«بزرگترین دریاچه داخلی ایران» ولی امروزه در کنار این عناوین، یک رویکرد جدید دیگر نیز دیده می‌شود که خبر از بحران زیست محیطی دارد که این زیست‌بوم با ارزش با آن دست به گریبان شده است.

چند سال قبل در رسانه ملی رسما اعلام شد که دریاچه ارومیه 15 سال دیگر خشک خواهد شد! آن روز مشخص نشد که این خبر براساس چه مطالعاتی و طبق کدامین دلایل و محاسبات علمی مطرح شد؛ ولی هرچه بود حداقل توانست بخش‌هایی از صفحات نشریات و سایت خبرگزاری‌های رسمی را تا به امروز به‌خود اختصاص دهد و حتی بحث داغ محافل خانوادگی نیز شود.

اگر مروری کوتاه بر عناوین خبری و مقالات چند سال اخیر داشته باشیم مطالب جالبی درخصوص دریاچه ارومیه خواهیم یافت که به‌واقع جای تامل دارد!

مورخه 28/6/84 (خبرگزاری...): دریاچه ارومیه تا 50‌سال دیگر نمکزار می‌شود.26 ماه بعد؛ مورخه 26/8/86 (روزنامه...): 8 سال دیگر دریاچه ارومیه خشک می‌شود.

تنها بعد از گذشت 2 روز؛ مورخه 28/8/86 (روزنامه...): دریاچه ارومیه با روند کنونی تا 20 سال دیگر خشک و به شوره زار تبدیل می‌شود.

32 روز بعد؛ مورخه 1/10/86 (روزنامه...): دریاچه ارومیه تا 5 سال دیگر خشک و از بین خواهد رفت.

اگر تمامی این ادعاها را به سال 1387 معادل‌سازی‌ کنیم باید نتیجه گیری کرد که: دریاچه ارومیه تا 47 سال دیگر نمکزار می‌شود. 7 سال دیگر دریاچه ارومیه خشک می‌شود.

دریاچه ارومیه با روند کنونی تا 19 سال دیگر خشک و به شوره زار تبدیل می‌شود.دریاچه ارومیه تا 4 سال دیگر خشک و از بین خواهد رفت.

آیا بین آمار 4 سال، 19 سال و 47 سال که به‌عنوان واپسین سال‌های حیات دریاچه ارومیه مطرح شده است، هماهنگی وجود دارد؟ طی 15 سال گذشته دریاچه ارومیه 20 الی 25درصد از مساحت خود را از دست داده است، در این صورت آیا می‌توان باور کرد که در 4 سال آینده، باقیمانده دریاچه نیز خشک شود؟
البته شاید این اتفاق نیز بیفتد ولی نه به‌دلیل روند خشکسالی کنونی، بلکه به سبب یک پدیده مخرب زیست محیطی دور از انتظار و نادر! همانند ال نینو که توانست در کوتاه مدت تاثیرات باور نکردنی از خود به‌جای بگذارد.
همان طور که اشاره شد طی سال‌های گذشته بخش‌هایی از دریاچه خشک شده است، حال اگر کم آبی در منطقه به همان شیوه گذشته ادامه یابد آیا دریاچه ارومیه در سال‌های آینده به سرعت سال‌های قبل روند خشک شدن را طی خواهد کرد؟ در طول این مدت یعنی از سال 74-73 شوری آب دریاچه ارومیه از 166 گرم در لیتر به حدود 280 گرم در لیتر افزایش یافته است و گاهی در فصل تابستان به حد اشباع نیز می‌رسد (بیش از 300 گرم در لیتر).

طبق یک قانون ساده شیمی شدت تبخیر با میزان مواد محلول در آب رابطه عکس دارد، یعنی با افزایش شوری و رسیدن به حد اشباع سرعت تبخیر کاهش می‌یابد.

از طرف دیگر در این مدت مساحت دریاچه ارومیه یک پنجم تا یک چهارم کاهش یافته است.
براساس قوانین اکولوژیکی شدت تبخیر با مساحت، زیست‌بوم‌های آبی رابطه مستقیم دارد یعنی با کاهش مساحت، شدت تبخیر نیز کاهش خواهد یافت زیرا سطح تماس آب با هوای مجاور کم می‌شود.
بنا به دلایل ذکر شده حتی اگر روند خشکسالی به‌صورت سال‌های قبل ادامه یابد، انتظار می‌رود سرعت تبخیر دریاچه کمتر از گذشته باشد.

طی سال‌های اخیر آمارهایی به‌صورت ماهانه و سالانه درخصوص تغییرات ارتفاع دریاچه ارومیه منتشر شده است.
این آمارها تنها می‌تواند یک معیار کیفی از وضعیت دریاچه ارومیه باشد ولی اکثرا مشاهده می‌شود که به استناد این آمار تحلیل‌هایی درخصوص تغییرات حجم آب دریاچه، میزان تبخیر و حتی مدت زمان باقی مانده از عمر دریاچه ارومیه ارائه می‌شود.

تغییرات ارتفاع در هر زیست‌بوم آبی به شیب بستر و توپوگرافی آن زیست‌بوم بستگی دارد بنابراین هیچ الزامی وجود ندارد که تغییرات ارتفاع همیشه رابطه مستقیم با میزان کمی تبخیر و تغییرات حجم آب داشته باشد بلکه رابطه آن یک رابطه کیفی است؛ برای مثال اگر در یک دریاچه ارتفاع دو برابر سال قبل کاهش یافته باشد نمی‌توان نتیجه گرفت که سرعت تبخیر و حجم آب تبخیر شده نیز دو برابر سال قبل بوده است! هرچه شیب بستر کم، کاهش ارتفاع، بیشتر و برعکس اگر شیب بستر بیشتر باشد کاهش ارتفاع کم خواهد بود.
به همین ترتیب میزان عقب نشینی و پیشروی آب نیز از الگوی شیب بستر پیروی می‌کند؛ برای مثال در دریاچه ارومیه شیب بستر در ناحیه جنوبی به‌مراتب کمتر از ناحیه شمالی است در نتیجه عقب نشینی در بخش جنوبی در برخی مناطق حتی به بیش از یک کیلومتر نیز می‌رسد ولی در بخش شمالی عقب نشینی آب به‌صورت محسوس کمتر از بخش جنوبی است لذا مقدار عقب نشینی و یا پیشروی آب نیز نمی‌تواند معیاری برای تحلیل‌های کمی باشد.

تنها زمانی می‌توان از تغییرات ارتفاع، تحلیلهای کمی درخصوص تبخیر و تغییرات حجم آب به‌دست آورد که توپوگرافی دقیقی از دریاچه در اختیار باشد که در مورد دریاچه ارومیه چنین اطلاعاتی در دست نیست، مگر اطلاعات اولیه در مورد عمق سنجی برخی مناطق.

اگر چنین اطلاعاتی در مورد توپوگرافی دریاچه نیز در دست باشد تا کنون به‌صورت رسمی در تحلیل‌های اکولوژیکی سال‌های اخیر از آن استفاده نشده است!

به نظر می‌رسد آمار ارائه شده درباره سال‌های باقیمانده از عمر دریاچه ارومیه بر پایه برخی تحلیلهای غیرعلمی از اطلاعات مربوط به تغییرات ارتفاع و پسروی آب دریاچه بوده است.

البته در این بین نباید اظهار نظرهای شخصی را فراموش کرد، برای نمونه در مقاله‌ای که در تاریخ 1/10/86 در یکی از روزنامه‌ها به‌چاپ رسید، آمده بود میزان نمک دریاچه ارومیه که روزی 80گرم در لیتر بود اکنون به بیش از 400گرم در لیتر رسیده است.

از سال آبی 45-44 سازمان آب استان آذربایجان غربی اقدام به ثبت تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه کرده است، بر پایه همین اطلاعات دوره پر آبی دریاچه براساس میانگین ارتفاع سطح دریاچه ارومیه متعلق به سال آبی 74-73 است.

از طرفی گزارشات مربوط به شوری آب دریاچه که توسط دانشگاه گنت بلژیک منتشر شده حاکی از آن است که در سال 1995 (74-73) میانگین شوری سالانه دریاچه ارومیه 166 گرم در لیتر بوده است و تنها در یک ایستگاه (جنوب شرق دریاچه) و آنهم تنها در دی ماه 73 شوری به پایین‌ترین حد خود یعنی 128 گرم در لیتر رسیده است.

حال آن روزگاری که شوری آب دریاچه به 80 گرم در لیتر می‌رسیده چه زمانی بوده است؟ از طرفی بالاترین میزان شوری دریاچه که تا کنون از طرف محققین و کارشناسان به‌صورت رسمی گزارش شده است 330-320 گرم در لیتر است.

در واقع بعد از شوری 280 گرم در لیتر به تدریج نمک دریاچه شروع به ته نشین شدن می‌کند و در شوری 330-320 گرم در لیتر به حد اشباع می‌رسد. با این اوصاف شوری بیش از 400 گرم در لیتر توسط چه کسی و از چه منطقه‌ای گزارش شده است؟!

واقعیت انکار شده

صرف‌نظر از تمامی موارد ذکر شده، مروری بر وضعیت دریاچه ارومیه در 14 سال قبل خالی از لطف نخواهد بود.
امروزه اگر بخواهیم وضعیت دریاچه ارومیه را به تصویر بکشانیم همواره از آمار و ارقام مربوط به سال‌های 74-73 استفاده می‌شود.

ولی مشخص نیست چرا همگی بحرانی را که آن سال‌ها دریاچه ارومیه بدان گرفتار بوده انکار می‌کنیم؟
آن سال‌ها، در اثر بارندگی‌های شدید آب دریاچه به‌قدری پیشروی داشته که زمینهای کشاورزی به‌خصوص در ناحیه رشکان و بسیاری از پلاژها و مناطق تفریحی در منطقه گلمانخانه زیر آب رفته بودند.

سنگ‌چین‌های امتداد ساحل دریاچه ارومیه علی الخصوص در منطقه گلمانخانه گواهی بر این وضعیت انکار شده است.

براساس آمار 40ساله سازمان آب آذربایجان غربی وضعیت نرمال و طبیعی دریاچه ارومیه را باید در سال‌های 66-58 جست‌وجو کرد.

در سال‌های قبل از این تاریخ دریاچه بار دیگر با بحران کم آبی شدید دست به گریبان بوده است به‌طوری‌که گزارشات رسمی نشان می‌دهد که در مرداد سال 46 شوری دریاچه در منطقه جنوبی آن 280 گرم در لیتر بوده است (کتاب چشمه‌های آذربایجان، دکتر جنیدی) و در سال‌های 70 لغایت 76-75 دریاچه با بحران پر آبی مواجه شده و از سال‌های 76-75 روند خشکسالی دریاچه بار دیگر تکرار شده است.

اگر به آمار شوری دریاچه ارومیه در سال 66 که توسط محققین دانشگاه تبریز گزارش شده نظری اندازیم متوسط شوری در فصل بهار و پاییز چیزی در حدود 230 گرم در لیتر بوده است در حالی‌که طبق گزارش دانشگاه گنت بلژیک شوری در سال 74-73 (بحران پر آبی دریاچه ارومیه) به 166‌گرم در لیتر کاهش یافته بوده است.

بنابراین اگر بخواهیم مقایسه‌ای اصولی از وضعیت دریاچه ارومیه داشته باشیم باید از اطلاعات دهه 60 استفاده کنیم که در این زمان زیست‌بوم دریاچه ارومیه نسبت به کلیه عوامل اکولوژیکی خود در حالت تعادل بوده است.

دریاچه ارومیه درافق دور

با وجود تمامی دلایل و مطالب ذکر شده نمی‌توان وضعیت اسفناک دریاچه ارومیه را منکر شد؛ اما نباید فراموش کرد که تاریخ مصرف برخی از این پیشگویی‌های غیرعلمی در حال اتمام است.

بی‌تردید یکی از دلایلی که دیگر مردم به مسایل زیست محیطی توجه ندارند همین بزرگنمایی‌های غیرعلمی و شایعه پراکنی‌هایی است که باعث شده واقعیتهای دردناک طبیعت رو به افول در پشت این شایعات و اظهار نظرهای غیرمسئولانه مخفی شوند.

آیا دریاچه ارومیه تا چند سال دیگر خشک خواهد شد؟! و آیا اصلا خشک می‌شود یا نه؟

اظهار نظر درخصوص این موضوع نه در صلاحیت یک فرد بلکه وظیفه یک تیم تحقیقاتی مجرب و متخصص است که با در نظر گرفتن کلیه جوانب و با تکیه بر بررسی‌ها و محاسبات علمی به این پرسش پاسخ دهد.

ولی باید قبول کرد که دریاچه ارومیه با ادامه شرایط فعلی می‌رود تا در آینده نه چندان دور عنوان بحرالمیت دوم را به‌خود اختصاص دهد زیرا ذخایر آرتمیا و جلبک‌های دریاچه ارومیه به شدت کاهش یافته و از طرفی حیات پرندگان بومی و مهاجر این دریاچه نیز به مخاطره افتاده است. و این واقعیت دریاچه ارومیه است!!
آیا دریاچه ارومیه به سرنوشت دریاچه آرال دچار خواهد شد؟! و آیا وضعیت دریاچه آرال را می‌توان به دریاچه ارومیه تعمیم داد؟

---

دوره آموزشی تکثیر و پرورش آرتمیا

معاونت آموزشی سازمان با همکاری شرکت مهندسین مشاور آب راز بوم دوره آموزشی تکثیر و پرورش آرتمیا را برگزار می نماید.



به گزارش روابط عمومی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، با توجه به پتانسیل مناسب اشتغالزایی تولید آرتمیا به عنوان غذای زنده مورد استفاده در بخش های مختلف آبزی پروری، معاونت آموزشی، فنی و پژوهشی سازمان قصد دارد با همکاری شرکت آب رازبوم دوره آموزشی تکثیر و پرورش آرتمیا را طی 24 ساعت برگزار نماید.



اهداف و برنامه اجرایی دوره:

هدف از این دوره آشنایی با اصول و مبانی تکثیر و پرورش آرتمیا و ایجاد مهارت لازم در تولید آرتمیا با هدف فراهم آمدن زمینه کارآفرینی و اشتغالزایی می باشد. شایان ذکر است در این دوره اصول و مبانی تئوری تکثیر و پرورش آرتمیا بیان شده و با توجه به امکانات موجود در محیط آموزش، عملیاتهای کمی و کیفی روی سیست آرتمیا و تولید ناپلی و بیان شرایط بهینه برای تولید بیوماس آرتمیا صورت می گیرد.



سرفصل های دوره آموزشی تکثیر و پرورش آرتمیا:

زیست شناسی آرتمیا

کاربرد آرتمیا در آبزی پروری

روشهای تعیین کیفیت و هچ کردن سیست آرتمیا

روشهای تعیین کیفیت آرتمیا

مراحل کشت و پرورش آرتمیا

تععین مراحل لاروری آرتمیا

روشهای غنی سازی آرتمیا

مکان یابی سایتهای پرورش آرتمیا

آزمون



مدت زمان دوره: 24 ساعت

هزینه شرکت برای هر داوطلب: 2.000.000 ریال



در پایان دوره از شرکت کنندگان آزمون به عمل آمده و با توجه به امتیاز کسب شده، توسط سازمان گواهی نامه اعطاء خواهد شد. علاقمندان می توانند جهت ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر به واحد آموزش سازمان (88535578) مراجعه نمایند.

---

کشت و پرورش آرتميا به صورت مصنوعي انجام مي‌شود
» سرویس: استان ها - آذربايجان غربي
کد خبر: 91031810215
پنجشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۷:۰۸
armartemia.jpg

استاندار آذربايجان غربي در بازديد از بخش‌هاي مختلف مركز تحقيقات آرتمياي ايران در اروميه گفت: تمام سعي و تلاش مديريت استان زنده نگه داشتن آرتميا اروميانا است كه شرايط اقليمي درياچه اروميه آن را تحت تاثير قرار داده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه آذربایجان غربی، وحید جلال‌زاده در بازديد از آزمايشگاه كشت جلبك، بخش ارزيابي ذخاير و بوم شناسي، آزمايشگاه هيدروبيولوژي و آزمايشگاه تكثير و پرورش آبزيان افزود: در اين مركز اقدامات تحقيقاتي و پژوهشي خوبي در رابطه با تكثير و پرورش آرتميا اروميانا صورت گرفته كه مي‌تواند زمينه‌ساز برخي اقدامات عملي باشد.

وي ادامه داد: اين مركز در سال‌هاي گذشته هم در مورد آرتميا كارهاي تحقيقاتي انجام مي‌داد و هم به استحصال آن مي‌پرداخت كه در حال حاضر پتانسيل انجام برخي اقدامات پژوهشي و اقتصادي در اين مركز فراهم شده است.

استاندار آذربايجان غربي از كشت و پرورش آرتميا به صورت مصنوعي در برخي نقاط استان و هم‌چنين پرورش آرتميا به صورت پايلوت در برخي از حواشي درياچه اروميه خبر داد و گفت: اميدواريم با تلاش كاركنان اين مركز و تدابيري كه محيط زيست انجام خواهد داد، بتوان گامي ارزنده در راستاي حفظ آرتميا و بهره‌گيري از صرفه اقتصادي و ارزآور بودن آن برداريم.

جلال زاده اظهار كرد: در بازديد از اين مركز در رابطه با طرح‌هاي تحقيقاتي آرتميا و ساير آبزيان استان بحث و بررسي‌هايي صورت گرفت كه براي حل مشكلات اين مركز به واسطه ملي بودن آن، بايد وزارت جهادكشاورزي و موسسه تحقيقات شيلات كشور وارد عمل شوند.

وي با اشاره به جلسه‌اي كه در حاشيه اين بازديد برگزار شد، افزود: در اين جلسه مقرر شد تا در راستاي حمايت از اين مركز، طرح‌هاي تحقيقاتي حوزه آبزيان استان به مركز تحقيقات آرتمياي ايران واگذار شود تا فعاليت خود را مضاعف كنند.

جلال زاده با اشاره به اين‌كه آذربايجان غربي مقام اول توليد ‌آبزيان را در بين استان‌هاي غيرساحلي كشور به خود اختصاص داده است، يادآور شد: استان از طرح‌هاي تحقيقاتي حوزه آبزيان حمايت مي‌كند.

وي افزود: در دولت دهم اعتبارات قابل توجهي به حوزه‌هاي پژوهشي اختصاص يافته كه مركز تحقيقات آرتمياي ايران بايد با تلاش مضاعف نسبت به جذب اعتبارات بيشتر از وزارت جهادكشاورزي اقدام كند.

هم‌چنين رييس مركز تحقيقات آرتمياي ايران نیز در بازديد استاندار آذربايجان غربي از اين مركز، تعداد پروژه‌هاي تحقيقاتي اجرا شده در اين مركز را 51 طرح و تعداد طرح‌هاي در دست اجرا را 13 طرح عنوان كرد.

نكويي‌فرد اظهار كرد: براي سال جاري 24 طرح تحقيقاتي با 300 ميليون تومان اعتبار پيشنهاد شده است.

[بيلا بالا]

کاربرد آرتمیا در تکثیر و پرورش آبزیان

آرتمیا چیست:آرتمیا سخت پوستی ف/ی/ل/ت/ر کننده غیر انتخابی که کلیه ذرات کمتر از 50 میکرون را تغذیه می کندو در آبهای بسیار شور زندگی می کند. و هیچگونه وسیله دفاعی ندارند. در ایران در دریاچه های ارومیه ، مهار لو ، طشک، بختگان و آبگیر های نظیر نوق رفسنجان،کال شور گناباد و حوض سلطان قم وجود دارند



ریخت شناسی و چرخه زندگی آرتمیا• آرتمیا بالغ در شرایط سخت تولید سیست در حالت خواب(د یاپوز)می نمایید ،که تا زمانیکه خشک نگهداشته شوند، مراحل رشد و تکامل جنینی را طی نمی نماید. به محض غوطه ور شدن در آب دریا ، فرم پیاله مانند(شکل1) سیستها تبدیل به کره کامل می شود(شکل2)،پس از شروع متابولیسم و بعد از گذشت 20 ساعت پوسته خارجی شکسته می شود(شکل3)، نموجنین پس از خروج از پوسته کامل شده و پس از مدت کوتاهی ناپلیوس(اینستار I) با شنای آزاد تولید می شود(شکل 4،5)،طول اولین مرحله لاروی ، اینستار I ، حدود 400-500 میکرومتر می باشد(شکل6)،آرتمیا در شرایط مطلوب طی مدت 14 روز به بلوغ می رسند(شکلهای 7-10)


طبقه بندی

• آرتمیا سخت پوستی است که.اولین بار در سال 1958 لینه در آبگیر شور لمینگتون انگلستان آنرا شناسایی و بنام L. Artemia salina نامگذاری نمود.در ادامه تحقیقات دانشمندان گونه های مختلفی از آرتمیا را شناسایی و ثبت نمودند که می توان به آرتمیا ارومیانا،آرتمیا پارتنوجنتیکا، آرتمیا سینیکا، آرتمیا پرسیمیلیس، آرتمیا فرانسیسکانا، آرتمیا مونیکا، آرتمیا تونیسیانا، آرتمیا قزاقستان اشاره نمود.


ویژگیهای مختص به سویه

• محیطهای مختلف بر پاره ای از ویژگی ها آرتمیا تاثیرگذار می باشند ،ویژگی فنوتیپی نظیر ارزش غذایی از آن جمله اند،که از فصلی به فصلی و سالی به سالی متفاوت می باشد. خصوصیاتی نظیر قطر سیست، سرعت رشد، مقاومت در مقابل دمای بالا ، خصوصیات مشخصه سویه ها هستند و تقریباً ثابت می باشند.بهر حال شناخت ویژگی های ژنوتیپی و فنوتیپی سیستها می تواند کارایی فعالیت تولید در مراکز تکثیر میگو و ماهی را افزایش دهد.بهر حال یک ارگانیسم غذایی از دو منظر قابل ارزیابی است.
• الف – از منظر پرورش دهنده
• ب - از منظر لارو میگو وماهی(و سایر آبزیان قابل پرورش)


• الف :از منظر پرورش دهنده:
• بطور کلی پرورش دهنده معیار های ذیل را برای انتخاب غذا مدنظر قرار می دهد:
– باسانی قابل دسترس باشد
• دسترسی آسان به غذا برای یک تولید با ثبات ضروری می باشد،استفاده از غذا های طبیعی (جمع آوری شده) در یک واحد تولیدی تجاری قابل اعتماد نبوده وبا خطر زیادی همراه است.راهکار عملی برای چنین واحد های ،تولید انبوه انواع غذا ها نظیر فیتو پلانکتونها (کیتو سروس ، اسکلتونما، کلرولا)، آرتمیا و روتیفر(در بعضی مواقع) در محیط کنترل شده می باشد.

– اقتصادی بودن غذا:
• دومین معیار برای انتخاب غذای لاروی توسط پرورش دهنده ، مقرون به صرفه بودن غذا است. بعنوان مثال اثرات قیمت غذا بر قیمت تمام شده لارو میگو ،زمانیکه می خواهیم قیمت پست لارو کاهش یابد ، ضروری است که کلیه هزینه های تولید از جمله غذا کنترل شود .دراین مورد توصیه های ذیل ارایه می شود:
• کاهش هزینه های تولید جلبک با انتخاب سویه سریع ارشد
• به روز نمودن دستور العمل تولید جلبک
• استفاده از غذای کنسانتره ارزان قیمت (مقرون به صرفه ) بجای فیتو پلانکتون برای کاهش مصرف آن
• در موارد مشابه برای کاهش هزینه های مربوط به مصرف آرتمیا راهکار های ذیل ارایه می گردد:
• سیست های با تفریخ موثره بالا انتخاب شود
• دستور العمل های ضدعفونی و تفریخ ،برداشت و ذخیره و استفاده در لارو میگو را به روز نماید.
• از سیستهای با کیفیت غذایی بالا و گرانقیمت ، برای دوره ای کوتاه استفاده گردد ودر مراحل بعدی ، بیشتر از سیست های ارزان قیمت با ارزش غذایی کمتر (غنی شده) استفاده شود
• غذای کنسانتره ارزان قیمت تر بجای آرتمیا استفاده گردد.
•
• سهولت تولید:
• معیار بعدی برای انتخاب غذای لاروی توسط پرورش دهنده، سهولت تولید غذای مورد نیاز در مراکز تکثیر میگو است. جلبک یکی از این غذا ها است که تولید آن ساده نمی باشد و نیاز به محیط کشت ، آب درمان شده بوسیله ریز ف/ی/ل/ت/ر ها و اشعه ماوراء بنفش دارد.پرورش جلبک از کشت در لوله های آزمایش آغاز می گردد و در چند مرحله، در نهایت به پرورش در تانک ها(داخل سا لن یا خارج سالن) می رسد.
• غذای دیگری که می بایست در مرکز تکثیر تولید شود ،آرتمیا است که تولید آن نسبت به جلبک ساده تر می باشد.بطوریکه ناپلیوس مورد نیاز از تفریخ سیست ها خشک بدست می آید. ناپلیوس ها در شرایط مطلوب از نظر اکسیژن،حرارت ، پی اچ ، شوری،تراکم سیست و نور پس از 24 انکوباسیون از سیست های خشک تولید می شوند(Sorgeloos et al ,1986)این فاکتور ها بر تفریخ موفق و قیمت تولید تاثیر می گذارند
• می بایست سیستی با تفریخ موثره بالا انتخاب شود، چون بطور قابل ملاحظه ای بر قیمت تمام شده لارو تاثیر گذار است ، وجود اختلاف بین سیست های مختلف به اثبات رسیده است.( Sorgeloos et al, 1986).
• یکی دیگر از غذاهای که در مراکز تکثیر تولید می شود روتیفر می باشد. پرورش روتیفر نسبتاً ساده می باشداگرچه تولید روتیفر اغلب با اشکالاتی همراه بوده ، شستشو و برداشت آن نیز با مشکلاتی زیادی انجام می شود.(Fukusho,1989).برای نماتودها نیز مراحل مشابه ای تعریف نموده اند(Fontaine et al,1982)
• انعطاف پذیری غذا،آخرین معیاری که پرورش دهنده برای انتخاب غذا در نظر می گیرد.ارگانیسم غذایی می بایست تغییرات شوری و حرارت و جابجایی را تحمل کند .این معیار بوسیله جلبک و آرتمیا که می توانند فشار های محیطی و جابجایی ها را تحمل کنند ، تامین می گردد. غذاها ی زنده ایکه در مراحل مختلف لاروی میگو تغذیه می شوند، می تواند جلبک با اندازه بسیار کوچک تا آرتمیا با اندازه خیلی بزرگ باشد.احتمال استفاده از اندازه ها ی مختلف یک منبع غذایی به قابلیت انعطاف غذا کمک می کند.در این خصوص آرتمیا می تواند در اندازه های مختلف مورد استفاده قرار گیرد. کوچکترین شکل آرتمیا بصورت سیست کپسول زدایی شده با قطر 200 میکرون می باشد،که برای ZoeaII- ZoeaIIIمیگو بسیار مناسب است.(Wilkenfeld etal 1984).

بهر حال بدلیل نرخ ته نشینی بالا سیست های کپسول زدایی شده ، استفاده از آن در واحد های تجاری محدودشده است.اندازه ناپلیوس آرتمیا بین 420-520 میکرون است که برای مایسیس تا پست لارو میگو مورد قبول است. پست لارو میگوحتی آرتمیامراحل بالاتر ( مثل متا ناپلیوس و آرتمیای جوان) را نیز می پذیرد.آرتمیای بالغ نیز بطور موفق آمیزی در تغذیه مولدین مورد استفاده قرار گرفت.(. Flores Tom, 1987., Salgado, 1988, Broody etal, 1986). آرتمیا ممکن است در سیستم بسته پرورش یابد، یا از محیط های طبیعی جمع آوری شود.


نیاز های لارو

• ب– نیاز های لارو:یکسری نیاز ها می بایست برای لارو فراهم گردد .نیاز های فیزیکی و تغذیه ای از آن جمله اند.
• 1- نیاز های فیزیکی عبارتند از:
• 1-1- تمییز بودن و خالص بودن 1-2- قابل دسترس بودن 1-3- قابل پذیرش بودن
• 2- نیازهای تغذیه ای عبارتند از:
• 2-1- قابلیت هضم و جذب 2-2- نیاز های انرژی2- 3- نیاز مندیهابه مواد مغذی
•
• 1-1- یک غذای زنده می بایست تعدادی از نیاز مندیهای لارو آبزیان را برآورده کند.نیاز های فیزیکی همانند نیاز های تغذیه ای مهم هستند.خلوص غذا یک ضرورت است . بطوریکه آلودگی از طریق غذای زنده می تواند به تانک های پرورش انتقال یابد.آلودگی سیست به باکتری و قارچ بوسیله ضدعفونی می تواند از بین برود (توضیحات بعدی را ببینید).البته این ضدعفونی آلودگی لایه حبابی را از بین نخواهد برد، که می بایست از روش کپسول زدایی برای حذف این آلودگی استفاده نمود.در ضمن به منظور جلوگیری از صدمات فیزیکی ناپلیوس های آرتمیا،( بعد از تفریخ) و قبل از تغذیه ناپلیوس ها ،ناپلیوس ها می بایست با آب شیرین ،ترجیحاً بهمراه توری برای جلوگیری از صدمات فیزیکی، شسته شوند.


• دومین شرط فیزیکی برای غذای لاروی مناسب،دسترسی مداوم به آن برای تغذیه است . برخلاف غذای مصنوعی ،غذای زنده بدلیل شنای آزاد آنها دردسترس لارو قرار دارند.
• 2- نیاز های تغذیه ای
• یک طعمه در صورت تامین نیاز های فیزیکی ، می بایست نیاز تغذیه ای را نیز تامین نماید. بهر حال یک ارگانیسم غذایی می بایست برای یک شکار چی قابل جذب و هضم باشد که عواملی نظیر شکل و اندازه در جذب طعمه تاثیر گذار می باشد.برای استفاده لارو از ترکیبات مغذی ،غذای خورده شده می بایست هضم شود. غذای زنده برخلاف غذای مصنوعی ، دارای آنزیم پروتیولیتک بوده که به هضم کمک می کند.با بزرگ شدن طعمه مقدار انرژی زیاد تر می شود ولی توصیه می شود با توجه به مراحل لارو شکارچی از اندازه های مناسب طعمه غذای زنده استفاده شود .ارزش غذایی آرتمیا می تواند با توجه به سویه یا گونه ، مکان صید ، فصل صید و حتی دریک مکان در فصول مختلف متفاوت باشد

• نکته:
• براساس پروفیل اسید های چرب و میزان وجود اسید های چرب با زنجیره بلند آرتمیا به دو دسته آرتمیای تیپ آب شیرین با مقدار کم اسید های چرب با زنجیره بلند ، و تیپ آرتمیای آب شور با مقدار زیاد اسید های چرب با زنجیره بلند. که نوع اول برای ماهیان آب شیرین و نوع دوم برای ماهیان آب شور مناسب می باشد.

• ویژگیهای هر سویه

• اندازه و محتوی انرژی:
• بسیاری از سویه ها را می توان از روی ویژگی های بیومتریک آنها مشخص نمود ، با توجه به تاثیر عوامل محیطی بر قطر سیست ، اندازه سیست در یک سویه همواره یکسان است.سایر پارامتر های بیومتریک مانند اندازه (حجم) ،سیست، وزن خشک و غیره ارتباط زیادی به قطر سیست دارد.

کیفیت تفریخ

• رفتار های تخمه گشایی (تفریخ)سیست، در شرایط متفاوت تاثیر زیادی بر درصد تفریخ، سرعت و کارایی تفریخ دارد.ولی هیچکدام از این پارامتر ها مشخصه سویه خاصی نیست ،چون .متاثر از پهنه وسیعی از فاکتورهای مثل استحصال وغیره هستند. البته در آبزی پروری بسیار مهم می باشد.

• سرعت رشد ناپلیوس: رشد آرتمیا های مناطق مختلف جغرافیایی ،متفاوت می باشد . انتخاب یک سویه با استعداد رشد بالا ،تاثیر مثبتی بر تولید خواهد داشت.

• قدرت تحمل دما و شوری:
• دو عامل مهم واصلی در رشد آرتمیا دما و شوری است،دامنه دمایی مناسب برای رشد آرتمیا 20-30 درجه سانتی گراد و دمای مطلوب 25-28 درجه سانتی گراد می باشد. در این شرایط حداقل مرگ و میر در جمعیت آرتمیا مشاهده می شود.شوری مناسب برای آرتمیا ، شوری است که هیچ شکارچی در آن زیست نمی کند.بازماندگی سویه آرتمیای فرانسیسکانای دریاچه بزرگ نمک بیشتر از دیگر سویه ها می باشد.
• عوامل دیگری نظیر طول مدت زندگی و ظرفیت تولید مثل ، از فاکتور های مهم می باشد که می بایست مدنظر قرار گیرد.
• ارزش غذایی نیز دیگر پارامتر مورد توجه در آرتمیا می باشد، بطوریکه اختلاف در ترکیب بیو شیمیایی سویه های مختلف موجبات راندمان تولید متفاوت در مراکز تکثیر ماهی و میگو شده است.


ریخت شناسی سیست
• پوسته سیست از سه لایه بشرح ذیل تشکیل شده است:
• - لایه حبابچه ای(Alveolar layer): لایه سخت شامل لیپو پروتیین های حاوی کتیین و هماتین.
• - غشای کوتیکول خارجی: این لایه جنین را در مقابل نفوذ مولکول های بزرگتر از مولکول دی اکسید کربن محافظت می نماید
• کوتیکول جنینی: یک لایه شفاف و بسیار کشسان که به وسیله غشاء کوتیکولی داخلی از جنین جدا می شودودر تفریخ به غشاء تخمه گشایی بدل می شود.(شکل11)


• فرایند تخم گشایی

• تاثیر عوامل محیطی روی متابولیسم سیست:
• عوامل موثر بر متابولیسم سیست عبارتند از:
• -دما: سیست خشک(2-5 درصد) در مقابل دما فوق العاده مقاومند.ولی در سیست های آبگیری شده توان تحمل محدوده تری دارند ودر کمتر از 18 – درجه سانتی گراد و بالاتر از 40 درجه سانتی گراد جنین می میرند.
• PH: محدوده مناسب بین 8-5/8 است،لذا افزودن 2 گرم در لیتر NaHco3 موجب بهبود وضعیت تفریخ می گردد.
• اکسیژن : 5 قسمت در میلیون ،میزان مناسب برای حداکثر میزان تفریخ است.
• شوری :بهترین شوری برای تفریخ 30-33 قسمت در هزار است و درشوریهای بالاتر، جنین انرژی بیشتری را صرف می کند.

• بالاترین حد تحمل شوری برای سویه های مختلف متفاوت بوده ولی معمولاً در محدوده 90 گرم درلیتر است. شوری بهینه از اختصاصات هر سویه است ولی بین 15-70 گرم درلیتر است.
• نور : سیست پس از آبگیری، در شرایط هوازی به حداقل نور نیاز دارد
• بهر حال با توجه به ویژگیهای سیستهای هیدراته ،توصیه های قابل ارایه است که عبارتند از:
• برداشت به موقع، تمییز کردن، خشک کردن، چگونگی نگهداری سیست خام، در هر حال توصیه می شود سیست های خشک نیز در دمای پایین (کمتر از 10 درجه سانتی گراد) نگهداری شود.

• تولید مثل
• آرتمیا با توجه به شرایط محیطی ،به دو شیوه می تواند تولیدمثل نمایید. آرتمیا در شرایط سخت(اکسیژن پایین،حرارت بالا،ویا پایین ،شوری بالا ،...) به روش سیست گذاری تولید مثل می کند(شکل 12).درحالیکه در شرایط مناسب (حرارت مطلوب ،شوری مناسب، غذا) به شیوه زنده زایی تولید مثل می نمایید(شکل 13). در محیطهای طبیعی و استخر های تولید نمک ، آرتمیا در شرایط سخت ، تولید سیست در حالت خواب (دیاپوز) می نمایید .این سیستها ،پس از تجمع ، بوسیله باد دریک مکان جمع شده ودر نهایت با توری جمع آوری می شود(شکل 14)



• روشهای رفع دیاپوز
• روشهای متعددی برای رفع دیاپوز وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
• - نگهداری در شرایط سرد: تقلیدی از دوره زمستان گذرانی سیستها است که برای سیستهای دریاچه های درون قاره ای مناسب است.
• استفاده از پراکسید هیدروژن:دراغلب موارد پیش بینی میزان حساسیت سویه یا گونه،به این ماده متفاوت است
• استفاده از آبگیری و آبدهی مکرر
• کپسول زدایی
• روشهای ضدعفونی
• یکی از مشکلات اصلی در آغاز پرورش لارو ماهیان دریایی و میگو،استعداد لارو در ابتلاء به عفونتهای میکرو بی است. گونه های ویبریو اصلی ترین تشکیل دهنده فلور باکتریایی در محلولهای تفریخ است. این باکتری قادربه ایجاد بیماری در آبزیان است، در قشر سیست انواع باکتری و قارچها و مواد آلی وجود دارد که می بایست با شیوه های از بین برود که عبارتند از:
• - ضد عفونی با هیپو کلریت سدیم
• کپسول زدایی
• ضذعفونی با کلر
• مزایای سیست کپسول زدایی شده
• پوسته های سیست به تانک پرورشی وارد نمی شوند
• ناپلیوس هایی که از سیست پوسته زدایی شده حاصل می شود ،محتوی انرژی ووزن فردی بالاتری نسبت به ناپلی اینستار Iمعمولی دارند.
• سبب ضد عفونی می شود
• سیست پوسته زدایی شده بصورت مستقیم میتواند استفاده شود.
• احتیاج به نور کمتری دارد
• اندازه کوچکتری دارد
• محتوی انرژی حدود 30-40 درصد بیشتر از ناپلیوس مرحله یک است


تعاریف

• درصد تفریخ: تعداد ناپلیوسهای حاصل از 100 عدد سیست سالم را درصد تفریخ گویند.
• تفریخ موثره:تعداد ناپلیوس های که از یک گرم سیست خشک حاصل می شود.
• نرخ تفریخ: این معیار به طول زمان تفریخ مربوط می باشد.واز آغاز آبگیری تا خروج ناپلیوس مربوط است.که دارای چند مرحله T0,T10,T90 است.
• همزمانی تفریخ: طول مدتی است که درآن بیشترین ناپلیوسها از تفریخ بدست می آید.
• خروجی تفریخ: وزن خشک بیوماسی که از یک گرم سیست خشک در طی انکوباسیون بدست می آید.


نحوه برداشت:
• پس از تفریخ و قبل از ارایه ناپلیوس ها به لارو ماهی ومیگو ، ضروری است ناپلیوسها از کلیه مواد اضافه جدا و تمییز گردد، به همین منظور ابتدا هواددهی راقطع (5-10 دقیقه) نموده و بشرح شکلهای(15،16)نسبت به جمع آوری ناپلیوسها اقدام می شود..ناپلیوسهای برداشت شده را بلافاصله می توان استفاده نمود ویا اینکه در حرارت پایین برای مدت بیش از 24 ساعت نگهداری نمود(شکل17)

ناپلیوسهای تازه تفریخ شده در همه موارد نمی تواند نیاز های تغذیه ای لاروآبزیان را تامین نمایید . لذا به منظور تامین نیاز ها و ارتقاء کیفیت ناپلیوس آرتمیا می توان از تکنیک غنی سازی استفاده نمود.

غنی سازی آرتمیا:
• بطور کلی غنی سازی به دو منظور ذیل انجام می گردد:
• الف- غنی سازی تغذیه ای(شکل 18)
• ب - غنی سازی به منظور کنترل بیماریها
• الف: نقش اسید های چرب ضروری ، نظیر ایکوزا پنتانوییک اسید و دوکوزا هگزانوییک اسید در آرتمیا از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.بیشتر گونه های دریایی،امکان سنتز اسید های چرب ضروری از اسید های غیر اشباع با زنجیره کوتاه را ندارند.لذا ضروری است درصورت کمبود این مواد در آرتمیا با استفاده از تکنیک غنی سازی این مواد را در آرتمیا تزریق نماییم . مطالعات انجام شده نشان می دهدکه ، سیست آرتمیا نیاز آبزیان را به ویتامینها برآورده میکند. غنی سازی دامنه کاربری وسیعی درمراکز تکثیر ماهی و میگو دارند

• محققان انگلیسی ،ژاپنی،فرانسوی وبلژیکی روشهای غنی سازی متعددی را با استفاده از جلبک های تک سلولی، مخمر ها و غیره طراحی نمودند. امروزه محصولات غنی ساز زیادی بصورت تجاری توسط شرکت های مختلف ساخته می شوند.
• تکنیک بریتانیایی: این تکنیک را فوستر وویکنس ابداع کردند،که درآن از جلبک ایزوکراسیس برای غنی سازی ناپلیوسهای آرتمیا استفاده می شود.تراکم 10هزار ناپلیوس درلیتر و مدت غنی سازی 24 ساعت خواهد بود.
• تکنیک ژاپنی: این تکنیک را واتانابه و همکارانش ابداع کردند ،که روش مستقیم از جلبک(همانند روش قبلی)استفاده می شود. در همین روش از مخمر نیز استفاده می شود.در روش غیر مستقیم از روغنهای امولسینه ماهی و یک مخلوطی از حاوی اسیدهای چرب با زنجیره بلند دراین شیوه نیز استفاده می شود.
• تکنیک فرانسوی:این تکنیک توسط روبین ابداع شد، در این روش غنی سازی با استفاده از ترکیبی از پودراسپیرولینا،مخمر،اسیدهای آمینه، ویتامینها،کلسترول و روغن ماهی در دوره 48 ساعته انجام می شود.
• تکنیک بلژیکی: این تکنیک شامل تغذیه مقدماتی بوسیله ذرات ریز حاوی اسیدهای چرب ضروری است

تولید وپرورش آرتمیا
• با توجه به نیاز صنعت آبزی پروری به سیست آرتمیا ، بسیاری از کشورهای پیشرو در امر آبزی پروری مجبور به واردات از کشور آمریکا شدند ، نوسانات قیمت سیست در بازار جهانی و وابستگی شدید به سیست، موجب گردید ، فرایندتولید در مزارع تولید نمک ،آبگیر های دست ساز و غیره طراحی وانجام گردد. بسیاری از کشورهای آسیای جنوب شرقی نظیر چین، ویتنام ، فیلیپین ، تایلند و سریلانکا در این خصوص از پیشرفت قابل ملاحظه ای برخوردار بوده و نتایج قابل قبولی در طی سالهای اخیر بدست آورده اند . میزان برداشت در کشورهای مختلف با توجه به سیستم پرورش، نوع مدیریت ، شرایط اقلیمی و اهداف نهایی(تولید نمک مصرفی یا صنعتی)متفاوت می باشد. بعبارتی مدیریت برداشت، تولید و فراوری سیست وبیوماس آرتمیا بستگی به نوع منبع ،میزان تولید و حجم عملیات دارد . هم اکنون در دنیا برداشت و تولید سیست و بیوماس آرتمیا از چندین منبع بشرح ذیل انجام می گردد:

• 1- دریاچه های طبیعی: نظیر بزرگ نمک، ،ارومیه
• 2-مزارع تولید نمک دایمی: نظیر پتروشیمی بندر امام درایران و سایر مزارع تولید نمک دردنیا(شکل19)
• 3- واحد های فصلی: واحد های که در فصل خشک در اکثر کشورهای آسیای جنوب شرقی وجود دارند(شکل20)
• 4- پرورش متراکم آرتمیا در استخر های میگو ویا منفرد
• بدیهی است تولید آرتمیا دراستخر های ماهی ومیگو و مزارع دایمی تولید نمک اقتصادی خواهند بود.
• 5- پرورش در تانک
• با توضیحات ارایه شده ،و امکانات دردسترس نوع و شیوه تولید سیست وبیوماس آرتمیا متفاوت بوده و می تواند در داخل سالن و خارج سالن (استخر های انجام گردد.


منبع:پایگاه شیلات ایران

[sedaybaran]

(11-24-2012 01:54 AM)M3HDI نوشته شده توسط:  آقا علیرضا سلام

برای اون قسمت که گفتید تو خاک دریاچه بهتر رشد میکنن ، فکر کنم باید به علت وجود فیتوپلانکتون‌ها دریاچه باشه

سلام

[sedaybaran]

(11-24-2012 01:54 AM)M3HDI نوشته شده توسط:  آقا علیرضا سلام

برای اون قسمت که گفتید تو خاک دریاچه بهتر رشد میکنن ، فکر کنم باید به علت وجود فیتوپلانکتون‌ها دریاچه باشه

سلام
توي خود درياچه رشدشون عاليه و براي همين من خاك و اب درياچه رو اوردم اما جواب نداد در مورد فيتوپلانكتون ها راستش تمام تلاشم كردم بوجود بيايند اب كه ازمايش بردم ازمايشگاه تاييد كرد داخلش فيتوپلانكتون هست ولي به نظر خودم يك چيز ديگه اي بايد باشه متاسفانه الان بخاطر شوري اب درياچه تقريبا نابود شدن منتظرم به حالت قبلي برگرده دوباره به درياچه برم و ازمايش كنم
يك نكته جالب ديگه كه در موردش بود ارتميا به سمت شمال زمين جمع ميشند در صورتيكه من در هيچ جا نتونستم جوابي براش پيدا كنم
متاسفانه در كشورمون هيچ ارزشي براش قائل نيشتن و هيچ تحقيقاتي روش نشده درسته كه شيلات الان روش كار ميكنه اما در حد معمولي هست

[سعادت]

سلام داداش چی کار کردی شما ؟

فکرت بسیار عالی بود اگر منم اونورا بودم این کارو میکردم

حالا شما یه کاری کن یه سر به منابع طبیعی بزن طرح بده و درخواست زمین کنار دریاچه بکن و استارت کارو بزن به امید خدا

[محسن قلي زاده]

سلام
خيلي باحال بود
چقد سرمايه اوليه ميخواد ؟ بذون مجوز و اين گير و دارها؟
مشتريش رو از كجا گير بياريم؟
اون لجن رو هنوز توليد ميكني؟

[sedaybaran]

سلام
سرمايه فقط زمين هست. بيخيال مجوز بايد بشي چون قانوني براش نوشته نشده خودم از شيلات استان پرسيدم بهم گفتن بدون مجوز برو كارت بكن.
مشتريش هميشه هست نزديكترينش اكواريوم سر كوچه تون. اگه زياد توليد كني مشتري هاي دست به نقد زيادي داره.مخصوصا الان كه ديگه توي درياچه اصلا نيست ديروز يكي تا 200 هزار تومان هم ازم ميخواست.
لجن در حد كم چون بوي بدي داره و جاي سربسته هست كمي مشكل هست دنبال يك زمينم اگه بتونم جورش كنم دوباره شروع ميكنم.

[محسن قلي زاده]

غلظت نمكش چه جوريه؟
زميني كه گفتي چند متر ميخواد؟
من تهرانم بابت آب و هوا مشكلي پيش نمياد؟
ما يه خونه قديمي سمي ملارد كرج داريم نيازي به اجاره دادنش نداريم چون كلاً نمي ارزه، ميخوام ببينم چقدر جا ميخواد؟
و سرمايه براي خرين تخم هاش يا نمونه اوليش؟

[YashaR1989]

با مطالعه بیشتر سمت این کار برید
من پارسال دنبالش بودم
غلظت نمک حوضچه باید دقیقاً با غلظت نمک آب دریاچه ارومیه یکی باشه
حتی تو قم هم نمیشه پرورش داد
سودده ترین مکان همون اطراف دریاچه هست که از آب خود دریاچه هم بتونی استفاده کنی

[sedaybaran]

(08-15-2013 11:32 AM)آقا محسن نوشته شده توسط:  غلظت نمكش چه جوريه؟
زميني كه گفتي چند متر ميخواد؟
من تهرانم بابت آب و هوا مشكلي پيش نمياد؟
ما يه خونه قديمي سمي ملارد كرج داريم نيازي به اجاره دادنش نداريم چون كلاً نمي ارزه، ميخوام ببينم چقدر جا ميخواد؟
و سرمايه براي خرين تخم هاش يا نمونه اوليش؟

سلام
80 گرم نمك بر ليتر هست اما تا حداكثر 250 گرم و حداقل 10 گرم هم زنده ميمونند
براي يك كيلو 1000 ليتر اب ميخواد مثلا يك مخزن 1متر طول و 1متر عرض و 1متر ارتفاع 1000 ليتر اب گنجايش دارد الان خودت حساب كن چقدر ميتوني اين فضا رو درستش كني.
سرماي زير 10 و گرماي بالاي 40 خطرناك هست اگه مابين اين نگهداري مشكلي نيست.
نميصرفه تخمش بگيري چون تلفاتش زياد و اكثرا وارداتي از چين هست و ارتمياي منطقه ما نيست بهترينش اينه براي شروع كار 1 كيلو زنده اش بگيري اگه خالص باشه 200 به بالا هست ناخالصي تا 60-70 هم ميفروشند.