آیات قران

[MARYAR]

دوست عزیز در همین پستی که گذاشتید سمت چپ ارسال ها و تاریخ عضویت و .. شماره عضویتتون در خط 5م نوشه شده

[Amiraliamirali]

كار و اشتغال از ديدگاه آيات و روايات

اگر نظام آفرينش را با دقت بررسي كنيم در مي يابيم كه خدا جهان را بر اساس حركت و كار قرار داده و سير تاملي موجودات را بر اين پايه استوار فرموده است . از ذره تا خورشيد ، هر يك از موجودات كوچك و بزرگ اگر از فعاليت و كار باز ايستند ، به مقدار خويش به گوشه يي از اين مظام بزرگ لطمه مي زنند و در مسير تكاملي خود نيز وقفه ايجاد مي كنند . انسان نيز جزئي از اين جهان است و در چنين صحنه ي پرتلاش نبايد بيكار بماند زيرا دور از خرد و انصاف است كه موجودي از فعليت ها و حركتهاي ديگر موجودات بهره بگيرد و خود بهره ندهد و سربار ديگران باشد و نيز مي دانيم كه دستيابي به پيشرفتهاي معنوي و مادي با حركت و كار و كوشش امكان پذير است و آنكه تن به كار نمي دهد و از رنج كار مي پرهيزد خود رااز رسيدن به كمال باز مي دارد ديانت پاك اسلام كه قوانينش بر زير بناي محكم و ريشه دار فطرت بنا شده و مقرراتش خواسته ها و كشش هاي فطري و نهادي انسان را در بر دارد ، به كار ارج مي دهد و بر خلاف برخي اديان پيروان خود را به كار و فعاليت وا مي دارد و گوشه گيري و رهبانيت را ناروا مي شمارد.
در اخبار پيشوايان و ائمه معصومين عليه السلام آمده است كه از بيكاري و كسالت پرهيز كنيد و سستي را از دامن زندگي پر از حركت و جنب و جوش دور نمائيد.
امام علي (علیه السلام) فرمودند : آفه النجح الكسل [1] آفت و نابود كننده كاميابي و پيروزي ( رسيدن به چيزي ) سستي و بيكاري است. امام باقر(علیه السلام) فرمودند : الكسل يضر بالدين و الدنيا [2] كسالت و بيكاري و سستي ضرر رساننده به دين و دنيا است . در روايان ديتي و معارف بلند اسلامي نه تنها كار و كوشش و تلاش براي تامين زندگي دنيا سفارش شده است بلكه پيوندي محكم و وثيق با زندگي آخرت برقرار شده است و انگيزه انسان را براي انجام كار و پرهيز از بيكاري و رسيدن به سعادت اخروي چندين برابر كرده است و ضريب فعاليتهاي فرد را در زندگي هم اطمينان بخش نموده و هم چرخش حركت او را سراعت بخشيده است. اميرمومنان علي (علیه السلام) فرمودند: الكسل يفسد الاخره [3] بيكاري و سستي و تنبلي آخرت انسان را فساد مي كند . امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ان كان الثواب من الله ، فاكس لماذا ؟ [4] اگر چشم اميد به ثواب و اجرت از خداوند داري و اين كار را به عهده خداوند مي داني پس چرا سستي و تنبلي و بيكاري را پيشه خود ساخته اي؟
در اين حالت كار در برگيرنده كليه شكوهاي كار انساني ، در هر سطح از مهارت و مزد بوده و شامل كارفرمايان و كارگران به صورت همرديف و يكسان است. [5] به هرحال، مراد از كار در اين تحقيق شامل هر نوع كا رفكري و جسمي كه داراي بازدهي و نتيجه اي براي بهره دهي و بهبود بخشي زندگي و حيات مادي و معنوي افراد جامعه باشد را شامل مي شود . دانشمندي كه با دانش و تحقيق رهبري و راهنمايي اجتماعي را به عهده دارد. پزشكي كه بيماران را مداوا مي كند. مهندسي كه نقشه ي ساحختماني را مي ريزد ، گوينده و سخنراني كه براي ارشاد مردم سخن مي گويد ، نويسنده يي كه با نوشتن خدمت مي كند و دانشجويي كه در راه تحصيل رنج مي برد ، همه كار ‌مي كنند . با اين تفاوت كه ارزش كارها و بازدهي آنها از نظر زمان و مكان يكسان نيست . قرآن كريم براي بهره برداري از زمين و نقشهاي الهي توصيه به تلاش و فعاليت براي زندگي و حيات مادي و معنوي مي فرمايد : و لقد مكنا كم في الارض و جلعناكم فيها معايش قليلا ما تشكرون [6]
«و به تحقيق شما را در زمين قدرت عمل داديم و براي شما در آن ، وسايل معيشت نهاديم اما چه كم سپاسگزاري مي كنيد.»
و در جاي ديگر مي فرمايد :
والارض مددنها و القينا فيها رواسي و انبتنا فيها من كل شي موزون õ و جلعنا كم فيها معايش و من لستم له برازقين [7]
و زمين را گستردانيديم و در آن كوههاي استوار افكنديم و از هر چيز سنجيده اي رد آن روياندييم و براي شما و هر كس كه شما روزي دهنده او نيستند ، در آن وسايل زندگي قرار داديم و از قرآن صالح پيامبر (علیه السلام) خطاب به قوم ثمود نقل مي كند و مي فرمايد :
... هو انشاكم من الارض و استعمر كم فيها فاستغفروه ...[8]
اوست (خدا ) كه شما را در زمين پديد آورد و از شما خواست كه زمين را آباد كنيد.
البته بايد توجه داشت كه خداوند كريم، تمام مقدمات آباد كردن زمين و ايجاد اشتغال را كه از حيطه اختيارات انسانها خارج بوده فراهم آورده است و اين نشان مي دهد كه همانطوري كه تكويناً چنين مقدمات و وسايل را براي فعاليت و كوشش انسان جهت معاش و حيات مادي و معنوي و تامين زندگي انسانها فراهم آورده و در اختيار بشر قرار داده است تا انسانها بتوانند در سايه بهره بردن اين اسباب و علل به تكامل برسند و به اهداف خود نزديك شوند ، وظيفه انسانها هم است كه با تلاش و كوشش فكري و جسمي مقدمات و اسباب تشريعي اين عمل را در حيطه و اختيار آنها گذاشته شده براي خود و ديگران جهت بهره دهي و بهره برداري آماده سازند و بستر را براي رسيدن جامعه به يك حيات معقول مادي و معنوي آماده كنند تا همگان بتوانند از نعم الهي و داشتن يك زندگي معقول برخوردار شود.
در خصوص آماده سازي بستر براي معاش و زندگي انسانها مي فرمايد :
و ارسلنا الرياح لواقع فانزلنا من السماء مآء فاسقينا كموه ُو ما انتم له بخازنين [9]
و بادها باردار كننده فرستاديم و از آسمان، آبي نازل كرديم، پس شما را بدان سيراب نموديم و شما خزانه دار آن نيستند و درجاي ديگر قرآن مي فرمايد:
هوالذي جعل لكم الارض ذلولاً فامشوا في مناكبها و كلوا من رزقه و اليه النشور[10]
او خدايي است كه زمين را براي شما قرار داد پس در راههاي آن حركت كنيد و از روزي آن بخوريد و بازگشت شما در قيامت بسوي اوست .
همه اين آيات الهي انسانها را تشويق به فعاليت ، كار ، تلاش و ايجاد اشتغال و از بين بردن معضل بيكاري مي كند ، اين آيات الهي انسانها را تشويق به فعاليت ، كار ، تلاش و ايجاد اشتغال و از بين بردن معشل بيكاري مي كند ، اين آيات الهي حركت بخش ، نيرودهنده هستند و جامعه ديني با داشتن چنين دستورات و توصيه هاي والا ، بايد خود را از معضل بيكاري برهاند و تمام نيرو و امكانات خود را براي ايجاذ اشتغال و زمينه هاي زندگي سالم را براي افراد خود فراهم كند.
حضرت امير عليه السلام در ذيل آيه 61 سوره هود ( كه گذشت ) مي فرمايند:
خدا ايشان ( قوم ثمود ) را به آباد كردن زمين فرمان داد تا حبوبات ، ميوه ها و نظاير آن را كه براي زندگي آفريدگان قرار داده وسيله ي معيشت آنان باشد.
و اين نكته قابل دقت است كه در همين سوره (هود / 61 ) قرآن نمي گويد خداوند زمين را آباد كرد و در اختيار شما گذاشت ، بلكه مي گويد عمران و آبادي زمين را به شما تفويض كرد و در اختيار شما قرار داد و وسايل از هر نظر براي شما آماده شده است . شما بايد با كار و كوشش زمين را آباد سازيد و منابع آن را به دست آوريد و بدون كار و كوشش سهمي نداريد . در ضمن اين حقيقت نيز از آن استفاده مي شود كه براي عمران و آبادي بايد به يك ملت مجال داد و كارهاي آنها را بدست آنان سپرد و وسائل و ابزار لازم را در اختيارشان گذارد. [11] تا ابتكار و قدرت خود را به كار بندند به توسعه و تكنولوژي و صنعت گوناگون دست يابند كه داشتن آنها لازمه زندگي اين دنيا مي باشد . مهمترين مساله ي كه در اين بين بايد درنظر داشت ، شناخت انسان است همه تلاشها و كوششها براي ارزش گذاري و اهميت دادن به انسان است ، بحث اشتغال و كار خود موضوعيتي ندارد بلكه براي انسان است و ارزش دادن به انسان است . اگر گروهي بخواهند در اين خصوص تعلل بورزند و سستي در دين او را روا بدارند در حقيقت به منزلت و شخصيت انساني انسان لطمه وارد خواهند كرد . چنانچه در متن اقتصادي جامعه شاهد بروز ناهنجاريها و رفتارهاي غير انساني ، افراد بيكار و محتاج و نيازمند هستيم. بسياري از انحرافات اجتماعي و آسيب ها و صدمات اجتماعي ، اقتصادي ، فرهنگي ناشي از اين پديده ناميمون و ناموزون در جامعه است.
شناخت انسان اولين گام براي رفع معضل بيكاري :

اگر توجه به شناخت انسان نشود ، تمامي ارزشها ي اجتماعي و الهي كه مربوط به فرهنگ جامعه است دجار اختلال و نارسايي خواهند شد. قرآن كريم به دقت ما را متوجه اين مي كند و مهمترين مساله در تعليم و تربيت كتاب و حكمت ، شناخت انسان معرفي مي كند . چرا كه اين انسان است كه بايد به مبدا معتقد باشد به معاد معتقد باشد و به وحي معتقد باشد ، متخلق به اخلاق الهي و اجتماعي باشد ، اوست كه بايد عمل كند ، در سوره هود / 10 كه فرمود:
« و لقد مكناهم في الارض و جلعناكم فيها معايش قليلاً ما تشكرون » تمكين هم براي انسان است و هم براي جان انسان . در تمكين ، آفرينش مكان لازم است اولاً خلقت متمكمن لازم است ثانياض استقرار متمكن در مكان لازم است ثالثاً تامين نيازهاي متمكم لازم است رابعاً اين امور چهارگانه مربوط به تن آدمي است.
فرمودند : ما زمين را خلق كرديم ، شما را آفريديم ، يعني بدنتان را از خاك و امثال خاك آفريديم ، شما را در زمين مستقر كرديم ، معايش بدني شما را هم داديم . يعني اين امور چهارگانه : مكان ، متمكن ، معيشت و استقرار متمكن در مكان است و معيشت چنين متمكني مربوط به تن شماست . در قبال مكان ، مكانت است ، منزلت است ، رتبت ست . مكانت آفريد ، روحي كه داراي مكانت است آفريد، اين روح را به آن مكانهاي رفيعه رساند ، معايش روحاني را كه باعث ثبات و بقاء و دوام چنين متمكني است خلق كرد و اينها را بعنوان نعمت عظيم و بزرگ براي انسان بازگو كرد.[12] هم مكان و هم مكانت را بيان كرد تا ابعاد وجودي انسان با همديگر مورد توجه قرار گيرد و اگر يكي آسيب ديد ديگري هم صدمه خواهد ديد يعني اگر معيشت انسان مورد غفلت قرار گرفت و افراد جامعه از نظر اقتصادي و زندگي مادي در مضيقه مالي و اقتصادي قرار گرفتند مكانت و منزلت انساني آنها هم مورد خدشه و آسيب قرار خواهد گرفت و رشد معنوي و روحاني آنها به سكون گرائيده خواهد شد . و شاهد رشد معنوي و مادي جامعه نخواهيم بود و نتيجه اي جز پسگرايي و پسرفت جامعه نخواهد داشت .
داشتن كار و پرداختن به اشتغال بخشي از زندگي عبادي انسان است :

قرآن كريم در برخي از آيات خود تنبلي و سستي را ضد ارزش معرفي مي كند و اگر كساني صرفاً بخواهند منطقي را پيشه كنند كه عبادت منحصر در نماز و روزه باشد و بدون توجه به بعد مادي حيات ، خود را بنده خدا معرفي مي كند ، قرآن چنين منطقي را مردود و مطرود مي داند و مي فرمايد:
فاذا قضيت الصلاه فانتشروا في الارض و ابتغوا من فضل الله و ذكروالله كثيراً [13] چون نماز گزارده شد در روز زمين پراكنده گرديد و فضل خدا را جويا شويد و خدا را بسيار ياد كنيد. جمله وابتغو ا من فضل الله يا تعبيرات مشابه آن در قرآن كريم به معني طلب روزي و كسب و تجارت آمده است و اين اهميت موضوع را مي رساند كه خداوند بعد از عبادت معنوي انسانها را به عبادت مادي و كسب روزي حلال و پرداختن به كار و تلاش دعوت مي كند و جامعه را از رخوت و سستي و بيكاري و پرداختن به امور غير ضروري يا تفريجات غير ضروري پرهيز مي دهد و دعوت به سازندگي ، پيشرفت و توسعه مي كند زيرا اگر ملتي دائماً در تلاش و فعاليت هاي فكري و جسمي باشند ممكن نيست كه پيشرفت نداشته باشند . چنانچه حضرت امير عليه السلام فرمودند : ان الله يحب المحرف امين [14] خدا انسان شاغل و داراي حرفه امين و رستگار را دوست مي دارد و در روايت ديگري امام صادق (علیه السلام) از رسول گرامي اسلام « ص » نقل مي فرمايد كه :
العباده سبعون جزء افضلها جزء طلب حلال [15] عبادت هفتاد جزء دارد كه بالاترين و با فضيلت ترين آنها دنبال رزق و روزي حلال بودن است . در روايت آمده است كه شخصي به امام صادق عليه السلام عرض كرد : مرد مي گويد : من در خانه مي نشينم ، نماز مي خوانم ، روزه مي گيرم و پروردگار را عبادت مي كنم و اما روزي من مي رسد » امام فرمود: او يكي از سه دسته است كه دعا و خواسته هاي او مستجاب نمي شود. [16] و همچنين فرمودند : اگر كسي به خانه برود و در را بر خود ببندد ، آيا از آسمان چيزي براي او فرود مي آيد. [17] امام هفتم عليه السلام فرمودند : من طلب هذا الرزق من حله ليعود به علي نفسه و عياله كان كالمجاهد في سبيل الله [18] كسي كه براي اداره ي خود و خانواده اش از راه حلال حوياي روزي باشد همچون مجاهد در راه خداست.
در روايت ديگر وارد شده است كه از امام صادق عليه السلام در مورد كشاورزان سوال شد آن حضرت فرمودند:
هم الزارعون كنوز الله في ارضه و ما في الاعمال شي ء احب الي الله من الزراعه و ما بعث الله نبياً الا زراعاً الا ادريس فانه خياطا؛ ً آنان (كشاورزن ) گنجينه هاي خدا در زمينند ، در كارها چيزي محبوبتر از كشاورزي نزد خدا نيست ، و خدا همه انبياء را در حالي كه كشاورز و زارع بودند مبعوث فرمود مگر ادريس پيامبر (علیه السلام) كه شغل او خياطي بود.
پی نوشت ها :
[1] - ميزان الحكمه ج 8 ص 392
[2] - همان منبع
[3] - همان منبع ص 393
[4] - همان منبع ص 393
[5] - همان منبع ص 673
[6] - سوره اعراف آيه 10
[7] - سوره حجر آيه 19 – 20
[8] - سوره هود آيه 61
[9] - سوره حجر آيه 22
[10] - سوره حجر آيه 22
[11] - سوره الملك آيه 15
[12] - تفسير سوره اعراف ، حضرت آيت ا.... جوادي آملي
[13] - سوره جمعه آيه 10
[14] وسايل الشيعه ج 12 ص 13 حديث 14
[15] - همان منبع حديث 15
[16] - همان منبع ص 14 حديث 2
[17] همان منبع ص 11 ج 4
[18] - همان منبع ص 25 ج 3

[Amiraliamirali]

انفاق ؛ كليد اقتصاد | نگاه اسلامي به اموال


با دقت در آيات راجع به اقتصاد و امور مربوط به آن ، درمي يابيم كه قرآن كريم به مال و اسباب دنيوي با ديد الهي نگاه كرده و افراد را به داشتن تقوا در بعد مادي تشويق نموده است . رعايت تقواي مالي ، مستلزم جهادي مستمر و دقيق با نفس و شيطان و عوامل شيطاني پيرامون خود است. خداوند در قرآن وظايف افراد را نسبت به اموال خود يا ديگران معين مي كند مانند آياتي كه درباره زشت و گناه بودن اسراف و تبذير در قرآن آمده است.


1- دارايى و اموال را از خود ندانيد بلكه از خداست كه چند روزى امانت به شما داده است :

«وَ ءَاتُوهُم مِّن مَّالِ اللَّهِ الَّذِي ءَاتَئكُمْ : از مالى كه خدا به شما داده به آنان بدهيد»[1]
1- دارايى و اموال را از خود ندانيد بلكه از خداست كه چند روزى امانت به شما داده است. «مال اللّه»
2 - ثروتمندان، در قبال ازدواج زيردستان خود، مسئوليّت دارند. «و آتوهم من مال اللّه الّذى آتاكم»[2]

«وَ أَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَكمُ مُّسْتَخْلَفِينَ فِيهِ : و از آنچه شما را در (استفاده از) آن جانشين قرار داد،
انفاق كنيد.»[3]
1- ايمانى ارزشمند است كه همراه با كمك به فقرا باشد. «آمِنوا... أنفِقوا»
2- انفاقى ارزشمند است كه برخاسته از ايمان و انگيزه الهى باشد. «آمِنوا... أنفِقوا
3- هر چه انسان دارد، عاريه و امانت است، مالك اصلى فقط خداست. «جعلكم مستخلفين فيه
4- گرچه ايمان و انفاق، تكليف و وظيفه است، ولى خداوند براى آن پاداش قرار داده است. «فالّذين آمنوا... و أنفقوا لهم أجر كبير» آرى پاداش، كليد تشويق به عمل است.[4]

------------
2- انفاق كننده، به عنوان نايب از مالك اصلي مال را مي بخشد

قرآن كريم انفاق را در رديف ايمان به خداي متعال قرار داده است و آن را عملي نيابي به شمار مي آورد، يعني كسي كه انفاق مي كند، چيزي از مال خود نمي دهد، بلكه به عنوان نايب از مالك اصلي (خداوند متعال) آن را مي بخشد: «ءَامِنُواْ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَكمُ مُّسْتَخْلَفِينَ فِيهِ فَالَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكمُ ْ وَ أَنفَقُواْ لهَُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ»[5]؛ به خدا و پيامبر او ايمان آوريد و از آنچه شما را در [استفاده از] آن جانشين [ديگران] كرده انفاق كنيد، پس كساني از شما كه ايمان آورده و انفاق كرده باشند، پاداش بزرگي خواهند داشت.

انفاق سبب آرامش است

«خُذْ مِنْ أَمْوَالهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِم بهِا وَ صَلّ ِ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَوتَكَ سَكَنٌ لهَّمْ»[6]
از اموالتان صدقه بدهيد كه سبب آرامش است.

«وَ مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَ تَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةِ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ...».[7]
پيام ها :
1- اگر هدف، تحصيل رضاى خداوند و رشد و كمال روحى باشد، كارها بارور مى‏ شود. «ابتغاء مرضات اللّه... فاتت اُكلها ضعفين»
2- اخلاص، ساده بدست نمى ‏آيد، بايد به سراغ آن رفت. «ابتغاء مرضاة اللّه»

انفاق عامل بركت و افزايش در مال

«مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ... أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فيِ كلُ ِّ سُنبُلَةٍ مِّاْئَةُ حَبَّةٍ»[8]
1- سفارش به انفاق و منع از اسراف و تبذير، بهترين راه براى حلّ اختلافات طبقاتى است. همچنان كه پيدايش و گسترش ربا، زمينه ساز و بوجود آورنده‏ ى طبقات است. لذا در قرآن آيات لزوم انفاق و تحريم ربا در كنار هم آمده است.
2- تشويق و وعده‏ ى پاداش، قوى‏ ترين عامل حركت است. پاداش هفتصد برابر. «واللّه يضاعف»
3- لطف خداوند، محدوديّت ندارد. «واللّه يضاعف ... واللّه واسعٌ عليم»
4- اگر انفاق مال، تا هفتصد برابر قابليّت رشد و نمو دارد؛ «كمثل حبّة انبتت سبع سنابل فى كلّ سنبلة مأة حبّة» پس حساب كسانى كه در راه خدا جان خود را انفاق مى‏ كنند چه مى‏ تواند باشد؟! «واللّه واسعٌ عليم» [9]
--------------
پي نوشت
1ـ سوره نور، شريفه 33
2-تفسير نور .حجة الاسلام قرائتي
3و5ـ سوره حديد ، شريفه 7
4-تفسير نور .حجة الاسلام قرائتي
6-سوره توبه ، شريفه 103
7- سوره بقره ، شريفه 265
8- سوره بقره ، شريفه 261
9-4-تفسير نور .حجة الاسلام قرائتي

---

كار و تلاش از منظر قرآن


انسان هاي مسلمان و مومن، آيات قرآن و كلام خدا را، محكم ترين كلام و يقيني ترين دليل و سند براي رشد و تعالي خود و جامعه خود تلقي مي كنند و آن را بي هيچ چون و چرايي قبول و بدان عمل مي كنند. در قرآن كريم اين معجزه جاودانه، پيامبر رحمت براي همه انسان ها، كه از آن در بين مسلمين به عنوان قانون اساسي و حق بشر براي جوامع بشري نام برده مي شود به موضوعات بسياري براي هدايت و رشد و تعالي و تكامل بشر اشاره شده است كه از آن جمله است، موضوع “كار و تلاش”.
قرآن كريم، در آيات منور خود، با صداي رسا، در طول تاريخ اسلام به عالم و آدم اعلام كرده است كه اي انسان ها بدانيد “براي آدمي جز آنچه خود انجام داده، نخواهد بود” يعني بقاي وجود و هستي آدمي “بودن” او، حيات مادي و معنوي، دنيوي و اخروي او، شخصيت و هويت او و بلكه همه چيز او منوط و وابسته به “كار و تلاش” اوست و لاغير و “هركس كوشش كند، فقط براي شخص خود كوشش كرده است” و “به سوي خود اوست و خدا البته بي نياز است”
و از اين دسته آيات، در قرآن بسيار است كه متعاقبا به برخي از آنها اشاره خواهدشد.
و اما، در قرآن از كلمات مترادف و هم معني “كار و تلاش” نيز فراوان ياد شده است: براي مثال: در قرآن از كلمه “عمل” با مشتقاتش 366 و كلمه فعل با مشتقاتش 107 و كلمه جهد با مشتقاتش 41 و كلمه سعي با مشتقاتش 30 مرتبه و كلمه “صنع” با مشتقاتش 30 مرتبه و ... استفاده شده است.
و نيز در قرآن كريم حدود 400 آيه در تشويق به “كار و تلاش” و بيان ارزش و اهميت “كار و تلاش” وارد شده است و همچنين، تعدادي از آيات منور قرآن كريم، درباره مشاغل پيامبران بزرگوار الهي است هرچند مسئويت خطير و اصلي همه پيامبران الهي، هدايت جوامع بشري بوده است و در اين راه با استفاده از شيوه هاي تربيتي ممكن و تحمل رنجهاي طاقت فرسا به تعليم انسانها پرداخته و دلسوزانه وجود خويش را وقف انسانيت نموده اند، اما آنها بر اينكه سربار ديگران نباشند، خود به “كارو فعاليت” مشغول بوده اند تا هم معاش خويش را تامين نمايند و هم ديگران را در اين مسير تشويق به “كار و تلاش” كنند، به همين جهت به مشاغل برخي از آنان اشاره مي شود. براساس برخي از آيات از جمله سوره هود، آيه 37، سوره قصص، آيه 27، سوره انبياء، آيه 80 و ... شغل حضرت نوح(ع) نجاري، شغل حضرت شعيب(ع) شباني و كارگري، شغل حضرت موسي(ع) شباني و كارگري، شغل حضرت داود(ع) زره سازي و آهنگري، شغل حضرت آدم(ع) كشاورزي، شغل حضرت ابراهيم(ع) كشاورزي و دامداري، شغل حضرت ادريس(ع) خياطي، حضرت يعقوب و ايوب(ع) كشاورزي و دامداري، شغل حضرت هود و صالح(ع) تجارت،شغل حضرت سليمان(ع) حصيربافي و حكومت، شغل حضرت عيسي(ع) نجاري و حضرت محمد(ص) تجارت و صيادي و شباني بوده است. باعنايت به آنچه نقل شد، انبياي بزرگوار الهي، براي گذران زندگي و تامين معيشت خويش هركدام به “شغلي” اشتغال داشته اند و همچنان كه گفته شد، قرآن كريم در آيات متعددي انسان را به “كار و كوشش” و “سعي و تلاش” توصيه و تشويق نموده است كه در ذيل به تعداد اندكي از آنها اشاره مي شود:
- ان سعيكم لشتي،(1) كه سعي و تلاش شما مختلف است ...
- و من اراد الاخره و سعي لها سعيها و هو مومن ...(2)
و آن كسي كه سراي آخرت را بطلبد و “سعي و كوشش” خود را براي آن انجام دهد، در حالي كه ايمان داشته باشد، سعي و تلاش” او (از سوي خدا) پاداش داده خواهد شد.
- و ان ليس للانسان الاما سعي ...(3)
و اينكه براي انسان بهره اي جز “سعي و كوشش” او نيست و سعيش بزودي ديده مي شود. او به نتيجه اش مي رسد. سپس به او جزاي كافي داده خواهد شد.
- كل نفس بما كسبت رهينه(4)، هركس در گروه اعمال خويش است.
- يوم تجد كل نفس ما عملت من خير محضرا(5)
روزي كه هركس اعمال نيكي را كه انجام داده حاضر مي بيند.
-... و ما التنهم من عملهم من شيء ...(6)
و از عمل آنها چيزي نمي كاهيم و هركس در گروه اعمال خويش است.
-... كل يوم هو في شان،(7) او هر روز در شان و “كاري” است.
- فاذا فرغت فانصب،(8) هرگاه از “كاري” فارغ شدي، به “كار” ديگري بپرداز.
- فاذا قضيت الصلوه فانتشروا في الارض ...(9)
آنگاه كه نماز (جمعه) پايان يافت، در پي “كسب وكار” روي زمين پراكنده شويد و از فضل و كرم خداوند نصيب و روزي طلبيد.
- ان اصحاب الجنته اليوم في شغل فاكهون.(10)
به درستي كه اهل بهشت در آن روز در كاري شادي كنان هستند.
- يا ايها الانسان انك كادح الي ربك كدحا فملاقيه.(11)
اي انسان، به درستي كه تو كوشنده اي (باتلاش و كوشش) به سوي پروردگارت مي روي، و او را ملاقات خواهي كرد.
-... من امن بالله و اليوم الاخر و عمل صالحا ... (12)
كسي كه به خدا و روز آخرت ايمان آورد و “كار نيك” انجام دهد، پس خوف و اندوهي بر او نخواهد بود.
- من عمل صالحا من ذكر او انثي و هو مومن ...(13)
هر مرد يا زني “كار شايسته” انجام دهد و مومن نيز باشد پس زندگي و حيات پاكيزه اي به او مي دهيم و به بهتر از آنچه “عمل” كند پاداش مي دهيم.
- و جعلنا هم ائمه ... و اوحينا اليهم فعل الخيرات ...(14)
آنها را پيشواياني قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مي كردند و انجام “كارهاي نيك” و ... را به آنها وحي كرديم.
- والذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا ... (15)
و آنان كه در راه ما با جان و مال (تلاش و كوشش) كردند، محققا آنها را به راه هاي خويش هدايت مي كنيم كه خداوند هميشه با “نيكوكاران” است.
- من كان يريد العزه فلله ... و العمل الصالح يرفعه ...(16)
هر كه عزت خواهد، عزت يكسره خاص خداست، كلمات پاكيزه به سوي او بالامي روند و “عمل شايسته” كلام پاكيزه را بالامي برد و كساني كه در جهت بدي “عمل” مي كنند، عذابي سخت دارند و نيرنگشان نابودشدني است.
- من عمل صالحا فلنفسه ...(17)
هركس “عمل صالحي” انجام دهد به نفع خويشتن انجام داده و هركس “عمل بدي” انجام دهد، به ضررخويش كرده است و پروردگار تو بر بندگان ستم كننده نيست.
- الذي خلق الموت و الحيوه ليبلوكم ايكم احسن عملاو هو العزيز الغفور.(18)
او كسي است كه مرگ و زندگي را آفريد تا شما را در بوته آزمايش قرار دهد كه كدام يك از شما از لحاظ “عمل” نيكوتريد و اوست كه صاحب عزت و آمرزنده است.
- و من يسلم وجهه الي الله و هو محسن ...(19)
هركس با اخلاص رويش را به سوي خدا كند و “نيكوكار” باشد، پس به تحقيق به دستگيره و ريسماني محكم متمسك شده است.
اندرزهاي لقمان حكيم به فرزندش در رابطه با كار و تلاش
لقمان حكيم كه خود از مصلحين بزرگ بشري است و حكمت را خداوند سبحان در قبال تفكر فراوان، عبوديت و بندگي، صفاي باطن، راستي گفتار، پرهيز از بيهوده گويي و حرام به او عنايت كرده است، در پندها و اندرزهاي گهربار خود، گويي نه تنها فرزندش را، بلكه همه ابناي بشر را در طول تاريخ و قرون و عصار پس از خود، مخاطب قرار داده و با انتقال حكمت هاي گرانبها و ارزشمند، آنان را با اسرار و رموز زندگي سالم آشنا ساخته و راه سعادت و كمال را به آنان نشان مي دهد.
و از آن جمله است بيانات و توصيه هاي حكيمانه او در ارتباط با كار و تلاش كه متعاقبا به برخي از آنها اشاره مي شود:
لقمان حكيم به پسرش فرمود:
- فرزندم برتو باد كه، از انتخاب كاري كه توان انجام آن را نداري هرچند پرفايده باشد بگذري.
- فرزندم، (دركارها) ميانه رو باش، نه ممسك و نه اسراف كننده.
- فرزندم، در كارهاي خود كمك مخواه مگر ازكسي كه در انجام حاجت و همراهي تو اجرت بگيرد.
- فرزندم، در كارها اضطراب مكن.
- فرزندم، هيچ كاري بي تدبير مكن.
- فرزندم، كار امروز را به فردا ميفكن.
- فرزندم، ناشمرده (نسنجيده) به كار مبر، كار شمرده كن.
- فرزندم، حنظل را خوردم و تلخي آن را چشيدم، اما چيزي را از فقر و ناداري تلخ تر نيافتم.
- فرزندم، با استعانت از كسب حلال بر فقر و ناداري فائق شو، زيرا هركس مبتلابه فقر شود به سه خصلت مبتلاگردد: خدشه در دينش ايجاد شده و عقلش ضعيف گشته و مروتش برباد مي رود و بالاتر از اين سه، اين است كه پيش مردم خوار و خفيف گردد.

[Amiraliamirali]

نمونه هايي از قرآن در مورد كار


1-كار حضرت موسي براي شعيب پيامبر

«قالَ إِنِّي أُريدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هاتَيْنِ عَلى‏ أَنْ تَأْجُرَني‏ ثَمانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ وَ ما أُريدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ سَتَجِدُني‏ إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحينَ» (27/قصص)

(شعيب) گفت: «من مى‏خواهم يكى از اين دو دخترم را به همسرى تو درآورم به اين شرط كه هشت سال براى من كار كنى و اگر آن را تا ده سال افزايش دهى، محبّتى از ناحيه توست من نمى‏خواهم كار سنگينى بر دوش تو بگذارم و ان شاء اللَّه مرا از صالحان خواهى يافت.

همنگونه كه در اين آيه ملاحظه مي شود ميزان كار نيز در ابتدا توسط طرفين مشخص ميگردد كه در آيه فوق كار حضرت موسي به عنوان مهر دختر شعيب قرار داده مي شود .

2-كار يوسف در خزانه داري مصر

«قالَ اجْعَلْني‏ عَلى‏ خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفيظٌ عَليمٌ» (55/يوسف)

(يوسف) گفت: «مرا سرپرست خزائن سرزمين (مصر) قرار ده، كه نگهدارنده و آگاهم!

اين آيه نيز نشان مي دهد كه حضرت يوسف به خاطر احساس مسئوليت از خطر قحطي كه جان مردم را تهديد مي كرد اين پيشنهاد را داد و يك كار و مسئوليت اقتصادي مهمي را بر عهده گرفت وبه خوبي ازعهده آن برآمد .

3-كارگري پيامبر به امر خدا براي دو بچه يتيم

«فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا أَتَيا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُما فَوَجَدا فيها جِداراً يُريدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقامَهُ قالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً» (77/كهف)

(موسي و خضر)باز به راه خود ادامه دادند تا به مردم قريه‏اى رسيدند از آنان خواستند كه به ايشان غذا دهند ولى آنان از مهمان كردنشان خوددارى نمودند (با اين حال) در آن جا ديوارى يافتند كه مى‏خواست فروريزد و (آن مرد عالم) آن را برپا داشت. (موسى) گفت: « (لا اقل) مى‏خواستى در مقابل اين كار مزدى بگيرى!

برخي پيامهاي اين آيه از تفسير نور:

همه جا منطقِ «اوّل معاش سپس كار» و «اوّل تأمين سپس تمكين»، درست نيست. پيامبرِ گرسنه، مجّانى كارگرى مى‏كند. «فَأَبَوْا ... فَأَقامَهُ» وقتى نياز را ديديم، دست به كار شويم و منتظر دعوت و بودجه و همكار و آيين‏نامه نباشيم.

«جِداراً، فَأَقامَهُ»- كار كردن براى خدا بدون گرفتن مزد، عيب نيست. «فَأَقامَهُ» - وقتى كارى را مفيد و لازم تشخيص داديم، به انتقاد اين و آن كارى نداشته باشيم. «لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً» - كار كردن و مزد گرفتن و اجير شدن ننگ نيست. «لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً» - اولياى خدا براى پول كار نمى‏كنند. «لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً. ( تفسير نور، ج‏7، ص: 209

4-كار وزره بافي حضرت داود(ع)

«...........َ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَديدَ (10/سبا)

أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ» (11/سبا)

............و آهن را براى او نرم كرديم(10)(و به او گفتيم زره‏هاى كامل و فراخ بساز، و حلقه‏ها را به اندازه و متناسب كن! و عمل صالح بجا آوريد كه من به آنچه انجام ميدهيد بينا هستم!

علامه طبرسي در مجمع البيان مي فرمايد : خداوند تعالى آهن را براى داود نرم ساخت براى آنكه دوست ميداشت كه از زحمت و دست رنج خود بخورد و زندگى كند، پس آهن را نرم كرد براى او و صنعت زره سازى را باو آموخت و او اوّل كسى بود كه زره و لباس رزم را اختراع كرد و آن را ميفروخت و از بهاء آن خودش و عيالاتش خورده و زيادى آن را تصدّق ميداد.

از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود، خدا بداود وحى نمود تو خوب بنده‏اى هستى مگر آنكه تو از بيت المال ميخورى، پس داود چهل روز گريه كرد، پس خدا آهن را براى او چون موم نرم ساخت و هر روز يك زره ميساخت و به هزار درهم ميفروخت...واز بيت المال بي نياز گشت. ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج‏20، ص: 225

5-همكاري گروهي با ذوالقرنين براي ساختن سد و نجات از دست ياجوج وماجوج

«قالَ ما مَكَّنِّي فيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعينُوني‏ بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْماً »(95/كهف)

(ذو القرنين) گفت: «آنچه پروردگارم در اختيار من گذارده، بهتر است (از آنچه شما پيشنهاد مى‏كنيد)! مرا با نيرويى يارى دهيد، تا ميان شما و آنها سدّ محكمى قرار دهم!

مردم آن منطقه در ابتدا مي خواستند كه فقط پول و كمك مالي بدهند تا ذوالقرنين براي آنها سدي در برابر دشمنان بسازد ولي مي بينيم كه ذوالقرنين كار كردن و كمك جسمي را بهتر از كمك مالي عنوان ميكنند و از نيروي خود مردم براي ساخت سد استفاده مي كند و با مديريت صحيح كار براي مردمي عقب مانده سدبسيار محكمي در رابر هجوم دشمنان مي سازد .

منابع :

1- قرآن كريم

2- ترجمه قرآن، ايت الله مكارم شيرازي،انتشارات دارالقرآن الكريم ،قم ،سال 1373 ،چاپ دوم

3- تفسير مجمع البيان ،فضل بن حسن طبرسي ،انتشارات ناصر خسرو ،تهران سال1372،چاپ سوم

4- ترجمه تفسير مجمع البيان ،گروهي از مترجمان ،انتشارات فراهاني ،تهران ،سال 1360،چاپ اول

5- تفسير نور ،محسن قرائتي،ناشر مركز فرهنگي درسهايي از قرآن ،تهران ،سال1383،چاپ يازدهم

6- تفسير نمونه –آيت الله مكارم شيرازي و همكاران ،دارالكتب الاسلاميه ،تهران ،سال1374،چاپ اول

[Amiraliamirali]

تشويق به كار در قرآن


وَ أَنْ لَيْسَ لِْلإِنْسانِ إِلاّ ما سَعي وَ أَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُري. (النّجم: 39 و 40)
و نيست از براي انسان مگر كوشش و تلاشي كه انجام داده است و قطعاً ثمره كوشش و تلاش خود را خواهد ديد.
خداوند در بيش از دويست مورد، «عمل» انسان را ملاك شخصيت او آورده است و در هفت مورد ماده «صُنع» را كه به معني صورت دادن كار است بيان فرموده است. حاصل سخن اينكه خداوند، كار و كوشش را ملاك شخصيت آدمي بيان كرده است.
همچنين قرآن كريم در آيه هاي 79 و 80 سوره توبه، در مقام ستايش از كار و تلاش چنين مي فرمايد:
كساني كه مردم مؤمن را كه در بذل صدقات گشاده دست هستند، نكوهش مي كنند و كساني كه اشخاصي را كه جز بازوانشان، يعني جز كوشش و كارشان مالك نيستند، مسخره مي كنند، خداوند آنها را مسخره مي كند و به آنها عذاب دردناك خواهد چشاند. و تو (اي پيامبر) چه براي آنها طلب مغفرت كني و چه نكني و اگر هفتاد بار هم براي آنان طلب آمرزش كني، من آنها را نخواهم بخشيد؛ زيرا كه آنها به خدا و رسولش كفر ورزيدند و خداوند فاسقان را هدايت نمي كند.
در اين دو آيه يك نكته قابل دقت و در عين حال تكان دهنده هست. خداوند، آن دسته از انسان ها را كه مردمان اهل كار و تلاش را مسخره مي كنند، هم رديف كافران قرار مي دهد؛ آنها را فاسق معرفي مي كند و از هدايت خويش بي بهره مي دارد. اين، خود سندي است محكم براي دريافتن ميزان اهميت كار و كوشش نزد خداوند.

[Amiraliamirali]

چهل حدیث گهربار درباره کار و همت


حدیث (1) پيامبر صلى‏ الله ‏عليه‏ و‏ آله :
طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة
کار کردن برای کسب روزی حلال بر هر زن و مرد مسلمان واجب است
جامع الاخبار (شعیری) ص 139

-------------------------------------------------
حدیث (2) حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم :
امْنُنْ عَلَيْنَا بِالنَّشَاطِ وَ أَعِذْنَا مِنَ الْفَشَلِ وَ الْكَسَلِ وَ الْعَجْزِ وَ الْعِلَلِ وَ الضَّرَرِ وَ الضَّجَرِ وَ الْمَلَل
خدایا نعمت سرزندگی و کوشایی را به ما ارزانی دار و از سستی ، تنبلی ، ناتوانی ، بهانه آوری ، زیان ، دل مردگی و ملال ، محفوظمان دار
بحار الانوار (ط - بیروت )‏ ج 91 ، ص 125

-------------------------------------------------
حدیث (3) پيامبر صلى‏ الله ‏عليه‏ و‏ آله :
إِنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لَا يُكَفِّرُهَا صَلَاةٌ وَ لَا صَدَقَةٌ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَا يُكَفِّرُهَا قَالَ الْهُمُومُ فِي طَلَبِ الْمَعِيشَة
بعضی از گناهان به وسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمی شوند. سوال شد یا رسول الله!پس چه چیز موجب آمرزش آن است؟ فرمود : جدیت و تلاش در طلب معیشت
مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ج‏13، ص 13

-------------------------------------------------
حدیث (4) حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم :
الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِي طَلَبِ الْحَلَال
عبادت ده جز است که نه جز آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است
مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ج‏13، ص 12

-------------------------------------------------
حدیث (5) امام علی علیه السلام :
الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَايَةَ النِّهَايَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ إِنَّ لَكُمْ نِهَايَةً فَانْتَهُوا إِلَى نِهَايَتِكُم
کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید ؛ آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید.
نهج البلاغة (للصبحي صالح) ص 252

-------------------------------------------------
حدیث (6) امام علی علیه السلام :
قَلِيلٌ تَدُومُ عَلَيْهِ أَرْجَى مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْه
کار (خیر) اندک ، که بر آن مداومت ورزی ، از کار بسیار که از آن خسته شوی ، امیدوار کننده تر است.
نهج البلاغة (للصبحي صالح) ص 525 ، ح 278

-------------------------------------------------
حدیث (7) حضرت علی علیه السلام :
عَلَيْكُمْ بِالْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ التَّأَهُّبِ وَ الِاسْتِعْدَاد
بر شما باد به تلاش و سخت کوشی و مهیا شدن و آماده شدن
وسایل الشیعه ج 1 ، ص 92 ، ح 217

-------------------------------------------------
حدیث (8) امام علی علیه السلام :
إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِيهِ فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّيهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْه
هر گاه از کاری ترسیدی ، خود را به کام آن بینداز ، زیرا ترس شدید از آن کار ، دشوارتر و زیان بار تر از اقدان به آن کار است.
نهج البلاغه (صبحی صالح ) ص 501 ، ح175

-------------------------------------------------
حدیث (9) حضرت علی علیه السلام :
طاعة اللّه سبحانه لا يجوزها الا من بذل الجد و استفرغ الجهد
به طاعت خدای سبحان دست نیابد مگر کسی که تلاش کند و نهایت کوشش خود را به کار گیرد
شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم ج 7 ، ص 219

-------------------------------------------------
حدیث (10) امام علی علیه السلام :
الشَّرَفُ بِالْهِمَمِ الْعَالِيَةِ لَا بِالرِّمَمِ الْبَالِيَة
شرافت به همت های بلند است نه به استخوان های پوسیده
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10273

-------------------------------------------------
حدیث (11) امیرالمومنان علیه السلام :
اقْصِرْ هِمَّتَكَ عَلَى مَا يَلْزَمُكَ وَ لَا تَخُضْ فِيمَا لَا يَعْنِيك
همت خود را صرف چیزهایی کن که به آن نیاز داری و آنچه به کارت نمی آید پی گیری مکن
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 477 ، ح 10936

-------------------------------------------------
حدیث (12) امام علی علیه السلام :
الْمَرْءُ بِهِمَّتِهِ لَا بِقُنْيَتِه
ارزش انسان به همت اوست ، نه به ثروت او
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 447 ، ح 10264
-------------------------------------------------
حدیث (13) حضرت علی علیه السلام :
قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِه
اندازه هر کس به اندازه همت اوست
نهج البلاغه (صبحی صالح ) ص 477 ، ح 47 – تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 93 ، ح 1627

-------------------------------------------------
حدیث (14) امام علی علیه السلام :
الْكَرَمُ نَتِيجَةُ عُلُوِّ الْهِمَّة
کرامت زاییده بلند همتی است
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 382 ، ح 8678

-------------------------------------------------
حدیث (15) امیرالمومنین علی علیه السلام :
كَفَى بِالْمَرْءِ غَفْلَةً أَنْ يَصْرِفَ هِمَّتَهُ فِيمَا لَا يَعْنِيه‏
از غفلت برای آدمی همین بس که همتش را در آنچه به کارش نمی آید ، صرف کند
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 477 ، ح 10942

-------------------------------------------------
حدیث (16) امام علی علیه السلام :
كُنْ بَعِيدَ الْهِمَمِ إِذَا طَلَبْتَ كَرِيمَ الظَّفَرِ إِذَا غَلَبْت
هر گاه در پی چیزی هستی ، بلند همت باش و آن گاه که چیره شدی ، در پیروزی کریم باش
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10276

---

حدیث (17) امیر المومنین علی علیه السلام :
آفَةُ النُّجْحِ الْكَسَل
آفت موفقیت تنبلی است
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 463 ، ح 10617

-------------------------------------------------
حدیث (18) امام علی علیه السلام :
مَنْ دَامَ كَسَلُهُ خَابَ أَمَلُه
کسی که پیوسته تنبلی کند ، در رسیدن به آرزویش ناکام ماند
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 463 ، ح 10627

-------------------------------------------------
حدیث (19) امیرالمومنین علی علیه السلام :
مِنْ سَبَبِ الْحِرْمَانِ التَّوَانِي
یکی از عوامل محرومیت سستی (در کار ) است
تحف العقول ص 80

-------------------------------------------------
حدیث (20) امام علی علیه السلام :
ضَادُّوا التَّوَانِيَ بِالْعَزْم
با عزم و اراده به جنگ سستی بروید
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 476 ، ح 10908

-------------------------------------------------
حدیث (21) امام حسن مجتبی علیه السلام :
لَا مُرُوَّةَ لِمَنْ لَا هِمَّةَ لَه
کسی که همت ندارد مروت ندارد
کشف الغمه (ط-القدیمه) ج 1 ، ص 571 – بحار الانوار (ط-بیروت) ج 75 ، ص 111

-------------------------------------------------
حدیث (22) امام حسن مجتبی علیه السلام :
اتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ جِدُّوا فِي الطَّلَبِ وَ تُجَاهَ الْهَرَبِ وَ بَادِرُوا الْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطَّعَاتِ النَّقِمَاتِ وَ هَاذِمِ اللَّذَّات
ای بندگان خدا ! تقوا پیشه کرده و برای رسیدن به خواسته ها تلاش کنید و از کارهای ناروا بگریزید و قبل از آنکه ناگواری ها به شما روی آورند و نابود کننده لذات (مرگ) فرا رسد ، به کار (های نیک) مبادرت ورزید
تحف العقول ص 236 – بحارالانوار( ط - بیروت) ج 75 ، ص 109

-------------------------------------------------
حدیث (23) امام حسن مجتبی علیه السلام :
و اعمل لدنياك كأنّك تعيش أبدا و اعمل لآخرتك كأنّك تموت غدا
برای دنیایت چنان کار کن که گویا برای همیشه (در این دنیا) خواهی بود. و برای آخرتت (نیز چنان) سعی و تلاش کن که گویا فردا از این دنیا خواهی رفت
مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 12 ، ص 52 ، ح 13489 – بحارالانوار(ط - بیروت) ج 44 ، ص 139

-------------------------------------------------
حدیث (24) امام صادق علیه السلام :
اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَ الْحَزَنِ وَ الْعَجْزِ وَ الْكَسَل
بار خدایا ، من از غم و اندوه و ناتوانی و تنبلی به تو پناه می برم
من لا یحضره الفقیه ج 1 ، ص 335 ، ح 981

-------------------------------------------------
حدیث (25) امام محمد باقر علیه السلام :
إِيَّاكَ وَ الْكَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ كُلِّ شَر
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز ، زیرا که این دو کلید هر بدی می باشند
تحف العقول ص 295

-------------------------------------------------
حدیث (26) امام محمد باقر علیه السلام :
إِنِّي لَأُبْغِضُ الرَّجُلَ أَوْ أُبْغِضُ لِلرَّجُلِ أَنْ يَكُونَ كَسْلَاناً [كَسْلَانَ‏] عَنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ مَنْ كَسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَكْسَلُ
من مردی را که در کار دنیایش تنبل باشد مبغوض میدارم و کسی که در کار دنیا تنبل باشد ، در کار آخرتش تنبل تر است .
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 85 ، ح 4

-------------------------------------------------
حدیث (27) امام محمد باقر علیه السلام :
إِیاكَ وَ الْكَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا یمْنَعَانِكَ مِنْ حَظِّكَ مِنَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَة
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز زیرا که این دو خصلت تو را از بهره دنیا و آخرت باز می دارند.
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 85 ، ح 2

-------------------------------------------------
حدیث (28)امام جعفر صادق علیه السلام :
ترك التجاره ينقص العقل
رها کردن کسب و کار ، عقل را کم می کند
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 148 ، ح 1

-------------------------------------------------
حدیث (29) امام جعفر صادق علیه السلام :
كُلُّ ذِي صِنَاعَةٍ مُضْطَرٌّ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ يَجْتَلِبُ بِهَا الْمَكْسَبَ وَ هُوَ أَنْ يَكُونَ حَاذِقاً بِعَمَلِهِ مُؤَدِّياً لِلْأَمَانَةِ فِيهِ مُسْتَمِيلًا لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ
هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود به سه مطلب نیازمند است : تخصص و باهوشی در فن و حرفه مورد نظر؛ امین باشد و در کار و مال مردم ، امانت و درستی را حفظ کند. با کارفرما و صاحب کار ، خوش برخورد و خوش قلب باشد.
تحف العقول ص 322

[Amiraliamirali]

حدیث (30) امام جعفر صادق علیه السلام :
مَنْ طَلَبَ التِّجَارَةَ اسْتَغْنَى عَنِ النَّاس
هر کس دنبال تجارت رود از مردم بی نیاز می شود.
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 148 ، ح 3

-------------------------------------------------
حدیث (31) امام جعفر صادق علیه السلام :
يَا هِشَامُ إِنْ رَأَيْتَ الصَّفَّيْنِ قَدِ الْتَقَيَا فَلَا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ فِي ذَلِكَ الْيَوْم
اگر در خط مقدم جبهه ، درگیری شروع شد ، باز هم کار کردن و طلب روزی را در آن روز ترک نکن .
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 78 ، ح 7

-------------------------------------------------
حدیث (32) امام جعفر صادق علیه السلام :
الْكَادُّ عَلَى عِيَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّه
کسی که خود را برای روزی خانواده اش به زحمت می اندازد و کار می کند مانند رزمنده ایست که در راه خدا می جنگد.
کافی (ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 88 ، ح 1

-------------------------------------------------
حدیث (33) امام جعفر صادق علیه السلام :
أُوصِيكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا يَنْفَعُ اجْتِهَادٌ لَا وَرَعَ فِيه
تو را به تقوای الهی و پارسایی و کوشش سفارش می کنم و بدان که کوششی که در آن پارسایی نباشد ، سودی نمی دهد.
کافی (ط – الاسلامیه) ج 2 ، ص 76 ، ح 1

-------------------------------------------------
حدیث (34)امام جعفر صادق علیه السلام :
لَا تَكْسَلُوا فِي طَلَبِ مَعَايِشِكُمْ فَإِنَّ آبَاءَنَا كَانُوا يَرْكُضُونَ فِيهَا وَ يَطْلُبُونَهَا
در طلب روزی و نیازهای زندگی تنبلی نکنید ، چرا که پدران و نیاکان ما به دنبال آن می دویدند و آن را طلب می کردند.
من لا یحضره الفقیه ج 3 ، ص 157 ، ح 3576

-------------------------------------------------
حدیث (35) امام جعفر صادق علیه السلام :
لَا تَكْسَلْ عَنْ مَعِيشَتِكَ فَتَكُونَ كَلًّا عَلَى غَيْرِك
در معاش دنیوی خود تنبلی مکن که سربار دیگران باشی.
کافی (ط – الاسلامیه) ج 5 ، ص 86 ، ح 9

-------------------------------------------------
حدیث (36) امام موسی کاظم علیه السلام :
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَيُبْغِضُ الْعَبْدَ النَّوَّامَ إِنَّ اللَّهَ لَيُبْغِضُ الْعَبْدَ الْفَارِغ
خداوند دشمن بنده ای است که زیاد می خوابد و بیکار است.
وسایل الشیعه ج 17 ، ص 58 ، ح 21972

-------------------------------------------------
حدیث (37) امام رضا علیه السلام :
إِنَّ الَّذِي يَطْلُبُ مِنْ فَضْلٍ يَكُفُّ بِهِ عِيَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّه
کسی که دنبال روزی می رود تا آبروی خود و خانواده اش را حفظ کند اجر و پاداشش از رزمنده ای که در راه خدا جنگ می کند بیشتر است.
تحف العقول ص 445

-------------------------------------------------
حدیث (38) امیر المومنین علی علیه السلام :
أَحْسَنُ الشِّيَمِ شَرَفُ الْهِمَم
نیکوترین خصلت ها ارجمندی همت هاست.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10274

-------------------------------------------------
حدیث (39) حضرت علی علیه السلام :
مَنْ رَقَى دَرَجَاتِ الْهِمَمِ عَظَّمَتْهُ الْأُمَم
هر که بر نردبان همت ها بالا رود ، ملت ها او را بزرگ دارند.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10270

-------------------------------------------------
حدیث (40) امام محمد باقر علیه السلام :
لَا شَرَفَ كَبُعْدِ الْهِمَّة
هیچ شرافتی چون بلند همتی نیست .
تحف العقول ص 286 – بحار الانوار (ط –بیروت) ج 75 ، ص 165

[Amiraliamirali]

کارآفرینی در منظر وحیانی
قرآن کریم که قانون اساسی و اساس قانونی ما مسلمانان است، در حقیقت، کتاب زندگی، کارآموزی و حیات طیبه است و پیامبر رحمت، حضرت محمد صلی الله علیه وآله نیز کار و کارآفرینی را مورد تأکید قرار می داد و خود به آن عمل کرد.

آن چه از آیات قرآن کریم بهره برداری می شود این است که دست یابی به زندگی شایسته و سالم، در گرو بهره گیری از معارف آسمانی، تفکر، تعقل و فعالیت مثبت، دوراندیشانه و مفید است. خطوط کلی و شاهراه های وصول به زندگی مطلوب، شکوفا کردن بخشی از استعدادهای درونی و جامه عمل پوشاندن به آنهاست؛ زیرا این حیات دنیوی و مادی، ظرفیت شکوفایی تام یا حتی بخش اعظم استعدادهای آدمی را ندارد.

در نظام ارزشی و در جای جای کلام معصومین و به ویژه در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله، در امتداد آیات قرآن و خاستگاه وحی، امور اقتصادی و مقوله کارآفرینی، بخش مهمی از زندگی آدمی را به خود اختصاص داده است.

قرآن کریم با تأکید بر عناوین و مواضع مختلف، اهمیت اقتصاد و کار و کارآفرینی را مورد تأکید قرار داده است، که موارد ذیل برخی از آنهاست:

1. تجلی توحید در اقتصاد و کارآفرینی
از دیدگاه قرآن کریم، تمام هستی و به ویژه انسان، منابع و ابزارهای تولید و تمامی فعالیت های تولیدی انسان، مخلوق خدا و نشان خداوندی اند و قرآن، همه آنها را آثار رحمت و فضل خدا می داند1 و کارآفرینان نیز تجلی گاه این ویژگی خدایند و هر روز، او دست اندرکار و نو آفرین است.

2. توجه به معاد، اقتصاد و کارآفرینی
قرآن کریم در جاهای مختلف تأکید می ورزد که تمامی اعمال آدمی در روز واپسین (قیامت)، ارزیابی و محاسبه می شود و حتی می فرماید: «بر زبان های آنها قفل خاموشی می زنیم و دست ها و پاهای آنها با ما سخن می گویند» و این مقوله، عنایت ویژه ای به عمل و همچنین رفتارهای اقتصادی دارد. قرآن کریم در این زمینه، اموری مانند تولید، توزیع، مصرف، انگیزه کار، تلاش و فعالیت و در کنار آن، صله رحم، احسان، انفاق، بخشش و بذل را مورد تأکید قرار می دهد.2

3. عدالت و دادگری در اقتصاد متعادل و کارآفرینی
اصل عدل و دادگری، همراه با توحید و معاد، از معارف مهم قرآن کریم است.3

وقتی از حضرت امام علی علیه السلام سؤال کردند که عاقل را برای ما وصف کن، فرمود: عاقل کسی است که هر چیز را در جای خود قرار دهد.4

از این منظر، کارآفرین نیز دقت و خلاقیت لازم را جهت انجام درست کار و کار درست، در زمان مطلوب و جایگاه مناسب کار، از خود بروز می دهد.

4. نقش رهبری و مدیریت، در اقتصاد کارآفرینانه
اصل مدیریت با مسئله حکومت و رهبری در جامعه ارتباط دارد. در راستای اصل توحید که حق حاکمیت را از آن خدا می داند، افرادی هم که از جانب او - اداره و مدیریت جامعه را بر عهده می گیرند - مسئولیت دارند تا در امور اجتماعی، سیاست گذاری و تنظیم امور اقتصادی و حرفه ای در سطح کلان، متناسب با شرایط و مقتضیات زمان و مکان، تدبیر کنند و کارآفرینان را مجال بروز استعداد دهند و محوریت عدالت را بر اساس سه مقوله آبادانی، کشف استعداد (کارآفرینان)، انجام کارهای نیک و پاینده قرار دهند و این مهم، میسر نمی شود؛ مگر با شناخت و داشتن برنامه که خداوند کریم ارسال پیامبران از کارگاه آفرینش را مثال و شاهد می آورد؛ مانند ابراهیم، لوط، اسحاق و یعقوب.5

5. ثروت قرآنی و قدرت کارآفرینی
در آیات متعدد، به طور آشکار یا در ضمن ضرب المثل ها و قصه ها و با نگاه های متفاوت، به ثروت توجه شده و بیان شده است که حب مال و ثروت، امری فطری است6 و این که انسان موجودی است کارآفرین که این ویژگی، زمینه های کسب ثروت را در او ایجاد کرده است.7 جمع آوری ثروت، به شرط ادای واجبات و دوری از قاعده نکوهیده کنز، مورد نکوهش نمی باشد؛ از این رو، قرآن، کارآفرینان متعددی، مانند حضرت سلیمان، داود و ذوالقرنین را مثال می زند که با تبحر زیاد، ثروت فراوان اندوختند؛ اما علاقه به مال را در خود تعدیل و جامعه را به فعالیت ترغیب کردند و آدمیان را از بطالت و بیکاری رها ساختند8 و در مقابل، سودجویان و ثروت اندوزان نابالغ را مثال می زند؛ مانند قارون، فرعون، ولید بن مغیره و ابی لهب که مترفان و مستکبرانی کنزگرا بودند و عشق بیش از حد به انباشت و ثروت اندوزی، موجب سقوط آنها شده است.9

6. سرزنش مرفهین شبه کار آفرین
در آیات متعددی نیز مرفهین شبه کار آفرین غافل مذمت شده اند و رابطه مثبتی بین کار و ثروت و سرکشی، در صورت عدم ظرفیت، مطرح شده است. چنین کسانی، در مقابل حقیقت و منافع مردم و آینده نیز می ایستند و پیامبران را که کارآفرینان اندیشه ورز کارگاه الهی هستند، به مشقت می اندازند و در برابر نوح، ابراهیم، موسی، طالوت و حضرت محمد صلی الله علیه وآله می ایستند؛ تا حدی که حضرت نوح از قوم خود در پیروی از ثروتمندانی که اموال و دارایی خود را نه از طریق کارآفرینی، بلکه با حیله و نیرنگ حاصل نمودند و باعث گمراهی خویش شده اند، نفرین می نماید.10

7. حیات طیبه و کارآفرینی
قرآن کریم، منشأ حرکت به سوی حیات طیبه را عمل نیک، فعالیت مفید، مثبت و سازنده در همه زمینه های علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بر می شمرد. از اختراعات بزرگ تا مجاهدت ها و شهادت ها و از کارهای بزرگ همچون رسالت انبیا تا کوچک ترین کارها، مانند کنار زدن یک سنگ کوچک از وسط جاده، همه در این مفهوم گسترده، جمع می باشند11 و تمامی این موارد، در سخنی از رسول اکرم صلی الله علیه وآله بیان شده اند؛ زیرا آدمی مساوی تلاش است و کار و تلاش، جوهره وجودی اوست. از این رو می فرماید: «خداوند، تلاش و کار و کوشش را بر شما مقرر داشته است؛ پس بکوشید».12

کارآفرینی در سیره پیامبر صلی الله علیه وآله
یکی از فصل های درخشان زندگی پیامبر معظم اسلام صلی الله علیه وآله، کار و کارآفرینی و تقدیر و ترویج کار و فعالیت است. در نگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، کار کردن، در ردیف جهاد در راه خدا آمده است. وی در این باره می فرماید: «هر کس از راه، حلال برای استغنای خود و خانواده اش تلاش کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد کرده است و هر کس با تلاش و آبرو، در پی حلال دنیا باشد، در مرتبه شهدا خواهد بود».13

امام صادق علیه السلام، درباره پیامبر می فرماید: «پیامبر، همیشه هسته های خرما را در زمین می نشاند و علاقه زیادی به کشاورزی داشت». همچنین ابن اثیر می نویسد: «در فدک، 11 درخت خرما بود که پیامبر صلی الله علیه وآله، آنها را کاشته بود که از میوه آنها، حجاج استفاده می کردند. عده ای نیز از آنها بهره اقتصادی می بردند».

از احادیث مرتبط با مقولات یاد شده، به خوبی روشن می شود که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، با این که امور اجتماعی و وظایف سنگین رسالت و تبلیغ را بر عهده داشت، هم شخصاً کار می کرد و هم کار و تلاش و خلق فرصت ها را ترویج می کرد. او، مروج کار و کارآفرینی بود و همواره و در تمامی زوایای حیات خویش، در هیئت یک کارآفرین اندیشه ورز، ظاهر می شد؛ او، مبدأ کار و کارآفرینی را خدا می دانست و می فرمود: «وقتی خداوند، دری از کسب و کار و روزی را به روی شما گشود، آن را حفظ کنید» و همواره تأکید می کرد که «کسی که از دسترنج خود درآمد داشته باشد و کسب و کار و اشتغال داشته باشد، دوست خداوند است».

وی در فرازی دیگر، بسیار هنرمندانه، دست ها را به سه نوع «دست بگیر یا سائله»، «دست بده و کارساز» و «دست مَده یا ممسکه» تقسیم کرد و کارآفرینی را در گروه دست بده و کارساز می داند. از نظر پیامبر صلی الله علیه وآله، از میان این سه نوع دست، بهترین دست، دست کارساز و بخشنده است.

در جایی دیگر، پیامبر صلی الله علیه وآله، به گونه ای دیگر، دست ها را در سه دسته «دست فرازین یا دست خدا»، «دست میانی یا دست بنده بخشنده» و «دست فرودین یا دست سائل» تقسیم می فرماید. از میان اینها، دست کریمانه خداوند و دست بنده ای که دائماً در حال بذل و احسان است، زیور خلقتند؛ اما دست سائل، نکوهش گردیده است.14

رهنمودهای ده گانه کارآفرینی با الهام از سیره پیامبر (ص)
در ترویج کار و کارآفرینی، اندیشه خیرخواهانه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، مورد تصدیق مورخان و صاحب نظران بوده و هست و آن چه از سخنان ایشان استفاده می شود، این است که در شکوفا کردن استعدادهای نهانی و جامه عمل پوشاندن به آرمان ها و تبدیل مرحله فکر و اندیشه به عمل و محصول، ده گام اساسی زیر را باید طی نمود.

1. ضرورت آموختن یک کار و پیشه
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، منادی آموختن مهارت های مختلف است؛ لذا می فرماید: «خداوند بنده ای را دوست دارد و آنان، کار و پیشه ای را بیاموزد تا به وسیله آن، از مردم، بی نیاز گشته، از کابوس هراس انگیز فقر، رهایی یابد».

2. زمان شناسی
زمان شناسی در کار، بسیار مهم است و چه بسا کارهایی که به خاطر انتخاب زمان نامناسب، با شکست مواجه شده اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید: «کسب و کار، در گرو زمان و فصل مناسب خویش است».15

3. سستی گریزی
مردم سست، جامعه کسل را رقم می زنند و جامعه کسل، آینده خمود و کم تحرک را به ارمغان می آورد؛ لذا پیامبر رحمت صلی الله علیه وآله، از کسالت و سستی، به خدا پناه می برد و می فرماید: «خدایا! به تو پناه می برم از کسالت و سستی و به تو پناه می برم از فقر و کفر» و باز می فرماید: «خداوند، انسان بیکار و بی تحرک در کارهای دنیا و آخرت را دشمن می دارد».16

4. تداوم و استواری
یکی از ویژگی های فاخر کارآفرینان، استواری، استحکام، تدوام و شکست ناپذیری است؛ لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، ضمن تشویق به انتخاب یک کار دقیق، می فرماید: «هر کسی از شما که کاری را انجام می دهد، باید آن را با استواری، استحکام و مداومت به سرانجام برساند»17 و نیز می فرماید: «بافضیلت ترین کارها، بادوام ترین آنهاست؛ ولو اندک باشد».18

5. سودرسانی
از ویژگی های کارآفرینان، خلق فرصت ها، استقبال از خطرها، خرج سرمایه فکری و مادی، عبور از ناشناخته ها و خلق «همه چیز» از «هیچ» و سپس ترک آن برای دیگران و ایجاد فرصتی دیگر است و این خلق و واگذاری، در چرخه تداوم قرار می گیرد و نتیجه آن، سودرسانی به دیگران است. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در این باره می فرماید: «بهترین مردم، کسی است که برای مردم، سودمندتر باشد».19

6. کسب دانش و مهارت لازم
حالت جست وجوگری و کسب اطلاعات، از ویژگی های کارآفرینان است که کارهای خود را بر اساس اطلاعات متقن و با تدبیر انجام می دهند. رسول اکرم صلی الله علیه وآله، در این باره می فرماید: «ای پسر مسعود! هر گاه تصمیم به کاری گرفتی، آن را از روی علم و عقل انجام بده و از این که بدون اندیشه و علم، اقدام به کاری کنی، پرهیز کن».

7. رابطه دوستانه و صحیح
از ویژگی های کارآفرینان، رابطه آنان با اطرافیان خود در محیط کار است که اغلب، دوستانه، غیررسمی و سودرسان است. پیامبر صلی الله علیه وآله درباره فعالیت های مختلف می فرماید: «در اسلام، نه تحمل زیان جایز است و نه ضرر رساندن به دیگران و فریب آنها. روابط، باید شفاف، دوستانه و صادقانه باشد».

8. صداقت حرفه ای
ویژگی دیگر کارآفرینان، صداقت حرفه ای و عدم طمع ورزی است. این مسئله، هم در اعتماد به کارآفرین و هم در تداوم همکاری با او، موءثر است. پیامبر صلی الله علیه وآله در این باره می فرماید: «هر گاه فردی برای یک کار مشخص، فرد دیگری را به فعالیت فرا خواند، باید حقوق او را به طور کامل بپردازد» و نیز می فرماید: «هر کس فردی را به فعالیت فرا می خواند، پیش از کار، او را از اجرتش آگاه سازد».

9. پشت کار و خلاقیت
کارآفرین، علاوه بر تصمیم گیری صحیح، مناسب و دقیق، فردی است که دارای ایده و فکر جدید باشد و در حوزه ای وسیع، از خلاقیت و پشت کار برخوردار باشد. زمانی که یک کارآفرین، احساس ذوق و هیجان می کند، به یک فکر و ایده جدید می رسد و آن گاه، پشت کار لازم را از خود نشان می دهد. کارآفرین، همواره در تکاپو و خلاق است. پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله، جدیت و پشت کار را ستایش می کند و می فرماید: «هر کس به دنبال کاری رود و در آن، پشت کار به خرج دهد، یقیناً به نتیجه می رسد».

10. احتکارگریزی و مولد بودن

کارآفرین نوآور، همیشه در حال خلق و ایجاد است و به کم قناعت نکرده، زیاد را هم انباشته نمی کند و در عین حال، فردی احتکارگریز و در حال حرکت است و همواره احساس نیاز به توفیق بیشتر، او را از تکیه به وضع موجود، رها می سازد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، ضمن ستایش بی نیازی و غنا می فرماید: «دارا بودن و بی نیازی، بهترین یاور انسان بر حفظ تقواست» و تأکید می فرماید که «از احتکار بپرهیزید».

پی نوشت:
1. اعراف، آیه 57؛ اسراء، آیه 12؛ ملک، آیه 15.

2. مطففین، آیات 1-5؛ فاطر، آیه 9.

3. آل عمران، آیه 18؛ نساء، آیه 135؛ مائده، آیه 8؛ نمل، آیه 90؛ نساء، آیه 58؛ آل عمران، آیه 21.

4. نهج البلاغه، قصار.ش، 235.

5. شوری، آیه 15؛ حشر، آیه 7؛ انبیاء، آیه 72؛ مریم، آیه 54-55؛ توبه، آیه 103.

6. آل عمران، آیه 14.

7. ملک، آیه 15.

8. سبأ آیه 12-13؛ کهف، آیه 95 و 98؛ سبأ آیه 10-11.

9. قصص، آیه 79؛ یونس، آیه 88؛ قلم، آیه 12-15؛ مدثر، آیه 12؛ مسد، آیه 1-2.

10. انفال، آیه 47؛ شوری، آیه 27؛ سبأ، آیه 34-35؛ نوح، آیه 21-27؛ یونس، آیه 81.

11. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 11، ص 389.

12. رسول اکرم، نهج الفصاحه.

13. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 100، ص 10.

14. همان، ص 106.

15. بحارالانوار، ج 77، ص 165.

16. نهج الفصاحه، ح 221.

17. همان.

18. همان، ح 344.

19. همان، ح 317.

---

10 حدیث زیبا در مورد برکت در زندگی
در میان سخنان بزرگان دین ، گنج هایی وجود دارد که شاید عمل به حتی یکی از آنها ضمانت خوشبختی و سعادت ما در زندگی باشد ، در اینجا تلاش کرده ایم 10 حدیث مهم در باب برکت و رزق و روزی در زندگی تقدیم شما کنیم.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند :
نیكى و نیكوكاران را دوست بدارید. سوگند به آن كه جانم به دست اوست، بركت و تندرستى، با نیكى و نیكوكاران است.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند :
در پى روزى و نیازها، سحر خیز باشید؛ چرا كه حركت در آغاز روز، [مایه] بركت و پیروزى است.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند :
بدان كه راستگویى، پر بركت است و دروغگویى، شوم.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند :
تا وقتى مردم امر به معروف و نهى از منكر مي ‏كنند و یكدیگر را در نیكى و تقوا، یارى مي‏رسانند، در خیر و نیكي ‏اند، آن‏گاه كه چنین نكنند، بركت‏ها از آنان گرفته ميشود و بعضى بر بعض دیگر مسلّط مي ‏گردند و در زمین و در آسمان، هیچ یاورى نخواهند داشت.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند :
نماز شب، موجب رضایت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پیامبران، نور معرفت، ریشه ایمان، آسایش بدن‏ها، مایه ناراحتى شیطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مایه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است.
امام علی - علیه السلام- فرمودند :
پیروان ما كسانى‏اند كه در راه ولایت ما بذل و بخشش مى‏كنند، در راه دوستى ما به یكدیگر محبت مى‏نمایند، در راه زنده نگه داشتن امر و مكتب ما به دیدار هم مي ‏روند. چون خشمگین شوند، ظلم نمى‏كنند و چون راضى شوند، زیاده روى نمي ‏كنند، براى همسایگانشان مایه بركت‏اند و نسبت به هم‏نشینان خود در صلح و آرامش‏اند.
امام علی - علیه السلام- فرمودند :
هرگاه نیّت‏ها فاسد باشد، بركت از میان مي ‏رود.
امام کاظم - علیه السلام - فرمودند :
مشورت با عاقلِ خیرخواه، خجستگى، بركت، رشد و توفیقى از سوى خداست.
امام صادق - علیه السلام - فرمودند :
صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاكیزه جان مى نماید و روزى را زیاد مى كند و مرگ را به تأخیر مى اندازد.
امام صادق - علیه السلام - فرمودند :
اگر در میان مردم عدالت برقرار شود، همه بي نیاز مي ‏شوند و به اذن خداوند متعال آسمان روزى خود را فرو مي‏فرستد و زمین بركت خویش را بیرون مي‏ریزد.

[hoodijoon]

مال من شد 4833
ولی سایت خرابه نتونستم آیه رو ببینم ) :