آموزش بورس

[karafarin]

آموزش بورس در 20 دقیقه
مقدمه

همه‌ی افراد جامعه‌ی ما بورس را نمی‌شناسند و با نحوه‌ی سرمایه‌گذاری در آن و فواید و سودمندی‌های ناشی از آن آشنا نیستند. این در حالی است که آشنایی با بورس و فعالیت در آن می‌تواند در زندگی اقتصادی مردم بسیار مؤثر باشد. تا همین سال‌های اخیر، بیشتر مردم پس‌اندازهای خود را فقط در بانک‌ها نگهداری می‌کردند و با راه‌های دیگر استفاده از اندوخته‌های خود آشنا نبودند. اما امروزه بسیار شنیده می‌شود که راه دیگری هم برای استفاده از پس‌اندازها وجود دارد و آن این است که یک فرد عادی می‌تواند در مالکیت واحدهای تولیدی و تجاری بزرگ مشارکت نماید و از نتایج مشارکت و سرمایه‌گذاری خود به سادگی بهره‌مند شود. اما به راستی چگونه ممکن است یک فرد عادی با سرمایه‌ای اندک در سرمایه‌گذاری‌های بزرگی شریک شود در حالی که نه شرکای خود را می‌شناسد و نه امکان کسب اطلاع از نحوه‌ی فعالیت، میزان هزینه‌ها، درآمدها و ... دارد؛ گذشته از این، اصلاً چنین کسی چگونه می‌تواند از حساب و دخل و خرج این مرکز تولیدی که در آن مشارکت کرده است آگاهی پیدا کند؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که، بورس امکان هر آنچه را که برای سرمایه‌گذاری و مشارکت در این مراکز لازم است فراهم آورده و علاوه بر نظارت دقیق بر فعالیت‌های این مراکز، مطابق قانون مدافع حقوق سرمایه‌گذاران است.

در این کتاب سعی شده است خواننده با سازوکارهای قانونی بورس آشنا شود و با توضیحات ساده در مورد فعالیت‌های مختلف آن، از جمله نحوه‌ی خرید و فروش، راه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، فواید سرمایه‌گذاری و .... آگاهی پیدا کند و اطلاعات اساسی و اولیه‌ی مورد نیاز خود را کسب نماید.


تاریخچه

اندیشه‌ی ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که عده‌ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت‌های تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر راه‌حلی افتادند تا به وسیله‌ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند. نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده‌ای را در فعالیت‌های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت‌آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می‌کرد تا فعالیت‌های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت‌های بزرگ اقتصادی انجام می‌دادند بسیار مطلوب‌تر بود. رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت‌های سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال 1353 میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده‌ای از تجار سرمایه‌ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه‌ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت. بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه‌های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بورس هستند. در ایران نیز در سال 1345 قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از 15 بهمن‌ماه سال 1346 آغاز به کار کرد.


بورس چیست؟

برای شناخت بورس و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از "بازار" و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می‌توان گفت که، بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد؛ و ساده‌تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه‌ برقرار شود و معامله‌ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است. این شرایط می‌تواند مکان خاصی باشد یا شبکه‌ای ارتباطی مثل اینترنت.

در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی‌های واقعی و دارایی‌های مالی، مورد معامله قرار می‌گیرند. دارایی‌های واقعی همان دارایی‌های فیزیکی هستند مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و .... اما دارایی‌های مالی دارایی‌های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت. بورس‌ بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد. از این رو، انواع بورس‌ها را می‌توان به سه دسته‌ی کلی بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی کرد.

1. بورس کالا: بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می‌گیرد و به طور منظم و دائم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد نام‌گذاری می‌کنند. مثلاً بورس نفت و بورس گندم.

2. بورس ارز: در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول‌های خارجی انجام می‌گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشم‌گیری دارد.

3. بورس اوراق بهادار: در بورس اوراق بهادار دارایی‌های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و... مورد معامله قرار می‌گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود "بورس اوراق بهادار" می‌گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس یا بورس اوراق بهادار می‌گوییم.


بورس اوراق بهادار چه می‌کند؟

کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که زمینه‌ای فراهم می‌آورد تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تأمین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره‌مند شوند. این دو گروه سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران می‌باشند.

اصولاً در یک تقسیم‌بندی ساده، افراد جامعه را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد؛ یک گروه کسانی که پول، سرمایه و یا پس‌انداز دارند اما نمی‌توانند با آن کار کنند و گروه دوم کسانی که توانایی انجام فعالیت‌های اقتصادی دارند اما سرمایه و پول کافی ندارند. این دو گروه علاوه بر این که یکدیگر را نمی‌شناسند و تعداد آنها نیز کم نیست دارای ویژگی‌های مختلفی هستند. به عنوان مثال، همه‌ی سرمایه‌گذاران به یک اندازه پس‌انداز ندارند. برخی دارای مبالغ اندک و برخی صاحب مبالغ کلان می‌باشند، سلیقه‌ی این افراد هم برای سرمایه‌گذاری متفاوت است، مثلاً عده‌ای تمایل به سود کم در کوتاه‌مدت دارند و عده‌ای به دنبال سود بیشتر ولی در درازمدت‌اند و ده‌ها ویژگی دیگر.

سرمایه‌پذیران نیز از ویژگی‌های مختلف برخوردارند، برای مثال، هر گروه در زمینه‌ی خاصی فعالیت می‌کنند، با توجه به نوع فعالیت‌شان سودهای متفاوتی پرداخت می‌کنند، در اداره‌ی مراکز تولیدی خود سلیقه‌ی متفاوت دارند و... حال با این همه ویژگی‌های متفاوت چگونه می‌توان بین این دو گروه رابطه برقرار کرد تا همه‌ی آنها ضمن قبول شرایط یکدیگر حاضر به شراکت شوند؟ یکی از ‌کارهای اساسی بورس همین است که با ایجاد یک فضای مناسب و قانونمند زمینه‌ای فراهم ‌آورد تا از طریق آن برآوردن تمامی خواسته‌های قانونی طرفین با حفظ حقوق آنها میسر شود. بورس یک مشکل بسیار بزرگ دیگر را نیز حل کرده است، به طوری که می‌توان ادعا کرد حل این مشکل باعث گسترش سرمایه‌گذاری و در نتیجه توسعه‌یافتگی و پیشرفت سریع‌تر کشورهای جهان شده است. آن مشکل این است که اگر افراد مختلفی که با سرمایه‌های متفاوت وارد بورس شده و در فعالیت‌های اقتصادی بزرگ شریک می‌شوند، بخواهند، در هر زمان که تصمیم بگیرند، سهم و سرمایه‌ی خود را به قیمت مناسب بفروشند، باید چه کار کنند؟ به عنوان مثال اگر فردی 100 سهم از 125 میلیون سهم یک کارخانه‌ی سیمان را دارا باشد و تصمیم بگیرد آن را همین امروز بفروشد چگونه می‌تواند قیمت سهام خود را مشخص کند؟ چطور می‌تواند قیمت کارخانه را محاسبه نماید تا براساس آن قیمت سهم خود را مشخص کند؟ چه قدر زمان، چه تعداد افراد و چقدر هزینه برای این کار لازم است؟ و... بورس این مشکل را حل کرده و سازوکاری را طراحی کرده است که هر فرد با هر میزان سهم، در هر روز تصمیم به فروش سهامش بگیرد بتواند از قیمت سهام خود آگاه شود و یا حتی اگر تصمیم به فروش نداشته باشد قیمت روز سهام خود را بداند. ادامه ....

http://www.sena.ir/stpage.aspx?PID=7