بوم مدل کسب و کار

[mehdi098]

ابزاری ساده برای طراحی مدل‌های نوآورانه کسب و کار

مدل‌های کسب و کار سهمی قابل توجه در موفقیت یا شکست بنگاه‌های اقتصادی ایفا می‌کنند. مدل‌های کسب و کار چارچوبی از عوامل موفقیت و تولید ثروت هستند. مدل‌های کسب و کار کارکردی چندگانه دارند و نشان می‌دهند که کدام فعالیت‌ها، به چه شیوه‌ای و در چه زمانی باید انجام گیرند که در نهایت هم برای سازمان و هم مشتری تولید ارزش شود. سودآوری نتیجه‌ی نهایی مدل‌های کسب و کار است، و لذا مدل کسب و کار ابزاری برای تأمین منافع مشتری و بنگاه و درآمدزایی است.

مدل‌های کسب و کار از مؤلفه‌ها و اجزاء مختلفی تشکیل شده‌اند و نقشه راه سازمان در دستیابی به سودآوری هستند. پیشنهاد ارزش (به معنای ارائه محصول یا خدماتی که می‌تواند راه‌حل مسائل و مشکلات مشتری باشد و برای او تولید ارزش کند)، مشتریان هدف و بخش‌بندی بازار، ساختار زنجیره ارزش و جایگاه فعالیت‌های سازمان در زنجیره ارزش، حاشیه سود، جایگاه سازمان در شبکه ارزش و شناسایی رقبا، استراتژی رقابتی و چگونگی خلق مزیت رقابتی از جمله اجزای اصلی مدل‌های کسب و کار هستند.
یکی از مدل‌های کسب و کاری شاخص در دنیای کسب و کار، مدل زیراکس بود. زیراکس در سال 1959، نخستین دستگاه اداری کپی خشک را روانه بازار کرد و زنجیره موفقیت‌های خود را آغاز کرد. تصور می‌رفت که این دستگاه معادلات را دستخوش تغییرات اساسی کند، اما مسأله و چالش اساسی این بود که قیمت دستگاه 6 برابر جایگزین‌هایش بود، لذا بازار در ابتدا روی خوشی به این تحول بزرگ اما گران نشان نداد. لذا شرکت بر آن شد تا در مدل کسب و کار خود تجدید نظر کند. زیراکس به جای فروش دستگاه، آن‌ها را اجاره می‌داد و به ازای هر ماه 95 دلار می‌گرفت. ضمن آن‌که برای هر رونوشت بیش از تعداد سقف 2000 کپی ماهانه، چند سنت اضافه می‌گرفت. حالا با این تدبیر دستگاهی که به سختی فروش می‌رفت، به گاو شیرده شرکت زیراکس تبدیل شده بود.
الکساندر استر والدر علاقمند بود که این مدل کسب و کار را با بیانی ساده به جهانیان عرضه کند تا آن‌ها نیز از منافع بیشمار مدل‌های کسب و کار بهره‌مند شوند.
برنامه کسب و کار ابزاری برای مدیریت بهینه کسب و کار از طریق اولویت‌گذاری، نظارت و ارزیابی پیشرفت کار است و به صاحبان کسب و کار در پیشبرد برنامه‌های خود کمک می‌کند. امروزه برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و طرح‌های کسب‌و‌کار چیزی در حد وهم و خیال هستند و کارایی چندانی ندارند، چرا که شرایط و فضای کسب و کار به شدت متغیر و در حال تحول است. کوچک‌ترین تحولات در سطح خرد یا کلان می‌تواند کلیه‌ی معادلات را بر هم زند. حال آن‌که بوم مدل کسب و کار ابزاری مدیریتی و از جنس استراتژیک است. این مدل در عین ساده بودن فواید بسیاری دارد.

اجزای سازنده بوم مدل کسب و کار
بوم مدل کسب و کار یک قالب آماده‌ی تصویری است که از 9 بخش اساسی تشکیل یافته است:
1. بخش‌بندی مشتریان (بخش‌های بازار متشکل از افراد یا صنایع همگن هستند که راهی برای مراوده داشته و به یکدیگر دسترسی دارند؛ می‌توان مشتریان را براساس خواسته‌ها، نیازها و ویژگی‌های‌شان دسته‌بندی کرد).

2. قسمت دوم مدل، ارزش پیشنهادی است (در واقع انتقال ارزش‌های متمایز می‌تواند وجه تمایز ما با رقبا باشد، شخصی‌سازی، اعتبار و خوشنامی، سهولت در دسترس، قیمت مناسب نسبت به ارزش دریافتی از جمله عناصر سازنده‌ی ارزش هستند).

3. در مرحله بعد ارزش‌های می‌بایست از طریق کانال‌های توزیع در دسترس مشتری هدف قرار گیرد. این کانال‌ها می‌تواند متعلق به خود شرکت و یا شرکای تجاری آن باشد و یا آمیزه‌ای از این دو را در بر گیرد.

4. برقرای ارتباط با مشتری در مرحله بعدی جای می‌گیرد. امروزه برقراری روابط سازنده با مشتریان و حفظ آن از ضروریات موفقیت سازمانی است.

5. پس از دسترسی یافتن به مشتری می‌بایست روش‌های مختلف ایجاد جریان نقدینگی و کسب درآمد از مشتری مشخص شود.

6. در قسمت بعدی باید به مشخص کردن منابع اساسی سازمان که جزء دارایی‌های آن به شمار می‌روند و لازمه‌ی خلق ارزش برای مشتری است بپردازیم.

7. مرحله‌ی بعدی تعیین فعالیت‌های اساسی شرکت برای اجرایی ساختن ارزش‌ پیشنهادی است.

8. در گام بعدی می‌بایست به منظور بهبود و توسعه عملکرد کسب و کار، شرکای کلیدی را تعیین کنیم؛

9. و اما قسمت آخر مشخص کردن هزینه‌های عملیاتی‌سازی مدل‌های کسب و کار و ساختار هزینه‌ها می‌بایست در این بخش تدوین شود.

حالا قلم و کاغذ خود را بردارید و مدل کسب و کار خود را به سادگی طراحی کنید. این مدل می‌تواند هم‌چنین با هدف بررسی مدل‌های کسب و کاری رقبا به کار رود. در ذیل نمونه‌ای از یک بوم مدل کسب و کار را مشاهده می‌کنیم، که می‌تواند مبنایی برای طراحی مدلهای کسب‌و‌کاری قرار گیرد.



منبع سايت استاد پرويز درگي