كارگاه اموزشي چرم دوزي با دست

[اقاي ايـــده]

روش سنبه و مشته زدن:

نکته : برای سنبه زدن افراد دست راست ، مشته در دست راست و سنبه در درست چپ قرار می گیرد و برای افراد چپ دست ، بالعکس می باشد.
نکته : برای استفاده از سنبه شماره 1، فاصله سوراخها 5/0سانتی متر است.


برای استفاده از سنبه شماره 3 ، فاصله سوراخها 7/0 سانتی متر و فاصله از لبه کار هم 7/0 سانتی متر است.
برای استفاده از سنبه بیضی ، فاصله سوراخها 1 سانتی متر و فاصله از لبه کار هم 7/0 سانتی متر است.

---

-کرپ:برای پاک کردن چسب از روی دست و چرم

-موم:برای کشیدن روی نخ تا تارهای نخ از هم باز نشه و دوخت راحت تر بشه

-سوزن کوبلن دوزی

-قلاب شماره ۹:در صورتیکه میخواید دور کار رو قلاب بافی کنید.

-دستگاه دکمه زن و پرچ زن

-نخ:۲ نوع نخ داریم.
نخ موم کش
نخ ابریشم
در طول کار از هر ۲ نوع نخ استفاده میکنیم.

-چرم:۲ نوع چرم در بازار موجود است
طبیعی
مصنوعی
چرم طبیعی:
در صنعت چرمسازی چرم به دو نوع سبک و سنگین تقسیم می شود:

چرم سبک: چرم تولید شده از پوستهای گوسفند- بز- بزغاله و بره چرم سبک نامیده می شود و به علت ظرافت به مصرف آستری- دوخت لباس- کلاه- دستکش و کفی کش و .... می رسند و نیز از چرم بزی در دوخت کفشهای ظریف زنانه استفاده می شود.

چرم سنگین: چرم تولید شده از پوستهای گاو- گاومیش- گوساله- اسب و شتر و ... چرم سنگین نامیده می شود این نوع چرم به علت داشتن استحکام و مقاومت بیشتر به مصرف زیره و رویه کفش- پوتین و تسمه های ماشین آلات صنعتی و ... می رسند.


انواع کاربرداشون....

- چرم رویه کفشی: که از پوست گاو و گوساله و بز ساخته می شود.

- چرم رویه لباسی: از پوست گوسفند ساخته می شود و بسیار نرم و لطیف است.

- چرم زیره کفش: از پوست گاو و گاومیش ساخته می شود.

- چرم کرومی چاپی: چرمی است رویه آن به طور مصنوعی نقش داده می شود این چرم از پوست گاو که رویه نامرغوبی دارد ساخته می شود.


- چرم جیر: از پوست گوساله و بز تهیه می شود. جیر چرمی است که در اثر پرداخت کردن سطح گوشتی (سطح لش) پوست به صورت مخملی درآمده است.

- چرم اشبالتی (Splitcalf): چرمی است شبیه جیر اما از ورقه ورقه کردن چرم های ضخیم گاوی بدست می آید.

- چرم نو بوک (Side Nubuck): از پوست گاو تهیه می شود و چرمی است که رخ آن با ظرافت پرداخت شده است.

- چرم ورنی (لاکی) (Patent Leather): این نوع چرم از پوست گاو و گوساله تهیه می شود و رویه آن را با لعاب لاکی پوشش می دهند.

---

دید کلی
چرم از زمانهای قدیم ، کالای مهم بشمار می‌آمده است. پیش از آنکه بشر بتواند با استفاده از برگها و الیاف گیاهی ، پارچه ببافد، چرم ، نقش اساسی در پوشش بدن برای انسان داشته است. چرم ، بافتی طبیعی است که ساختار سه بعدی ویژه‌ای دارد. افزون بر عایق بودن در برابر گرما و برق ، در برابر هوا و آب نیز مقاوم است. در عین حال ، بخار آب را از خود عبور می‌دهد و انعطاف‌پذیری قابل توجهی دارد.

پس از جنگ جهانی دوم و تجاری شدن تولید انبوه پلی وینیل کلرید ( PVC ) ، نایلون ، و پلی‌استر ، پلی اورتان و پلیمرهای دیگر ، به تدریج به عنوان جایگزین چرم در تولید کفش ، لباس ، کیف و مبلمان به بازار آمد.
چرم مراکشی
این نوع چرم با محکم‌ترین انواع چرم‌ها برابری می‌کند. در عین حال ، بسیار نرم و قابل انعطاف است. در زمانهای گذشته چرم مراکشی را با دوختن پوست‌ها ، دباغی دباغی می‌کردند. در آن روش ، پوست را به شکل مشک ، کشکول یا بطری در می‌آورند. سیس آن را با مقداری سماق پر می‌کردند و در ظرف‌های پرشده از همان محلول شناور می‌ساختند. سپس بوسیله تیغه‌های چوبی در حال چرخیدن ، به روی پوست ضربه‌هایی وارد می‌شد و به ساخت چرم کمک می‌کرد.

از این نوع چرم بیشتر برای صحافی کتابها استفاده می‌شد. امروزه این چرم‌ها برای تهیه کالاهای چرمی ظریف مانند کیف‌های زنانه ، کیف‌های دستی و جیبی مردانه استفاده می‌شود.
چرم اسپانیایی
این نوع چرم ، در واقع نوعی چرم مراکشی است. امروزه این نوع چرمها را از پوست اسب با کیفیت مرغوب به روش پوست پیرایی گیاهی تولید می‌کنند. این نوع چرم‌ها را از طرف لش پرداخت می‌کنند. چرم تولید شده بسیار محکم و همچنین ضد آب است. از این چرم ، در ساخت کفش‌های مردانه مرغوب استفاده می‌شود.

چرم روسی
همانطور که از نام این نوع چرم بر می‌آید، نخستین بار در روسیه تهیه شده است. عمل پوست پیرایی با استفاده از پوست درختهای بید و غان انجام می‌شد. این نوع چرم با بوی خوشایندی که داشت، شناخته می‌شد که به بوی خوش روغن درخت غان مربوط است. امروزه تولید اینگونه چرم ، دیگر مخصوص کشور روسیه نیست و در بسیاری از کشورها با استفاده از مواد پوست پیرایی گیاهی ، تولید می‌شود. از این نوع چرم برای صحافی کتاب ، ساخت کیف بغلی ، چمدان و لباس استفاده می‌شود.
چرمهای حاصل از پرندگان ، ماهی‌ها ، خزندگان و انواع پستانداران
بطور کلی ، بیشتر چرم مورد نیاز ، از پوست حیوانهایی مانند گاو ، گوسفند ، بز و خوک بدست می‌آید. این حیوانها را بیشتر به خاطر گوشت آنها پرورش می‌دهند. در واقع پوست آنها ، یک فراورده فرعی به حساب می‌آید. اما حیواناتی هم هستند که تنها به خاطر استفاده از پوستشان شکار می‌شوند. از جمله این حیوانات می‌توان به مار ، مارمولک ، سوسمار و کروکودیل اشاره کرد.
پوست مار و مارمولک
این نوع پوست ، بسیار نازک و در عین حال محکم است. وقتی که پوست پیرایی می‌شود، ترک نمی‌خورد و آبرفتگی و کشیدگی پیدا نمی‌کند و دوام و استحکام زیادی دارد. پوست مارمولکها ، گرانتر از پوست مارها است. از یک مارمولک می‌‌توان حدود 30 سانتیمتر مربع پوست بدست آورد.
پوست کروکودیلها و سوسمارها
این حیوانات ،‌ پوست زیبایی دارند و از روی نقش‌های بزرگ به راحتی می‌توانند تشخیص داده شوند. این پوستها ، به اندازه‌ای شهرت دارند که برای ساخت تقلبی آنها با پرس‌های فولادی ، نقش‌های سوسمار را بر روی پوست گاو ، نقش و ثابت می‌کنند. پوست سوسمار ، بیشتر از پوست کروکودیل مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای ساخت چمدانهای درجه یک ، کیفهای زنانه و کفشهای مرغوب درجه یک استفاده می‌شود.
پوست ماهی
در میان ماهی‌ها ، کوسه دارای مناسبترین پوست برای تولید چرم است. چرم موسوم به شاگرین (Shagreen) از پوست این حیوان ساخته می‌شود.
پوست پرندگان
پوست پرندگانی که برای استفاده از پر و بالشان پرورش می‌یابند، تنها در صورتی به چرم تبدیل می‌شوند که پرنده ، مرده یا کشته شود. نوع بسیار خوب چرم ، امروزه از پوست کانگورو والابی (Wallaby) تهیه می‌شود. چرم ساخته شده از پوست این حیوانها برای رویه کفش بکار می‌رود و در مقایسه با انواع چرم ، محکمترین آنها بوده و هیچگاه ترک بر نمی‌دارد و پاره نمی‌شود.

از پوست شتر مرغ نیز چرم بسیار سخت و مرغوب بدست می‌آید که از آن در تهیه کیف و کفش و چمدان استفاده می‌شود. تقریبا تمام پوستهای شتر مرغ در آمریکای جنوبی بدست می‌آید. بطور کلی می‌توان گفت که بجز حشرات ، کمتر مخلوق چرنده یا خزنده‌ای وجود دارد که نتوان پوست آن را به چرم مرغوب تبدیل کرد‌.

---

مراحل تهیه چرم
آماده سازی پوست: قبل از دباغی باید عملیات آماده سازی را به منظور حذف اضافات باقیمانده بر روی پوست ( مانند چربیهای اضافی ، پشم و غیره ) انجام داد که خود شامل چند مرحله به شرح زیر است.
خشک کردن و نمک زدن :

پوستها را پس از جدا کردن از بدن حیوانات با خشک کردن و یا نمک زدن برای دباغی نگهداری می‌کنند. این عمل با استفاده از نمک خشک ، آب نمک یا خواباندن در محلول نمک انجام می‌گیرد. خشک کردن نیز در آفتاب و یا بوسیله جریان هوای گرم انجام می‌گیرد.
حذف اضافات :

قسمت اضافی روی پوست ، مانند گوش ، دم ، سم و گوشتهای اضافی که ضمن کندن پوست بر روی آن باقی می‌ماند و از نظر چرم سازی ارزشی ندارد، پیش از هر عمل باید از پوست جدا شود.
خیساندن :

به منظور حل کردن و از بین بردن مواد زاید حل شدنی موجود روی پوست ، آن را در آب خیس می‌کنند تا بدین وسیله ، هم مواد زاید در آب حل شوند و هم الیاف پوست ، آب جذب کرده ، به شکل طبیعی خود در آید.
لش زدایی :

پوستها معمولا با مقداری چربی و گوشتهای اضافی همراه‌اند که باید حذف شوند. بوسیله ماشین لش زدایی که از دو غلتک ، یکی فلزی و شیاردار و دیگری لاستیکی تشکیل شده انجام می‌پذیرد.
مو زدایی و آهک‌ زنی چرم :

پس از لش زدایی باید پشم و یا مو و پروتئین‌های غیر الیافی را از سطح پوست زدود. برای این منظور پوست را در محلول آب آهک قرار می‌دهند و به آن ، سولفید سدیم می‌افزایند. هر مولکول سولفید سدیم بوسیله یک مولکول آب هیدرولیز شده ، یک مولکول سولفید هیدروژن سدیم ایجاد می‌کند که کندن پشم و مو را تسریع می‌کند.
حذف سایر زواید :

در این مرحله ، غده‌های پوستی بافتهای رنگی مو و مواد آهکی باقی مانده بوسیله ماشینهای ویژه از بین می‌رود.
حذف آهک :

آهک باقیمانده پس از مرحله قبل ، باید کاملا گرفته شود و گرنه چرم حاصل ، شکننده شده ، در سطح آن ترکهایی ایجاد می‌شود که از رنگ آمیزی درست و دقیق آن جلوگیری می‌شود. این عمل ، بوسیله مواد شیمیایی مانند نمکهای آمونیم ، جوش شیرین ،اسیدسولفریک و ... انجام می‌گیرد.
قلیایی کردن بوسیله خیساندن در مواد شیمیایی :

پس از عمیلیات آهک گیری ، پوست را در یک حمام قلیایی که حاوی نمکهای آمونیوم است، قرار می‌دهند که علاوه بر عمل آهک گیری ، اثر آنزیمها را افزایش داده و خواص مطلوبی از جمله لطافت ، قابلیت انعطاف‌پذیر و صاف شدن چرم بوجود می‌آورد. در این مرحله الیاف و بافتهای پوست منبسط شده ، سطح رویی پوست تمیز و باقی مانده پروتئین‌ها منجمد و از روی پوست پاک می‌شود.
گرفتن چربی پوست :

چون بعضی از پوستها مانند پوست گوسفند ، خوک و سگ دارای چربی است، بایستی پیش از عملیات دباغی ، چربی‌ها حذف شوند. برای این منظور چربی را بوسیله هیدروکسید سدیم به صابون تبدیل کرده ، بعد آن‌را با آب می‌شویند.
اسیدی کردن پوست :

در این مرحله ، پوست را در محلول اسیدی که حاوی نمک است، قرار می‌دهند. در این عمل ، نمک به‌علت خاصیت تراوش کنندگی که دارد، مانع تورم الیاف شده ، جذب پوست نمی‌شود. در صورتی که محلول اسید در الیاف پوست تا حد اشباع نفوذ کرده و با این عمل ، الیاف پوست صاف شده و پوست حالت نیم دباغی شده بخود می‌گیرد.
برش زدن و تراش دادن چرم :

پس از مرحله آب گیری از چرم دباغی شده ، آن‌را بوسله ماشین برش می‌دهند تا به هر ضخامتی که لازم باشد در‌آید. پس از مرحله آبگیری و برش زدن ، چرم را از ناحیه گوشتی بوسیله ماشینهای غلطکی به ضخامت‌های مورد نیاز ،‌ می‌تراشند. بعضی از چرمهای دباغی شده با مواد دباغی گیاهی را قبل از تراشیدن باید پاک و تمیز کرد تا ناحیه گوشتی چرم پاک شود. پرداخت کردن یا سمباده زدن عبارت است از پاک کردن و همگن کردن چرم و همچنین تراشیدن قسمتهای آسیب دیده که بوسیله ماشین صورت می‌گیرد.
رنگ آمیزی چرم:

مواد رنگی که از آنها برای رنگ آمیزی چرمها استفاده می‌شود، دو دسته‌اند:


مواد رنگی معدنی غیر محلول در آب مانند اکسید روی ، کرومات سرب و غیره که قدرت پوشش زیادی دارند.

مواد رنگی آلی محلول در آب مانند رنگهای آنیلی ، آنیونی و مواد رنگی نیتروژن دار ، دی‌فنیل آهن و غیره. این رنگها را بر اساس نفوذ در الیاف چرم ، به سه دسته کاتیونی ، آنیونی و مواد رنگی غیر قابل حل در آب تقسیم می‌کنند. برای جلوگیری از سفت و سخت شدن چرم پس از رنگ آمیزی ، باید به آن روغن زد تا بدین طریق خواص مطلوب زیر در آن ایجاد شود: نرم و قابل انعطاف شدن ، کاهش دادن میزان نفوذ گرما ، مقاوم شدن در برابر آب ، ایجاد قدرت کششی و افزایش طول.


انواع چرمها و بهینه سازی آنها :

انواع چربی بکار رفته

روغن گیاهی و یا روغن حیوانی
مواد چربی مانند واکسها ، روغنهای معدنی و پارافین
مواد چربی مصنوعی مثل هیدروکربنهای کلر دار
براق‌کننده‌ها :

پس از چرب کردن چرم ، نرم کردن ، خشک کردن و پرداخت کردن آن ، به‌منظور خوش نما کردن و افزایش دوام چرم ، آن را به روشهای مختلف براق می‌کنند. براق کننده‌های مهم عبارتند از:


مواد براق کننده رزینی که عمدتا از لاکهای شیشه‌ای تهیه می‌شود.
مواد براق کننده پروتئینی که معمولا از لاک ، نرم کننده ، عوامل پوششی و پر کننده منافذ ، مواد حفظ کننده ، مواد ثابت کننده و مواد رنگی تشکیل شده‌اند.
مواد براق کننده نیترو سلولز که شامل لاک ، حلال ، مواد رنگی نیترو سلولز ، مواد لاستیکی و مواد رقیق کننده می‌باشد.
انواع چرمهای رویه :

چرم کرم باکسی: از پوست گاو بدست می‌آید و بسیار نرم و لطیف است و دارای رخ صاف بوده و علائم طبیعی رخ آن بخوبی نمایان است.
چرم کرم باکسی چاپی: چرمی است که رویه آن بطور مصنوعی منقوش شده است. این چرم از نامرغوبترین پوستهای گاو که رویه آن معیوب باشد بدست می‌آید.
چرم دال باکسی: چرمی است که زیاد چرب شده و رخ آن منقوش است.
چرم ضد آب : چرم گاوی است که زیاد چرب شده رخ آن مات و دارای علائم طبیعی است

---

مراحل تهیه چرم
آماده سازی پوست: قبل از دباغی باید عملیات آماده سازی را به منظور حذف اضافات باقیمانده بر روی پوست ( مانند چربیهای اضافی ، پشم و غیره ) انجام داد که خود شامل چند مرحله به شرح زیر است.
خشک کردن و نمک زدن :

پوستها را پس از جدا کردن از بدن حیوانات با خشک کردن و یا نمک زدن برای دباغی نگهداری می‌کنند. این عمل با استفاده از نمک خشک ، آب نمک یا خواباندن در محلول نمک انجام می‌گیرد. خشک کردن نیز در آفتاب و یا بوسیله جریان هوای گرم انجام می‌گیرد.
حذف اضافات :

قسمت اضافی روی پوست ، مانند گوش ، دم ، سم و گوشتهای اضافی که ضمن کندن پوست بر روی آن باقی می‌ماند و از نظر چرم سازی ارزشی ندارد، پیش از هر عمل باید از پوست جدا شود.
خیساندن :

به منظور حل کردن و از بین بردن مواد زاید حل شدنی موجود روی پوست ، آن را در آب خیس می‌کنند تا بدین وسیله ، هم مواد زاید در آب حل شوند و هم الیاف پوست ، آب جذب کرده ، به شکل طبیعی خود در آید.
لش زدایی :

پوستها معمولا با مقداری چربی و گوشتهای اضافی همراه‌اند که باید حذف شوند. بوسیله ماشین لش زدایی که از دو غلتک ، یکی فلزی و شیاردار و دیگری لاستیکی تشکیل شده انجام می‌پذیرد.
مو زدایی و آهک‌ زنی چرم :

پس از لش زدایی باید پشم و یا مو و پروتئین‌های غیر الیافی را از سطح پوست زدود. برای این منظور پوست را در محلول آب آهک قرار می‌دهند و به آن ، سولفید سدیم می‌افزایند. هر مولکول سولفید سدیم بوسیله یک مولکول آب هیدرولیز شده ، یک مولکول سولفید هیدروژن سدیم ایجاد می‌کند که کندن پشم و مو را تسریع می‌کند.
حذف سایر زواید :

در این مرحله ، غده‌های پوستی بافتهای رنگی مو و مواد آهکی باقی مانده بوسیله ماشینهای ویژه از بین می‌رود.
حذف آهک :

آهک باقیمانده پس از مرحله قبل ، باید کاملا گرفته شود و گرنه چرم حاصل ، شکننده شده ، در سطح آن ترکهایی ایجاد می‌شود که از رنگ آمیزی درست و دقیق آن جلوگیری می‌شود. این عمل ، بوسیله مواد شیمیایی مانند نمکهای آمونیم ، جوش شیرین ،اسیدسولفریک و ... انجام می‌گیرد.
قلیایی کردن بوسیله خیساندن در مواد شیمیایی :

پس از عمیلیات آهک گیری ، پوست را در یک حمام قلیایی که حاوی نمکهای آمونیوم است، قرار می‌دهند که علاوه بر عمل آهک گیری ، اثر آنزیمها را افزایش داده و خواص مطلوبی از جمله لطافت ، قابلیت انعطاف‌پذیر و صاف شدن چرم بوجود می‌آورد. در این مرحله الیاف و بافتهای پوست منبسط شده ، سطح رویی پوست تمیز و باقی مانده پروتئین‌ها منجمد و از روی پوست پاک می‌شود.
گرفتن چربی پوست :

چون بعضی از پوستها مانند پوست گوسفند ، خوک و سگ دارای چربی است، بایستی پیش از عملیات دباغی ، چربی‌ها حذف شوند. برای این منظور چربی را بوسیله هیدروکسید سدیم به صابون تبدیل کرده ، بعد آن‌را با آب می‌شویند.
اسیدی کردن پوست :

در این مرحله ، پوست را در محلول اسیدی که حاوی نمک است، قرار می‌دهند. در این عمل ، نمک به‌علت خاصیت تراوش کنندگی که دارد، مانع تورم الیاف شده ، جذب پوست نمی‌شود. در صورتی که محلول اسید در الیاف پوست تا حد اشباع نفوذ کرده و با این عمل ، الیاف پوست صاف شده و پوست حالت نیم دباغی شده بخود می‌گیرد.
برش زدن و تراش دادن چرم :

پس از مرحله آب گیری از چرم دباغی شده ، آن‌را بوسله ماشین برش می‌دهند تا به هر ضخامتی که لازم باشد در‌آید. پس از مرحله آبگیری و برش زدن ، چرم را از ناحیه گوشتی بوسیله ماشینهای غلطکی به ضخامت‌های مورد نیاز ،‌ می‌تراشند. بعضی از چرمهای دباغی شده با مواد دباغی گیاهی را قبل از تراشیدن باید پاک و تمیز کرد تا ناحیه گوشتی چرم پاک شود. پرداخت کردن یا سمباده زدن عبارت است از پاک کردن و همگن کردن چرم و همچنین تراشیدن قسمتهای آسیب دیده که بوسیله ماشین صورت می‌گیرد.
رنگ آمیزی چرم:

مواد رنگی که از آنها برای رنگ آمیزی چرمها استفاده می‌شود، دو دسته‌اند:


مواد رنگی معدنی غیر محلول در آب مانند اکسید روی ، کرومات سرب و غیره که قدرت پوشش زیادی دارند.

مواد رنگی آلی محلول در آب مانند رنگهای آنیلی ، آنیونی و مواد رنگی نیتروژن دار ، دی‌فنیل آهن و غیره. این رنگها را بر اساس نفوذ در الیاف چرم ، به سه دسته کاتیونی ، آنیونی و مواد رنگی غیر قابل حل در آب تقسیم می‌کنند. برای جلوگیری از سفت و سخت شدن چرم پس از رنگ آمیزی ، باید به آن روغن زد تا بدین طریق خواص مطلوب زیر در آن ایجاد شود: نرم و قابل انعطاف شدن ، کاهش دادن میزان نفوذ گرما ، مقاوم شدن در برابر آب ، ایجاد قدرت کششی و افزایش طول.


انواع چرمها و بهینه سازی آنها :

انواع چربی بکار رفته

روغن گیاهی و یا روغن حیوانی
مواد چربی مانند واکسها ، روغنهای معدنی و پارافین
مواد چربی مصنوعی مثل هیدروکربنهای کلر دار
براق‌کننده‌ها :

پس از چرب کردن چرم ، نرم کردن ، خشک کردن و پرداخت کردن آن ، به‌منظور خوش نما کردن و افزایش دوام چرم ، آن را به روشهای مختلف براق می‌کنند. براق کننده‌های مهم عبارتند از:


مواد براق کننده رزینی که عمدتا از لاکهای شیشه‌ای تهیه می‌شود.
مواد براق کننده پروتئینی که معمولا از لاک ، نرم کننده ، عوامل پوششی و پر کننده منافذ ، مواد حفظ کننده ، مواد ثابت کننده و مواد رنگی تشکیل شده‌اند.
مواد براق کننده نیترو سلولز که شامل لاک ، حلال ، مواد رنگی نیترو سلولز ، مواد لاستیکی و مواد رقیق کننده می‌باشد.
انواع چرمهای رویه :

چرم کرم باکسی: از پوست گاو بدست می‌آید و بسیار نرم و لطیف است و دارای رخ صاف بوده و علائم طبیعی رخ آن بخوبی نمایان است.
چرم کرم باکسی چاپی: چرمی است که رویه آن بطور مصنوعی منقوش شده است. این چرم از نامرغوبترین پوستهای گاو که رویه آن معیوب باشد بدست می‌آید.
چرم دال باکسی: چرمی است که زیاد چرب شده و رخ آن منقوش است.
چرم ضد آب : چرم گاوی است که زیاد چرب شده رخ آن مات و دارای علائم طبیعی است

---

روغن‌ها و چربیهای حیوانی

پیه گاوی

از پالایش چربی گاو بدست می‌آید. برای این کار چربی حیوان را در آب می‌جوشانند تا ذوب شود و سپس آنها را از آب جدا می‌کنند. این چربی دارای نقطه ذوب 35 تا 38 درجه سیلسیوس ، زرد رنگ ، سخت و دارای خاصیت پرکنندگی خوبی است. به چرم خوب روغن می‌دهد، بدون آن که آن را زیاد نرم و کشدار کند. اگر در موقع استفاده ، گرم نباشد، نفوذ آن در پوست دشوار است. مصرف اصلی آن در خوراندن چربی‌های مخلوط (مثل مخلوط پیه و روغن ماهی) به چرم است.

وجود روغن ماهی به نفوذ بیشتر و عمیق‌تر پیه در چرم کمک می‌کند. اگر این ماده فاسد شود، در سطح چرم جمع می‌شود و لکه بوجود می‌آورد.
پیه گوسفندی

شبیه پیه گاوی است، اما سخت‌تر و سفیدتر است. نقطه ذوب آن هم 35 تا 38 درجه سیلسیوس است.
اسید استئاریک

این ماده در پیه گاو موجود است. جامدی سخت ، سفید رنگ و یک نوعاسید چرب است و دلیل اصلی شوره زدن چرم می‌باشد.
روغن سُم (neats foot oil)

از جوشاندن سم حیوانهای مختلف (بیشتر سُم گاو ، گوسفند و اسب) در آب بدست می‌آید. بعد از جمع‌آوری روغن از سطح آب ، به صورت مایعی غلیظ و زرد کم‌رنگ بدست می‌آید که در مجاورت هوا اکسید و کبود نمی‌شود. مصرف اصلی این روغن مرغوب ، در ساختن چرم‌های رُخ‌داری است که با نمکهای کروم (III) دباغی شده باشند. این روغن دارای قدرت نفوذ بسیار خوبی است و در عین حال که چرم را انعطاف‌پذیر می‌کند، از نرم شدن بیش از حد آن نیز جلوگیری می‌کند. در غیر این صورت ، رُخ چرم ، دو پوسته و زرد می‌شود و خط و چروک برمی‌دارد. روغن سم از نوع روغن‌های سیر شده است و می‌توان آن را سولفات‌دار کرد تا در آب حل شود.
روغن ماهی

روغن جگر ماهی که از جوشاندن جگر تازه ماهی در آب و جمع کردن روغن‌های جدا شده بدست می‌آید، مایع زرد مایل به قهوه‌ای با بوی تند ماهی است که نیم سیر شده است و به سادگی سولفات‌دار می‌شود. دارای قدرت نفوذ خوبی است ، به سادگی اکسید و رنگ آن کبود می‌شود. پس از سولفات‌دار کردن ، این عیب‌ها کمتر می‌شود. از مخلوط روغن ماهی سولفات‌دار شده و روغن معدنی برای روغن‌دهی چرم‌های زیره که با مواد گیاهی تهیه شده باشند و چرمهای آستری و رویه استفاده می‌شود.
روغن نهنگ

از چربی نهنگ بدست می‌آید. نوع مرغوب آن را هیدروژن‌دار کرده، از آن مارگارین تهیه می‌کنند. روغن سر نهنگ بیشتر خواص یک واکس را دارد و رنگ آن ، زرد مایل به قهوه‌ای است و بوی بد روغن ماهی را ندارد. این روغن را می‌توان سولفات‌دار کرد. نفوذپذیری آن بسیار زیاد است و مصرف آن در ساختن چرم‌های نرم دستکش و لباس است.
موئلون (Moellon)

موئلون نوعی چرم طبیعی است که با اکسید کردن روغن خام کبد ماهی هنگام پوست پیرایی پوست گوسفند و بُز تولید می‌شود. موئلون مصنوعی را از راه هوادهی تحت کنترل روغن خام کبد ماهی بدست می‌آورند. این نوع روغن در آب حل می‌شود و در برابر اسیدها پایدار نیست.
روغن‌های گیاهی

روغن نارگیل

این روغن گیاهی از فشردن پوست نارگیل بدست می‌آید. خواص آن شبیه روغن پشم است. مصرف آن برای چرم‌های سفید برتری دارد، زیرا در برابر نور تغییر رنگ نمی‌دهد. از محلول روغن نارگیل سولفات‌دار شده در مرحله روغن‌دهی از آن استفاده می‌شود.
روغن زیتون (Olive oil)

از این روغن در صنعت چرم‌سازی کمتر استفاده می‌شود. مصرف عمده آن در صنایع صابون سازی و صنایع غذایی است.
روغن گرچک (Cator oil)

این روغن از فشردن دانه‌های گیاه گرچک به صورت مایع غلیظ و کم رنگی بدست می‌آید. مخلوط آن ، با روغن پیه گاو را روغن چرم می‌نامند و از آن برای ضد آب کردن چرم‌های پوتین استفاده می‌شود و همچنین به عنوان نرم کننده در پرداخت چرم بکار می‌رود.
روغن بزرک (Linseed oil)

روغنی با خاصیت خشک شوندگی کامل است. برای مثال وقتی که در رنگ سازی از آن استفاده شود، بعد از مصرف ، در برابر هوا ، اکسید می‌شود و به صورت قشری سخت و چسبناک در می‌آید و به این دلیل ، در روغن‌دهی و خوراک دادن چرم استفاده نمی‌شود.
موم‌ها

موم ها (Waxs) در طبیعت فراوانند و در ترشحات بزاقی بعضی از حشره‌ها مثل زنبور عسل یافت می‌شوند. در حیوانها و گیاهان ، مومها به صورت یک لایه محافظ وجود دارند. مانند روغن نهنگ که به آن ، موم کافوری نیز می‌گویند. از نظر شیمیایی ، مومها از استری شدن اسیدهای چرب ده کربنی به بالا با الکل های یک عاملی که تعداد اتمهای کربنی مولکول آنها نیز از 10 بیشتر است، تشکیل شده‌اند.
موم کارنوبا

زرد رنگ و شکننده است و از نخل برزیلی بدست می‌آید. عامل صیقل دهنده و گران قیمتی برای چرم است و دوام آن را زیاد می‌کند. اثر انگشت و تاخوردگی روی آن باقی نمی‌ماند و رنگ آن در اثر گرد و غبار تیره نمی‌گردد و چرم را نرم می‌کند.
موم زنبور عسل

این موم با ذوب کردن لانه زنبور عسل بدست می‌آید و نقطه ذوب آن بین 60 تا 63 درجه سیلسیوس است. این موم ، گرد و غبار را به خود می‌گیرد و خاصیت چسبندگی زیادی هم دارد.


روغن پشم (لانولین)

این ماده از بقایای شستشوی پوست در مرحله هوازدگی و پشم‌زدایی بدست می‌آید. مواد سازنده آن متفاوت است و از مقداری چربی (گلیسرید) و واکسن‌ها (الکل و اسید چرب) ساخته شده است. معروف‌ترین نوع روغن پشم ، لانولین است. نفوذپذیری آن حتی در چرم‌های مکانیکی مانند چرم تسمه‌ای زیاد است.
موم کاندلیلا

خواص آن شبیه موم کارنوبا است و تنها نقطه ذوب آن پایین‌تر است.
موم پارافین

موم سفیدی است که از آن شمع‌های ارزان قیمت می‌سازند. مخلوط آن با رزین ، ماده اصلی برای ضد آب کردن چرم‌های دباغی شده با نمکهای کروم(III) است. در مرحله پرداخت چرم ، آن را با یک عامل حل کننده و آب مخلوط می‌کنند تا با رنگدانه تولید واکس غیر چسبناک کند.

---

انواع چرم

چرم مي تواند بطور عمده به 2 صورت چرم نيمه نهايي و چرم نهايي مورد استفاده قرار گيرد:
چرم نيمه نهايي شامل پوست گوسفند، بز و چرم دباغي شده است.
پوست اين حيوانات پس از مرحله تفكيك رنگرزي مي شوند و داراي 4 نوع درجه بندي هستند:
درجه1. AB
درجه2. C
درجه3. D1
درجه4. D2

پس از رنگرزي، پوست به 3 درجه تفكيك مي شود. ضخامت پوست گاو و گوساله ايراني از 08/ تا 5/1 ميلي متر و بر طبق نياز مشتري تنظيم مي شود.
اندازه پوست گوساله ايراني بين 6 تا 8 پا مي باشد و اندازه پوست گاو ايراني بين 12 تا 24 پا است.

اين مرحله به طور عمده شامل موارد زير مي شود:

اين چرم كه از نوع مرغوب پوست گاو يا گوساله است با اندازه 3 يا 4 پا به كشورهاي ديگر صادر مي شود. اين نوع چرم اساساً به منظور توليد كفش خانمها استفاده مي شود. ضخامت چرم گاو عبارتست از 1 الي 2/1 ميلي متر و اندازه آن عبارتست از 12 تا 16 پا و ضخامت چرم بز مورد استفاده در كفش عبارتست از 8/0 الي 1 ميليمتر و اندازه آن عبارتست از 3 الي 4 پا.


مراکز تهيه پوست وآسيبهای احتمالی آن:

توسط سازمان گوشت ملي ايران:
اين تشكيلات چندين مرتبه در سال اقدام به ذبح حيوانات در تهران و در ساير شهرها مي نمايد كه در هر زمان هزاران حيوان ذبح مي گردند. اين چرم ها به دليل قصابي شدن حيوانات توسط افراد متخصص در سلاخ خانه و با برنامه ريزي صورت گرفته توسط سازمان از مرغوبيت زيادي برخوردارند. تمامي حيوانات از لحاظ مبتلا بودن به بيماريهاي مهلك به دقت بررسي مي شوند. اين چرمها با پيشنهاد قيمت فروخته مي شوند.
توسط قصابهاي در سلاخ خانه:
حيوانات توسط قصابها در سلاخ خانه ذبح مي شوند و پيش از آن توسط يك دام پزشك حاضر در محل سلاخي بررسي مي شوند. سپس يك قصاب اقدام به سلاخي حيوانات مي نمايد و چرم را بدن حيوان ذبح شده جدا مي نمايد. يك قصاب ممكن است كه در روز 15 تا 20 حيوان را ذبح نمايد. آنها چرمها را به كسي مي فروشند كه به جمع آوري چرم مي پردازد. مرغوبيت چرمهايي كه بدين ترتيب جمع آوري مي شوند.كمتر از شيوه اول است چرا كه احتمالاً قصابها در زمينه جداسازي چرم مهارت ندارند و ممكن است كه به چرم آسيب وارد نمايند. دليل ديگر اين است كه زمان زيادي براي جمع آوري چرم جهت فروش به يك دلال لازم است.
توسط افراد غيرمتخصص در روستاها:
مرغوبيت اين نوع چرم به دليل ذبح سنتي بسيار پايين است. همچنين شرايط نامناسب در نگهداري مواد خام طي مرحله انبارش و ارائه به يك دلال احتمال آسيب به چرمها را افزايش مي دهد.
آسيب در مراکز کشاورزی:
دامهاي ضعيف كه در كارهاي كشاورزي استفاده مي شوند مي توانند موجب آسيبهايي در پوست آنها شوند. عوامل چون سوء تغذيه، بيماري،كودهاي چسبيده به بدن، داغ خوردگي، سيخ زدگي، بريدگي خراش و ساييدگي كيفيت پوست راكاهش مي دهد و ارزش آنها را كم مي كند. اين نهايت در خريد و فروش از ارزش آنها مي كاهد.
آسيبهای پوست در زمان كشتار دام:
يك روش از كشتار حيوان بلند كردن لاشه با پاهاي عقبي و بيرون آمدن خون از بريدگي گلو مي باشد. اين روش رنگ گوشت و پوست را بهبود مي بخشد و تركيباتي كه موجب افزايش فساد پوست مي گردد را جدا مي كند.
بريدگي در پوست به دليل تسهيل در جدا كردن لاشه از پوست و حفظ كردن شكل پوست، با دقت انجام مي شود.
پوست از طريق كشش مكانيكي و يا به صورت دستي از لاشه جدا مي شود. كشش زياد در حيوانات كوچك موجب آسيب ديدگي در پوست مي شود. روش كندن دستي به بريدگي افقي بزرگي جهت جدا كردن گوشت و چربي از پوست نياز دارد. آسيب هاي ناشي از پوست كندن شامل بريدگي هاي عمقي و گذاشتن اثر انگشت در قسمت گوشتي و ايجاد سوراخ در پوست مي باشد.
عمق اين بريدگي ها بر ضخامت تاثير مي گذارد و مي تواند در كيفيت چرم نهايي و ارزش آن تعيين كننده باشد.
آسيب های پوست در زمان حمل نقل :
در پوست صدمه هايي از جمله خراشيدگي، كبودي بر اثر شرايط نامناسب حمل و نقل به كشتارگاه به وجود مي آيد. همچنين لكه هاي بي رنگ و پررنگ چرم بر اثربخش افزايش سطح خون در پوست در زمان قبل از كشتار مي باشد كه اين نشان مي دهد نبايد قبل از كشتار فشار روحي به حيوان وارد شود


خاصيت اصلي چرم گوسفند در نرمي آن است و به همين دليل هم در توليد لباس مورد استفاده قرارمي گيرد. مصرف كنندگان چرم نهايي گوسفند ايراني نيز به همين نوع علاقمندند. ميانگين اندازه پوست مبدل به چرم شده گوسفند ايراني در هر قطعه 7 الي 5/7 پا وميانگين ضخامت پوست تبديل به چرم شده گوسفند 1 ميلي متر مي باشد. اين اندازه در صورت تقاضاي مشتريان قابل تغيير است.