بیوریتم

[بهداد]

برای جلوگیری از اتلاف وقت به بررسی تمامی سایتها در زیمنه ی بیوریتم پرداخته ام و با کمی ویرایش آنها را اینجا برای اشنایی ابتدایی قرار میدهم :

بيوريتم يكي از تازه ترين موضوعات در حيطه شناسي ارگونومي ذهن است كه با شناخت جنبه هاي فكري و جسمي و روحي شخص مي تواند در تقليل حوادث ناشي از كار و اشتباهات بدون دليل ظاهري بسيار مؤثر باشد. با شناخت رفتارهاي فيزيولوژيك انسان مي تواند آنها را برنامه ريزي كرد كه با حداقل هزينه حداكثر سود به دست مي آيد .

تعريف ريتم : هر دگرگوني قابل پيش بيني و منظم كه معمولا مي توان آن را با توابع سينوسي نمايش داد .

انواع ريتم ها عبارتند از :

1 ) ريتم سير كادين : ريتم هاي شبانه روزي با طول دوره 24 ساعت
2 ) ريتم اولترادين : ريتم هاي با بسامد بالا و طول دوره نزديك به يك ساعت – دقيقه – ثانيه و صدم ثانيه
3 ) ريتم انفرادين : ريتم هاي با بسامد كم و طول دوره نزديك به يك ماه و يك سال
ريتم ها را نيز مي توان به گونه ديگر تقسيم كرد :
ريتم هاي بدون تغيير : كه در آنها دخل و تصرف نداريم . مثل ضربان قلب – عمل تنفس و مكانيسم رشد .
ريتم هاي متغير : كه در آنها دخل و تصرف داريم و قابل كنترل هستند . مثل خوردن – خوابيدن و ... كه براي تغيير اين ريتم ها مي توانيم يك ريتم جديد را در نظر بگيريم و طبق آن عمل كنيم تا بعد از مدتي به آن عادت كنيم .
برخي دانشمندان غده پينه آل كه غده كوچكي ميان دو نيم كره مغز است و به نور بسيار حساس مي باشد را مركز تنظيم ريتم هاي بدن مي دانند و به اين دليل است كه ريتم هاي بدن با تغييرات بدن تغيير مي كند . بر اين اساس تحقيقاتي كه بر روي يك مرغداري صورت گرفت . به اين صورت كه كه با ايجاد شبها و روزهاي كاذب به وسيله روشن و خاموش كردن لامپ ها و برنامه غذايي مقوي بر ريتم هاي تخم گذاري مرغ ها تاثير گذاشته و در هر 24 ساعت به جاي يك تخم دو تخم به دست آمد و بهره وري بالا رفت .

حال عوامل مؤثر بر ريتم ها را مي توان تغييرات نور – بيماري هاي روحي و رواني – مصرف داروها – مسافرت با هواپيما – تغيير شيفت كاري – بستري شدن در بيمارستان و ورود به پادگان هاي نظامي و غيره نام برد . عوامل فرهنگي و نژادي بر ريتم ها تاثيري ندارند .

ریتم های فيزيولوژيك :

ريتم سير كادين در اين دسته از ريتم ها قرار دارد . تعداد بيشماري از متغيرهاي فيزيولوژيك و رواني وجود دارند كه رفتار آهنگين از خودشان نشان مي دهند كه بسياري از آنها داراي ماهيت دروني هستند . از مهمترين اين متغيرها مي توان به هورمونهايي كه در خون وجود دارند اشاره كرد . كورتيزول كه مي توان آن را هورمون بيدار كننده ناميد و ملاتونين كه هورمون القا كننده خواب است كه اين هورمون ها از غده پينه آل توليد مي شوند .
از نظر دستگاه سير كادين توقف اين هورمون داراي اهميت است كه يكي از عواملي كه اثر زيادي بر توقف اين هورمون دارد روشنايي شديد است .
يكي از ويژگيهاي نظام سير كادين سالم تمايل آن به كند و كاو كردن است . طول دوره طبيعي آهنگ هاي سير كادين با فرار دادن افراد در غارها يا انبار هاي بزرگ يا جايي كه هيچگونه نشاني از ساعت – روشنايي روز و شب وجود ندارد مورد سنجش و اندازه گيري واقع شده است .
در افراد جوان مدت ساعت سير كادين برابر با 25 ساعت است اما اين دوره با افزايش سن كوتاه تر شده و به 24 ساعت مي رسد و با توجه به مطالب فوق مي توان چنين برداشت كرد كه آنچه در برنامه ريزي نوبت كاري مؤثر است اين است كه تطابق دستگاه سيركادين هنگامي كه چرخش نوبت كاري به صورت شب - پس از نيمروز و بامداد تدبير نمي شود .

ريتم هاي بيولوژيك



1 ) ريتم ها در آغاز تولد وجود ندارند بلكه در طي سال اول تولد تكامل مي يابند

2 ) ريتم دار شدن وابسته به تكامل عصبي است و به نظر مي رسد كه ساعت بدن در سيستم عصبي مركزي قرار داشته باشد .

3 ) هر كسي ساعت بيولوژيكي را به يك صورت به ارث برده است

4 ) ريتم دار شدن بدن در طي فرآيند اجتماعي شدن پديد مي آيد

در دوره هاي بيوريتمولوژيكي نيمي از مدت هر دوره سير مثبت دارد كه روزهاي خوب هر دوره مي باشد و نيم ديگر دوره داراي سير نزولي منفي مي باشد كه در حقيقت روزهاي بد دوره به شمار مي آيد .

بيوريتمولوژي علم شناخت ريتم ها وعادات موجودات زنده است .

انسان از همان ابتدا به وجود آهنگ ها و ريتم ها پي برد و متوجه شد كه اگر يك ريتم خاص را در هنگام كار تكرار كند كمتر احساس خستگي مي كند . همچنين پخش آهنگ نيز در كاهش ميزان خستگي مؤثر است كه بهتر است در ساعات اوليه كاراز آهنگ هاي نشاط آور و در ساعات پايان كار از آهنگ هاي آرامش بخش استفاده شود .
در اين دانش چنين گفته مي شود كه زندگي هر انسان از لحظه تولد تا مرگ پيوسته در سه دوره معين كه مانند منحني هاي سينوسي داراي فاز مثبت و منفي مي باشند تكرار مي گردد . فيليپس و سوبودا دو پژوهشگري بودند كه در پايان قرن 19 ميلادي نظريه بيوريتمولوژي را بيان نهادند كه اولي ريتم جسمي و دومي ريتم احساسي را كشف كرد و ريتم فكري را بعدها آلفرد تلنسر شناسايي كرد .
بررسي عددي ريتم هاي بيوريتمولوژي
منحني هاي بيوريتمولوژي د ر هنگام تولد انسان همه با هم از صفر آغاز شده و هر يك با تناوب مشخص ادامه يافته و پس از 59 سال هر سه منحني ( فكري و جسمي و احساسي ) به نقطه صفر خواهد رسيد . نقاط بحراني روي محور زمان مضارب صحيحي از اعداد 5 و 16 و 14 و 11 هستند .