طلا زرد رنگ است؟

[کامیار کاظمی]

رنگ‌های ویژه طلا: آبی، سیاه و ارغوانی

طلای‌خالص به ‌رنگ زرد پررنگ است و با افزودن‌ آلیاژهای طلای خالص می‌توانیم به طلا با رنگ‌های زرد، قرمز، زرد‌کم‌رنگ، سبز و حتی سفید دست‌ یابیم که البته نحوه ترکیب آلیاژ‌ها و میزان هر یک از آن‌ها بر نوع رنگ موثر است و این امکان وجود دارد که جواهراتی از طلا در رنگ‌هایی مانند: ارغوانی، آبی و سیاه نیز عرضه‌شود. حال چگونه چنین عملی میسر خواهد بود؟ در پاسخ باید گفت که کاربرد یک یا دو تکنیک، ما را درانجام این امر یاری می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان ساخت ترکیبات خاص از طلا (ترکیبات اینترمتالیک) و همچنین روکش مسطح را نام‌برد که به آن‌ها رنگ‌های جذابی را ارائه‌می‌کند. اما استفاده از این‌گونه تکنیک‌ها می‌تواند تاثیر‌های نامطلوبی برآلیاژهای ترکیب شده با طلای خالص نیز داشته باشد.

رنگ‌های حاصل از ترکیب اینترمتالیک:

الف) طلای ارغوانی(آماتیست یا طلای‌بنفش)

هنگامی‌که طلا وآلومینیوم به نسبت ثابتی با یکدیگر ترکیب شوند، ترکیبی با فرمول شیمیایی۲AUAL به‌وجود می‌آید که به معنی یک اتم طلا در مقابل دو اتم آلومینیوم است. تحت تاثیر این ترکیب، رنگ جذاب ارغوانی خواهیم داشت. در واقع ۷۹ درصد ترکیب فوق طلا است که ۱۸ عیار ارزیابی می‌شود.

ترکیب فوق و رنگ ارغوانی آن ماهیت استثنایی ندارد و بسیار شکننده محسوب می‌شود، به طوری‌که کار با آن از طریق شیوه‌های مرسوم دشواراست و اگر فردی بخواهد قطعه‌ای از طلای ارغوانی را چکش‌کاری کند ممکن است باعث خرد شدن آن شود.

ذوب طلا و آلومینیوم برای ساختن طلای ارغوانی کارآسانی نیست و نیاز به تجهیزات ذوب در حالت خلا دارد. با این وجود می‌توان قطعاتی از این نوع طلا را قالب‌بندی کرد. نقطه ذوب طلای موردنظر ۱۶ درجه سانتی‌گراد است که بالاتر از نقطه ذوب طلا و آلومینیوم به‌نظر می‌رسد. زیرا ترکیب آن از استحکام بیشتری برخوردار است. رنگ ارغوانی درترکیبی که آلومینیوم آن ۱۵ درصد است، حفظ می‌شود. اما چنین آلیاژهایی طی دومرحله که شامل: استفاده از ترکیب ارغوانی و تاحدودی محلول غنی از آلومینیوم است، شکل می‌گیرند. از این رو شکنندگی کمتری دارند و رنگ‌شان کم‌رنگ‌تر به‌نظرمی‌رسد. قطعه‌های قالب‌گیری شده توسط ماشین شکل‌گرفته و یا تراش داده‌می‌شوند و به ‌این ترتیب سنگ‌های طبیعی یا مصنوعی روی جواهرات نصب‌می‌شوند.

روش ساختن دیگر جواهرات به‌ وسیله طلای ارغوانی به این‌گونه است که رسوب دو فلز طلا و آلومینیوم به ‌نسبت معین و مناسب (از نظر فیزیکی) بخار داده شود (PVD ) تا طلای خالص به وجود آید. اقدام مذکور را می‌توان به کمک تعدادی از تکنیک‌هایPVD از جمله "اسپارتونیگ" انجام داد. جواهری که از این طریق ساخته می‌شود جنبه تجاری خواهد داشت.

روش" متالوژی پودر" نیز شیوه کاربردی دیگری محسوب می‌شود که بر اساس آن هفت الی ۳۰ درصد پودر کبالت، نیکل یا پالادیوم به پودر طلا و آلومینیوم افزوده شده و سپس پرس می‌شود. لازم به ‌ذکراست‌ که آلیاژهای مزبور، رنگ‌زیبای ‌ارغوانی را ساخته و همچنین کار با آن رضایت‌بخش است. آلیاژ‌های تزیینی طلای ارغوانی مرکب از ۷۰ الی ۸۵ درصد طلا هستند و بقیه آن را آلومینیوم تشکیل می‌دهد و از طریق ذوب شمش در خلا ساخته می‌شود. نیز، موردنظر قرارگرفته‌اند که تحت این شرایط و با استفاده از نیروی گریز از مرکز به صورت اتم درآمده و پودر حاصل از ترکیب قالب‌بندی می‌شود و تحت پرس و فشار الکتریکی قرار می‌گیرد. سطوح ناتمام را می‌توان با ترکیب طلای خالص، نقره، پلاتینیوم و یا دیگر آلیاژها مستحکم کرد.

"سیم‌های طلای ارغوانی" با ترکیب سیم‌های آلومینیوم دارای روکش طلا و یا سیم‌های طلای حاوی روکش آلومینیوم، ساخته می‌شوند و پس از آن تحت درجه حرارت ۷۰۰-۴۵۰ درجه سانتی‌گراد درمحیطی که به‌طورتقریبی هوا وجود ندارد، قرار می‌گیرد.

به این طریق سیم طلای ارغوانی محکم و قابل انعطاف می‌شود. همچنین به کمک این شیوه با قرار دادن لایه‌ای از آلومینیوم روی سطح و حرارت دادن آن می‌توان ترکیبی ارغوانی به دست آورد. ریختن پودر گرم طلا و آلومینیوم‌ بر روی لایه‌های زیرین فلز نیز در ایجاد پوشش ارغوانی رنگ موثر است.

طلای آبی

ترکیب اینترمتالیک طلا و ایدیوم، رنگ آبی شفافی را به ‌وجود می‌آورد. دیگر ترکیبات مانند طلای ارغوانی دو مرحله‌ای بوده و تا حدودی از استحکام و انعطاف برخوردار است. تکنیک‌های تولید همچنین با روش‌های کاربردی طلای ارغوانی هماهنگی دارند.

طلای سیاه، خاکستری و قهوه‌ای روش‌های مختلفی برای دستیابی به رنگ‌های فوق هستند.

سه تکنیک مطرح شده برای دستیابی به طلای سیاه:

- وضعیت الکترود برای مثال رودیوم سیاه‌رنگ یا روتینیوم

- ماهیت شیمیایی بخار کربن حاوی پلاسما

- اکسیداسیون طلای عیار حاوی کبالت یا کرومیوم...

منبع: نشریه طلا و جواهر