فاز اول، شروع پروار بندی گوسفند

[مهدی میرزائی]

بازده توليد علوفه هيدرو پونيك از نظر تغذيه دام
حسن فضائلي
hfazaeli@gmail.com : آدرس: كرج، مقابل دهقان ويلا، موسسه تحقيقات علوم دامي كشور، ايميل
چكيده
طي دهه هاي اخير، در بعضي از نقاط جهان در خصوص توليد علوفه با استفاده از فناوري هاي نوين و روش هيدروپونيك تجربيات قابل توجهي به دست آمده است. در اين روش اغلب از دانه جو جهت توليد علف تازه استفاده مي شود به نحوي كه طي مدت 7 الی
10روز از زمان كشت، رويان دانه فعال شده و ضمن ريشه دواني، ممكن است ارتفاع گياه سبز شده تا حدود 20 سانتيمتر برسد. در نگاه اول به نظر مي رسد كه از هر كيلو گرم بذر، طي مدت كوتاه 7 تا 10 روز مي توان چندين كيلوگرم علوفه تازه توليد نمود، اما اين واقعيت كه چه سهمي از علف تازه توليدي را آب و چه سهمي را مواد مغذي تشكيل مي دهد مورد توجه دقيق قرار نمي گيرد. آن چه كه، در توليد علوفه حائز اهميت است ميزان خالص مواد مغذي قابل هضم و جذب درعلوفه توليدي مي باشد. طي فرايند جوانه زني و رشد اوليه گياه، سهم قابل توجهي از مواد غذايي ذخيره شده در بذر جهت فرآيند سبز شدن به مصرف مي رسد و محصول به دست
آمده مجموعه اي از ريشه و سبزينه و دانه نيمه تخليه شده خواهد بود كه بخش اصلي آن را آب تشكيل مي دهد به نحوي كه اگر كل اين علوفه توليد شده خشك شود وزن آن كمتر از دانه مصرف شده در ابتداي كشت خواهد بود. تا به حال در مورد راندمان توليد علوفه و نيز ارزش غذايي علوفه هيدروپونيك مطالب متناقضي منتشر شده است اما بررسي دقيق و تحليلي مقالات علمي حاكي از آن است كه نه تنها توازن مواد مغذي اصلي و به ويژه انرژي در اين سيستم منفي بوده و مصرف علوفه توليدي در جيره غذايي دام ها برتري خاصي را نشان نداده است بلكه هزينه تغذيه دام هارا افزايش داده است. خطر آلودگي هاي قارچي علوفه هيدروپونيك و مسموميت زايي براي دام ها و محصولات توليدي آن ها از ديگرمشكلات اين سيستم مي باشد. بنا بر با توجه به موارد ذكر شده در اين فرايند،
مصرف نهاده و هزينه در اين راستا قابل توجيه نخواهد بود.
واژه هاي كليدي: بازده، علوفه، هيدروپونيك، تغذيه دام
Efficiency of hydroponic green fodder as animal feed
Abstract
Since the last decades, hydroponic fodder production systems have been experienced in some
parts of the world. During the germination process, the growth of embryo results in the rupture
of the seed coat and emergence of a young plant which it reaches to about 20cm height in a
week. Apparently, the concept of putting one kilogram of seeds into a hydroponic system to
obtaine several kilograms of fresh green fooder, during 7-10 days period, is appealing. Although
it seems like growing a lot of feed, but the in fact, increase in fresh weight is due to water and
most often there is a reduction in dry matter weight and energy obtained compared with the
initial grain. This technique is less a case of growing feed and more a case of spending grain and
additional cost to change its quality and reduce its dry matter weight. During soaking and
germination, seeds lose dry matter as they use their own endosperm energy reserves for
growth, results in a carpet math of roots, green and seed residues that contains high amount of
water and low dry matter. There are a number of challenges in producing hydroponic fodder and
its nutritive value, but research reports indicated that the balance of DM yiled and recovery of
energy is negative when grains converted to green fodder in this system. Using of hydroponic
fresh forage in the diets of different animals has not shown advantages over the initial grain
hence it increases the feeding cost. Contamination of green grass by mulds and mycotoxines is
the other risk of the system that will affect the animal health and products. This paper evaluates
and discusses the mentioned aspects of forage production in hydroponic system.
Keywords: hydroponic fodder, efficiency, animal nutrition

[مهدی میرزائی]

نكته قابل توجهي كه لازم است در اين جا بدان پرداخته شود اين است كه در بعضي از نوشته ها بهبود توليدات دامي
در نتيجه مصرف علوفه هيدروپونيك گزارش شده است. اين بدان معني نيست كه در اثر تبديل دانه به حالت سبز
شده چنين بهبودي حاصل شده باشد بلكه به اين دليل است كه دام ها قبلا با جيره غذايي متوازن و كافي تغذيه نشده
و با كمبود مواجه بوده اند. درچنين وضعيتي با جبران كمبود هاي غذايي چه از طريق علوفه هيدرو پونيك و يا هر
خوراك ديگري بهبود توليد مورد انتظار مي باشد.
بازده از نظر هزينه درآمد
با توجه به موارد ذكر شده در خصوص توازن منفي در توليد علوفه هيدرو پونيك و نيز عدم مزيت آن در جيره هاي
غذايي دام ها، به نظر مي رسد صرف هزينه جهت تبديل دانه غلات به علف تازه در اين سيستم قابل توجيه نباشد. با اين حال جهت اطلاع دقيق تر از هزينه تمام شده محصول و هزينه مواد مغذي و انرژي غذايي حاصل از تبديل دانه
به علف تازه لازم است به تجربيات موجود اشاره شود.
درنيوزلند تعداد محدودي (The New Zealand Merino Company, بر اساس گزارش شركت مرينو( 2011
واحد توليد علوفه هيدروپونيك وجود دارد كه در اين واحد ها مقدار محصول توليدي (برحسب خشك) به ازاي
هر كيلو گرم بذر مصرف شده به مراتب كمتر از يك كيلو گرم بوده و با توازن منفي حدود 12 درصد ي همراه مي
باشند. در اين واحد ها، هزينه هر واحد انرژي قابل متابوليسم به دست آمده از علف جو نسبت به دانه جو 4 برابر و
1 برابر نسبت به دانه جوافزايش مي يابد. از دست دادن بخشي از / هزينه هر واحد پروتئين خام به دست آمده نيز 9
مواد غذايي ذخيره شده در دانه كشت شده، طي فرآيند سبزشدن از يك طرف و صرف هزينه در اين فرآيند از
طرف ديگر سبب مي شود تا قيمت تمام شده از هر واحد انرژي غذايي وپروتئين در علف سبز شده به مراتب بالاتر
از دانه اوليه باشد. در گزارش مزبور چنين آمده است كه با توجه به موارد ذكر شده و عدم مزيت مصرف اين
علوفه بر عملكرد دام ها به نظر نمي رسد اين فن آوري در نيوزلند قابل توسعه باشد.
هركيلو گرم علف ،(Tranel, بر اساس گزارش واحد ترويج و صنعت دام دانشگاه ايالتي آيووا در آمريكا ( 2013
0 دلارآمريكا برآورد شده است درحالي كه قيمت / توليدي (برحسب خشك) درسيستم هيدروپونيك 89
0 دلار مي باشد. در اين صورت قيمت هر كيلوگرم علوفه هيدروپونيك / هركيلوگرم دانه اوليه (برحسب خشك) 27
3 برابر دانه اوليه تمام مي شود. هم چنين قيمت علوفه هيدروپونيك نسبت به قيمت علوفه / (برحسب خشك) 33
3 برابر مي رسد. براين اساس چنين نتيجه گيري شده / 0 دلار بر حسب خشك) به 74 / مرغوب (هركيلو گرم 24
است كه با تبديل دانه غلات به حالت سبز شده درسيستم هيدروپونيك، هزينه تغذيه براي گاو شيري 3 تا 5 برابر
افزايش مي يابد.
قيمت تمام شده هر واحد انرژي قابل متابوليسم علوفه هيدروپونيك حاصل از كشت جو نسبت به دانه جو، در
استراليا، 4 برابر بوده و قيمت هر واحد پروتئين آن نيز نزديك به 2 برابر تمام شده است كه نشان دهنده افزايش
.(Sneath and McIntosh, هزينه تغذيه دام هاي مصرف كننده علوفه هيدروپونيك مي باشد ( 2003
10
بر اساس گزارش فضائلي و همكاران ( 2011 )، تبديل دانه جو به علف تازه در سيستم هيدروپونيك و مصرف آن
در جيره غذايي گوساله هاي پرواري (به ميزان 24 درصد كل جيره بر حسب ماده خشك) هزينه تغذيه را به ميزان
24 درصد افزايش داد در حالي كه عملكرد دام ها نيز بهبودي را نشان نداد.
آلودگي هاي قارچي و رشد كپك ها در سيستم
يكي از مشكلات توليد علوفه در سيستم هيدروپونيك، كپك زدگي محصول مي باشد. مصرف علوفه كپك زده
مي تواند سبب اختلال در بدن دام ها و سقط جنين و نيز آلودگي شير و گوشت توليدي گردد. بر اساس گزارش
1974 ) آلودگي قارچي علف هيدروپونيك سبب كاهش توليد و ايجاد اختلال در دام ها شده است. هم ) Mayers
به تلفات دام ها درنتيجه مصرف علوفه (Sneath and McIntosh, چنين در گزارش پژوهشگران استراليا ( 2003
اشاره شده است. استفاده از قارچ كش ها نيز به (Aspergillus clavatus هيدروپونيك (به دليل آلودگي با قارچ
نوبه خود سبب مشكلاتي خواهد شد چرا كه طي كوتاه مدت ( 7 تا 10 روز پس از مصرف) در توده علف سبز باقي
مي ماند وعوارض بعدي را در پي خواهد داشت.
نتيجه گيري :در مجموع چنين مي توان نتيجه گيري نمود كه صرف هزينه جهت تبديل دانه غلات به حالت سبزينه، كه از نظر
تغذيه دام با افت وكاهش ارزش غذايي مواجه مي باشد و احتمال آلودگي قارچي و ايجاد اختلال در دام ها و
آلودگي محصولات دامي را نيز به همراه دارد، يك فرآيند توليد واقعي نبوده بلكه سبب كاهش بهره وري از منابع
(دانه غلات) و بالابردن هزينه خواهد شد. نكته ديگر اين كه در اين خصوص تبليغات تجاري اينترنتي نسبتا زيادي
مبني بر سودمندي سيستم توليد علوفه هيدروپونيك وجود دارد كه غالبا مبناي علمي نداشته و اطلاعات نادرستي رامنتشر مي كنند كه گمراه كننده هستند. بنا بر اين سرمايه گذاري و صرف هزينه در اين مورد كه به اتلاف مواد مغذي و بالا رفتن هزينه تغذيه دام ها منتهي مي گردد قابل توجيه نخواهد بود.
منابع :
اصغري تبريزي م. 1386 . تعيين ارزش غذايي قصيل جو با روش هايدروپونيك و با روش هاي آزمايشگاهي. پايان نامه كارشناسي
ارشد. دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان.
كوچكي، ع.، محصل ر.، نصيري، م. و صدر آبادي، ر. 1367 . مباني فيزيولوژيكي رشد و نمو گياهان زراعي. مشهد: انتشارات آستان
. قدس رضوي. 20
فضائلي، ح.، گل محمدي، ح.ع.، شعاعي، ع.ا. منتجبي، ن. و مشرف، ش . 1387 . بررسي عملكرد توليد علف سبز جو با روش آب
كشت در اتاق فلزي. مجموعه مقالانت سومين كنگره علوم دامي كشور. دانشگاه فردوسي مشهد.
فضائلي، ح. و گل محمدي، ح.ع. 1388 . ارزيابي عملكرد فنآوري آبكشت در توليد كمي و كيفي علوفه. فصلنامه پژوهش هاي علوم
.57- دامي. شماره 9، ص. 67
فضائلي، ح. 1388 . راهنماي مديريت خوراك و خوراك دادن در واحد هاي گاوداري، موسسه تحقيقات علوم دامي كشور.
11
Bartlett, S., Cotton, A.G., Henry, K.M. and Kon, S.K. (1938). The influence of various fodder
supplements on the production and the nutritive value of winter milk. Journal of Dairy Research.
9:273-309.
Baskin, C.C. and Baskin, J.M. (2001). Seeds: Ecology biogeography and evolution of dormancy and
germination. San Diego, Calif., USA: Academic Press.
Chavan, J. and Kadam, S.S. (1989). Nutritional improvement of cereals by sprouting. Critical Reviews in
Food Science and Nutrition. 28(5):401-437.
Dagnia, S., Petterson, D., Bell, R. and Flanagan, F. (1992). Germination alters the chemical composition
and protein quality of lupin seed. Journal of Science Food Agricalture. 60(4):419-423.
Dimirov, I., Iranorr, I. and Cenadior, P. (1989). Effect of supplements of hydroponics sprouted barley to
diets for fattening lambs. CAB Publication Abstract Data: Nutrient Abstract and Reviews, Series B.
60321, 1988, 58.
Dung, D.D., Goodwin, I.R. and Nolan, J.V. (2010a). Digestive characteristics, Ammonia nitrogen and
volatile fatty acids levels, in sheep fed oaten chaff supplemented with grimmett barley grain, freezedried
or fresh barley sprouts. Journal of Animal and Veterinary Advances. 9(19): 2493-2501.
Dung, D.D., Goodwin, I.R. and Nolan, J.V. (2010b). Nutrient Content and in sacco Digestibility of
Barley Grain and Sprouted Barley. Journal of Animal and Veterinary Advances. 9(19): 2485-2492.
Fazaeli, H., Golmohammadi, H.A., Shoayee, A.A., Montajebi, N. and Mosharraf, S.H. (2011).
Performance of Feedlot Calves Fed Hydroponics Fodder Barley. Journal of Agricultural Science
and Technology, 13:367-375.
Fazaeli, H., Golmohammadi, H.A., Tabatabayee, S.N. and Tabrizi, N.A. (2012). Productivity and
Nutritive Value of Barley Green Fodder Yield in Hydroponic System. World Applied Sciences
Journal. 16(4):531-539, 2012.
Flynn, V.C. and OKiely, P. (1986). Input/output data for the Acron germination unit.
Ghobadi, M., Shafiei-Abnavi, M., Jalali-Honarmand, S., Ghobad, M.E. and Mohammadi G.H., (2012).
Does KNO 3 and hydropriming improve wheat (Triticum aestivum L.) seeds germination and
seedlings growth. Annals of Biological Research. 3(7):3156-3160.
Grigorev, N.G., Fitsev, A.l. and Lesnitskaya, T.I. (1986). Nutritive value of hydroponic feed and its use
for feeding high-yielding cows. Selskokhozyaist vennaya Biologiya. 7:47-50.
Hillier, R.J. and Perry, T.W. (1969). Effect of hydroponically produced oat grass on ration digestibility
of cattle. Journal of Animal Science. 29:783-785.
Mansbridge, R.J. and Gooch, B.J. (1985). A nutritional assessment of hydroponically grown barley for
ruminants. Animal Production, 40: 69-570.
Marsico, G., Micera, E., Dimatteo, S., Minuti, F., Arcangelo Vicenti, A. and Zarrilli, A. (2009).
Evaluation of animal welfare and milk production of goat fed on diet containing hydroponically
germinating seeds. Italian Journal of Animal Science. 8(Suppl. 2): 625-627.
Møller, I.M., Jensen, P.E. and Hansson, A. (2007). Oxidative modifications to cellular components in
plants. Annals Review of Plant Biology. 58(1):459-481.
Mooney, J. 2005. Growing Cattle Feed Hydroponically. 2002 SCHOLARSHIP REPORT. Australian
Nuffield, Farming Scholars Associated
Morgan, J., Hunter, R.R. and O'Haire, R. (1992). Limiting factors in hydroponic barley grass production.
8th International congress on soilless culture, Hunter's Rest, South Africa.
NRC, (2001). Nutrient requirements of dairy cattle, seven revised. National Academy Press, Washington
DC.
Myers, J. (1974). Feeding Livestock from the Hydroponic Garden. M. Sc. Thesis, Arizona State
University.
Peer, D.J. and Leeson, S. (1985a). Feeding value of hydroponically sprouted barley for poultry and pigs.
Animal Feed Science and Technology. 13:183-190.
12
Peer, D.J. and Leeson, S. (1985b). Nutrient content of hydroponically sprouted barley. Animal Feed
Science and Technology. 13: 191-202.
Reddy, M.R. and Reddy, D.N. (1991). Supplementation of barley fodder to paddy straw based rations of
lactating cows. Indian Journal of Animal Nutrition. 8(4):274-279.
Simon, E.W. (1984). Early events in germination. Seed Physiology: Germination and Reserve
Mobilization. New South Wales, Australia, Academic Press Australia. 2:77-115.
Sneath, R. and McIntosh, F. (2003). Review of Hydroponic Fodder Production for Beef Cattle. North
Sydney; Australia: Meat and Livestock Australia Limited.
The New Zealand Merino Company, (2011). Hydroponic fodder production, an analysis of the practical
and commercial opportunity.
Thomas, J.W. and Reddy, B.S. (1962). Sprouted oats as a feed for dairy cows. Quarterly Bulletin of the
Michigan Agricultural Experiment Station. 44: 654-655.
Tranel, L. (2013). Hydroponic fodder systems for dairy cattle? Iowa State University, Extension and
Outreach, AS. Leaflet R2791.
Tudor, G., Darcy, T., Smith, P. and Shallcross, F. (2003). The intake and liveweight change of
droughtmaster steers fed hydroponically grown, young sprouted barley fodder (Autograss),
Department of Agriculture Western Australia

[مهدی میرزائی]

مقالات زیاده ... ولی این دو تا بقیه رو هم تا حدودی هم پوشانی کردن

[ali79]

دمت گرم مهدی جان. مشخصه کاملا تو این زمینه تحقیق کردی و حساب شده کار میکنی. ممنون از اطلاعاتی که دادی و امیدوارم موفق تر باشی.

[مهدی میرزائی]

ممنونم علی جان... انشاالله شما هم تو کارهاتون موفق باشید

[saeedhashemi1371]

سلام
من اهل بهشهر هستم ولی مشهد زندگی می کنم
انشاالله این بار که بهشهر بیام یه سر می زنم بهت
رو اصلاح نژاد از لحاظ علمی هم کار کردی یا فقط تجربی بوده؟

[مهدی میرزائی]

ممنونم همشهری
بیا حتما یک چایی مهمون هستی.... :v
والا خودم خیر... کاملا بی تجربه در زمینه دامداری ... ولی کسی که به ما مشاوره میده خودش در حال اصلاح نژاده و بعد از عید هم میره برای ادامه تحصیل در یکی از دانشگاه های نیوزیلند
ولی دانش یاد گرفتنیه.... سخت نیست

[saeedhashemi1371]

در مورد نژاد رومانوف یکم سرچ کردم
واقعا ارزشش رو داره که جزو اموال سلطنتی روسیه باشه!
یه سوال برام پیش اومده ! شاید خیلی مزخرف و ساده باشه ولی می پرسم!
کل بره هایی که از این طریق به دنیا میان ویژگی هایی مشابه رومانوف دارن یا نه؟ یعنی یه چیزی بینابین در میاد؟
در ضمن برا یه گله 50 تایی چند تا قوچ رومانوف لازم هستش؟

[مهدی میرزائی]

مزخرف چیه... اصلا دغدغه همه همینه.... والا وراثت پذیری همش احتماله... برای مثال نرخ تولید مثلی 15% وراثت پذیریه، رشد پس از شیر گیری 30% وراثت پذیریه....
ولی رایجه که میگن با مدیریت پروسه آمیخته گری اونم با طرح ریزی اهداف ، استفاده از ابزار پیشرفته و انتخاب دام های با ارزش از لحاظ ژنتیکی (استفاده از گوسفندان شجره دار-که برای مثال یعنی من اول یه گله دارم که نشانی همه دام هارو ثبت میکنم، بعد بهترین بره هارو از میان اونها برای اینکار انتخاب کنم- البته مشخصات دام همیشه و در همه مقاطع زمانی باید ثبت بشه تا عملکردش دیده بشه)، میشه نقشی که شانس در پیشرفت ژنتیکی گوسفند ایفا میکنه رو کاهش داد.
در کل یه پروسه نسبتا زمان بر هست
نسبت های معرفی شده برای قوچ های بالغ هم 1:35 تا 1:50 هست
البته تو گله های بزرگتر هم از 1:100 تا 1:150 استفاده میکنن ولی بهتره که از نسبت بالایی استفاده بشه تا خطر ناکام ماندن ابستنی کم تر بشه(چون خود جفت گیری هم میتونه تنش هایی رو به قوچ تحمیل کنه و تا چند هفته اونو عقیم کنه مثل تنش گرمایی) ....
درکل هر قوچ به طور میانگین روزانه میتونه با 3 الی 4 میش جفت گیری کنه.

[vahidsmp]

سلام ، وقتتون بخیر
خدا قوت ... همشهری ! چطورین ؟
منم بچه بهشهرم ، و سخت دنبال درآمد دوم و سوم ...
البته فعلا تا یکی دو ماه درگیر امتهانای استخدامی هستم که اگر خدا بخواد و قبول شم دنبال شغل دوم و سوم میرم
یه چیزایی هم تو ذهنم دارم
ولی این دامداری خیلی سخته ، پدر بزرگم خودش گوسفند داره
البته کم ، 30-40 تا
بچه کجای بهشهری ؟