آلودگی هوای تهران واقعا ...

[صدفی]

تاريخ 55ساله آلودگي هوا در ايران

بحث آلودگي هواي تهران نخستين‌بار توسط يك روحاني در سال 1346 در مجلس مطرح شد. بعدها دكتر تقي ابتكار در سال 54 هم روي اين موضوع پافشاري كرد و طرح‌هايي براي مقابله با آلودگي هوا به شهرداري وقت ارائه داد. در برنامه عمراني پنجم كشور (1356- 1352، فصل نخست به موضوع آلودگي هوا اختصاص يافته است. در نخستين برنامه پنج‌ساله 1366 – 1362 مجددا موضوع آلودگي هوا به صورت گسترده و در سطح 24 استان كشور مطرح و در برنامه اول مصوب (72 – 1368) به طور كاملا خلاصه دو سر فصل در ارتباط با آلودگي هوا وجود دارد. برنامه دوم (77 – 1373) اهداف كنترل آلودگي هواي شهر تهران به صورت كمي بيان شد. در سال 1372 بود كه پزشكان نسبت به آلودگي هواي تهران هشدار جدي دادند. در سال 77 هم همين مشكل به وجود آمد و يك هفته كامل تهران تعطيل شد. دوباره در سال 84 هم همين داستان تكرار شد و دولت به اجبار چهار روز مدارس را تعطيل كرد. سال 87 دوباره مساله آلودگي با شدت بيشتر تكرار شد. سال 89 هم اين ماجرا تكرار شد و ايده جذاب هواپيماي آبپاش اجرا شد كه البته بي‌تاثير هم بود. در سال‌هاي 90 و 91 هم كه تعطيلي به خاطر آلودگي هوا تبديل به يك سنت شد و تاكنون كه هنوز سال به پايان نرسيده است تعداد تعطيلي‌ها دارد با تعطيلات نوروزي رقابت مي‌كند!

---

هواي آلوده با طعم بنزين استاندارد!

بسياري از کارشناسان و مسئولان ارگان‌هاي مختلف علت اصلي آلودگي هوا را کيفيت نامناسب بنزين عنوان مي‌کنند اما معاون وزير نفت با رد هرگونه آلودگي بنزين توليد شده در مجتمع‌هاي پتروشيمي مطرح کردن بنزين آلوده به عنوان عامل آلودگي هواي تهران را نادرست مي‌پندارد.
برخي کارشناسان معتقدند در ساليان اخير با گازکشي سراسري نقش گرمايش خانگي در آلودگي هواي تهران خيلي کم شده است. همچنين شمار قابل توجهي از صنايع آلاينده موجود در حريم شهر هم يا به نقاط دورتر منتقل شده اند يا از سوخت‌هاي پاک تري استفاده مي‌کنند.اما شهروندان همچنان از وسايل نقليه آلاينده و پرمصرف استفاده مي‌کنند و اين عامل تغيير چنداني نکرده است.از سوي ديگر تهران هميشه در نيمه دوم سال همزمان با سرد شدن هوا با پديده وارونگي هوا و در نتيجه افزايش آلاينده‌ها مواجه است اما به نظر مي‌رسد در ماههاي اخير يکي از مولفه‌هاي آلايندگي آنقدر تغيير کرده که شهر را با شرايط کاملاجديدي روبه رو کرده است.به همين خاطر بايد سراغ يک مولفه که قبلاثابت انگاشته مي‌شد و ظاهرا به تازگي با تغييراتي روبه رو شده يعني کيفيت سوخت را گرفت.شايد دولت تصميم گرفته در ارتباط با سلامت شهروندان سختگيرانه تر تصميم بگيرد شايد هم اخيراً کيفيت سوخت به حدي افت کرده که ديگر نمي‌شود با پنهان کاري با جان و سلامت مردم بازي کرد البته اين موضوع از فحواي اظهار نظر‌ها مسئولان ارگان‌هاي مختلف در روز‌هاي آلاينده با وجود تمام تناقضاتي که در آنها وجود دارد قابل درک است.
عدد اکتان بنزين‌هاي داخلي چه مي‌گويد؟
مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران در آخرين اظهار نظر خود در رابطه با کيفيت بنزين مي‌گويد: بنزين‌هاي توليد داخل، از سوي شرکت کنترل کيفيت هوا، براي بررسي به يک مرکز پژوهش‌ها مستقر در آلمان فرستاده شد. نکته نخستي که در اين بررسي‌ها مورد توجه قرار گرفت عدد اکتان بنزين‌هاي توليدي بود. اين آناليز نشان داد که عدد اکتان بنزين‌هاي معمولي و سوپر ساخت داخل به ترتيب 83 و 95 است. اين عدد در استاندارد جهاني حداقل 95 است. هرچه عدد اکتان يک سوخت بيشتر باشد آن سوخت در مقابل پديده احتراق مخرب فشار و گرما مقاوم‌تر است.يوسف رشيدي اضافه مي‌کند: نکته دوم در اين بررسي ميزان ترکيبات آروماتيک موجود در بنزين است. اين ترکيبات که شامل بنزن، تولوئن و زايلين است، همان مواد سرطان‌زاي موجود در بنزين محسوب مي‌شود که بسيار خطرناکند. براساس استاندارد يورو 4 ميزان آن‌ها در بنزين بايد زير يک‌درصد باشد که بر مبناي آزمايش‌هاي ما در بنزين‌هاي توليد داخل بين دو تا سه‌درصد است.
گوگرد بنزين داخلي 6/3 برابر حد مجاز
عضو هيأت علمي دانشگاه صنعتي شريف نيز ميزان گوگرد موجود در سوخت بنزين را حدود 180 پي پي ام و گوگرد موجود در سوخت گازوئيل 8 هزار پي پي ام عنوان کرده است، اين در حاليست که استاندارد سوخت پاک 50 پي پي ام و استاندارد سوخت بسيار پاک 15 پي پي ام است.سيد وحيد حسيني در ادامه مي‌گويد: همچنين مشخص شده که ميزان بنزن در سوخت کشور 2 درصد است، در حاليکه براساس استاندارد بايد 1 درصد باشد.قائم مقام سازمان حفاظت محيط زيست نيز يکي از مهمترين عوامل توليد ريزگردها را در کلانشهر‌ها استفاده از سوخت مازوت در پايشگاهها معرفي مي‌کند: در حال حاضر نيروگاههاي اطراف شهر تهران را موظف کرده ايم تا از سوخت گاز به جاي مازوت استفاده کنند که متاسفانه فقط نيروگاه شهيد منتظر قائم به تدريج سوخت گاز را جايگزين سوخت مازوت کرده است و نيروگاه‌هاي ديگر به دليل اينکه مخزن سوخت مناسبي ندارند تاکنون در اين زمينه اقدامي نکرده اند.علي محمد شاعري به تعهدات وزارت نفت مبني بر جايگزيني گاز طبيعي(CNG) به جاي سوخت مازوت اشاره مي‌کند: در حال حاضر کارخانجاتي که از مازوت استفاده مي‌کنند در ذخيره گاههاي خود گاز طبيعي دارند اما از آن استفاده نمي‌کنند که اين برخلاف تعهدات وزارت نفت است و چنانچه اين رويه ادامه داشته باشد سازمان محيط زيست از طريق مراکز قضايي پيگير پلمپ اين واحدها خواهد شد.
بنزن بنزين داخلي 5 برابر حد مجاز
او ميزان بنزن موجود در بنزين را بالاتر از مقاديري که شرکت کنترل کيفيت هوا اعلام کرده بود عنوان مي‌کند: اين ميزان پنج برابر حد مجاز يعني حدود پنج درصد است در حالي که بايد به يک درصد کاهش يابد که فقط با توليد بنزين يورو 4 و 5 امکان پذير است.
بنزين عامل آلودگي هوا نيست؟
اما از سوي ديگر معاون وزير نفت با رد توليد بنزين آلوده و آلاينده در پتروشيمي‌‌ها از آغاز عرضه و توزيع بنزين با استاندارد يورو 4 و 5 در برخي از کلانشهرهاي کشور خبر مي‌دهد و مي‌گويد: عامل آلودگي هواي تهران بنزين آلوده نيست.عليرضا ضيغمي با رد هرگونه آلودگي بنزين توليد شده در مجتمع‌هاي پتروشيمي اضافه مي‌کند: هم اکنون به‌طور روزانه و مستمر کيفيت بنزين عرضه شده در جايگاه‌هاي سوخت مورد پايش و بررسي قرار مي‌گيرد، و نتايج تمامي آزمايش‌هاي انجام گرفته نشان مي‌دهد که تفاوتي بين استاندارد بنزين توليد شده در پتروشيمي‌ها و پالايشگاه‌هاي نفت وجود ندارد.او تأکيد مي‌کند: در شرايط فعلي ميزان درصد حجمي آروماتيک‌ها و يا ترکيبات حلقوي موجود در بنزين‌ توليد شده در مجتمع‌هاي پتروشيمي مشابه با بنزين توليدي پالايشگاه‌هاي نفت کشور است و بر اين اساس نمي‌توان عامل آلودگي هواي تهران و ساير کلانشهرها را توزيع و عرضه بنزين آلوده عنوان کرد.در اين ميان يک متخصص اقليم شناس مي‌گويد: در شرايط موجود بسياري از شهروندان بهتر است شهر را ترک کنند. بهتر است براي کاهش توليد آلودگي در شرايط وارونگي دما در روزهاي غيرتعطيل هم ساعت آغاز کار مدارس و ادارات به بعد از 9 صبح موکول شود. مردم بايد بدانند استنشاق هواي همراه با ترکيبات بنزن و گوگرد چه فرقي با تنفس دي اکسيد کربن دارد.به اعتقاد ناصرکرمي، شرايط فعلي آلودگي هوا يک وضعيت تازه است. تازه و متفاوت. متفاوت و زيانبارتر. زيان‌هايي فراگيرتر و پايدارتر.